Het blijft voor de doorsnee-burger toch moeilijk te begrijpen dat met een verwijzing naar de "participatie" een kleine groep mensen de maatschappij grondig aan het herstructureren is zónder dat er een reële vorm van participatie mogelijk is. Politici, top-ambtenaren, vertegenwoordigers van een aantal belangengroepen (zoals het VNO, de bestuurders van zorgverzekeraars) halen de vangnetten weg die mensen in onveilige tijden nodig hebben. Ze beweren te acteren vanuit het perspectief van de burger. Hebben wij gevraagd de zorg voor ouderen neer te leggen bij hun kinderen en andere onderbetaalde mantelzorgers? Nee, natuurlijk. Het is geen wonder dat veel mensen zich met weerzin van de politiek afkeren.

Dag! Graag willen we het volgende meegeven: als ondernemers en inwoners en ambtenaren werken wij al bijna 10 jaar samen aan lokale duurzame energie. Nu heet dat met een mooi woord 'participatie'. Wat wij zien ontstaan zijn allerlei advies/participatiebureau(tje)s die -tegen betaling uiteraard- gaan uitdokteren hoe de overheid haar burgers zoveel mogelijk kunnen laten participeren (lees: zelf laten doen). Dat is een wel heel cynische en brutale interpretatie van participatie. Wij - Pauline Westendorp en ik - hebben er een stukkie over getikt - staat in het vakblad energie+. De tips zijn gratis, scheelt weer in de overheidsbegroting.

“Hier, beste burger, heb je ons idee – wanneer ga je het uitvoeren?”

De participatiesamenleving – burgers aan het werk zetten of transitie naar een samenleving die voedt in plaats van gebruikt?

De lokale –door de overheid betaalde- opbouwwerkers hebben een idee. We maken een buurtmoestuin, dat is leuk voor de buurt. De locatie is al bekend, nu nog bewoners die dit idee willen ‘omarmen’ (lees: uitvoeren). WTF?! Hoezo is ‘participatie’ ineens een manier om werk gratis uit te laten voeren?

Een ander voorbeeld. Een verlengstuk van de Rijksoverheid wil tienduizend woningen energieneutraal maken. Hoe dat er uit ziet, en hoe het moet is al bekend, nu nog mensen warm krijgen om het uit te gaan voeren. Onder het mom van ‘denk mee, draag ideeën aan en –vooral- gegadigden uit je buurt’ worden lokale initiatiefnemers op het gebied van lokale duurzame energie uitgenodigd. Die initiatieven krijgen betaald om mee te doen, heel mooi natuurlijk, maar uiteindelijk blijkt dat “wij” worden ingeschakeld als verkapte vertegenwoordigers: een aanbreng-‘fee’ voor iedere woning die ingebracht wordt om het op een allang bedachte manier uit te voeren.

De vele initiatieven van inwoners, dagelijks komen er nieuwe bij, ontstaan uit angst, bezorgdheid of boosheid op de op geld in plaats van kwaliteit gerichte grote bedrijven.
‘Wij’ zitten niet verlegen om extra werk, maar daar de grote partijen het nalaten, nemen we noodgedwongen het heft in eigen hand: om lokaal en duurzaam energie op te wekken, om zorg veilig te stellen voor ouderen, om de buurt leefbaar te houden, om kinderdagverblijven open te houden of voor lokale, veilige en duurzame voedselproductie.

Bij participatie gaat het om samen nadenken en samen werken aan verbetering van onze leefomgeving en onze economie. Inwoners ‘te werk stellen’ onder het mom van participatie is ongepast. En uiteraard gedoemd om te mislukken.

We zijn gekke Henkie niet. Een idee uitvoeren van een ander, op de voorwaarden van een ander en binnen de planning van een ander is geen participatie, dat is werk.

Hoe werkt participatie dan wel? Een tip voor overheid en bedrijven: wees oprecht geïnteresseerd in wat inwoners en consumenten belangrijk vinden. Vertaal dat eerst –samen!- naar kwaliteits- en gebruikswensen. Bedenk samen een oplossing. Pas je beleid of strategie aan. Stel geld –door diezelfde inwoners/consumenten opgebracht via belastingen of via bestedingen – beschikbaar en doe het zelf, daar word je tenslotte voor betaald, of stel geld en middelen beschikbaar aan inwoners / ondernemers om het gezamenlijk ontwikkelde plan te realiseren. En herinner je aan het feit dat je zelf ook inwoner, buurtbewoner en consument bent.

Nog een voorbeeld. Onze gemeente wordt de slimste gemeente van Europa. Dat heeft de overheid met een paar grote bedrijven bedacht en er zijn miljoenen aan Europese gelden voor binnen gehaald. Op voorwaarde dat de burger mee doet. Het geld werd het eerste jaar besteed aan het opzetten van een organisatie die voornamelijk buiten onze gemeente werkt en voor het inrichten van een –gewenst?- clubhuis. En de rest van het geld is gereserveerd voor de bedrijven die de oplossingen al hebben: de oplossingen voor de vragen van de mensen die nog ‘betrokken’ moeten worden. Hoe worden nu de behoeftes van lokale ondernemers, scholen, overheid en de bewoners bepaald?...En waar is geld voor een fatsoenlijk traject begroot?

En dan zijn er nog meer voorbeelden. Een project in onze provincie, waar een adviesbureau bijna onder geheimhoudingsplicht vroeg om niet aan de opgetrommelde burgers te laten weten dat de provincie de afzender was van alle informatie. Daar trapten we ook niet in.

Of een ander Europees project in onze gemeente. Uit een tussenrapportage: “Tot nu toe treedt de gemeente op als trekker van het proces en is het een proeftuin voor het Europese project. De ambitie is dat de lokale partijen het gebiedsmanagement van de gemeente overnemen.” Ja, er is maandenlang allemaal kennis uitgewisseld met andere mensen uit Europa. En nu … of de lokale partijen aan het werk willen gaan. Nee, ook hier trappen we niet in.

Voor een participatiesamenleving heb je mensen nodig die willen deelnemen. En deelnemen aan een idee dat door iemand anders al helemaal is uitgewerkt, is gewoon werk.

Ik zit mij ook danig te verbazen dat deze:

Je moet ons meer zien als een klein team (9fte) van onafhankelijk opererende ‘end of career’ topambtenaren.

Zich aan het einde van hun cariere inzetten voor de "gewone burger". Volgens mij zijn zij het burgerschap al een jaar of 30 ontgroeid en op een of andere wijze op deze topfuncties terechtgekomen.

Mijn herinnering aan het ambtenaarschap is nl.: Als je maar iets afwijkt van de bestaande, niet beschreven regels, je finaal onderuitgehaald word. Liever als ploegbaas 10 km omrijden met 6 man personeel in de auto, dan rechtstreeks naar de plek waar het werk gedaan moest worden. Efficient of heet dat participatie??

Zodat je helemaal gekneed kan worden naar de desbetreffende wensen van de hoogste ambtenaar van de sectie. Zodat je een vaste aanstelling kon krijgen.
Het zal wel een grijs verleden zijn de midden/eind 80er jaren, maar de toenmalige hoogste ambtenaar is tot ver na zijn 65e blijven zitten via de diverse in het leven geroepen constructies.

Ik ben na 6 jaar ambtenaarschap gelukkig weer in de particuliere sector teruggekomen. Al heb je daar natuurlijk ook vlerken van werkgevers tussen zitten.

Maar het participeren komt natuurlijk ook van de ambtenaren af omdat deze volgens het ambtenarenreglement wel een of ander regeltje hebben om gebruik van te maken. Daar durven wij als gewone werknemer alleen maar van dromen.

Triest is het wel als je er direct mee te maken hebt. En de meeste stemgerechtigden die niet gaan stemmen geven als reden: wat heeft het voor een zin om te stemmen? Ze doen toch wat ze zelf willen.

Maar we zullen door moeten blijven ademen en hopen dat er eens groep ontstaat die wel in staat is om eens echt schoon schip te maken in dit gedoogland. Men zegt dat misdaad NIET loont, maar volgens het nieuws kan je enige jaren de bak in als tig miljoen "leent en verliest" Waar een ander 25 levens moet hebben om dit bij elkaar te krijgen! Maar dat is solidariteit of is dit ook al participatie maar eerder toegepast.

in dit kader breng ik graag artikel in Groene (6 maart 2014) onder de aandacht van de hand van Marcel ten Hooven: het recht dient om de macht te beteugelen! over de overheid die met een beroep op veiligheid steeds meer bevoegdheden naar zich toetrekt.

Dank voor jullie uitvoerige reacties: als 'journalist' in deze voel ik me uiteraard aangesproken. Het onderwerp leeft in ieder geval. En natuurlijk hebben jullie gelijk: een participatiesamenleving zet je niet op in beslotenheid - dat doe je niet vanaf een bureau. Dat doe je mét de actoren op een gelijkwaardige wijze, in onderlinge interactie. En juist daar zitten we middenin. De vraag is alleen - ook als ik jullie reacties lees - of dit in voldoende mate zo wordt ervaren. Room for improvement dus! Met die feedback moeten we wat.

Ben ook wel benieuwd naar de reactie van de geinterviewde Geert van Maanen op de commotie die op zijn uitspraken is losgebarsten, gezien de reacties. Dialoog aangaan op dit platform maakt deel uit van denken in participatie?

Voor degenen om wie het gaat, de topambtenaren zelf, zal het in hun oneindige wijsheid wel duidelijk zijn. Voor Jan met de pet, die de gevolgen uiteindelijk op z'n bordje krijgt en gewone belangstellenden zoals ik, valt hier weinig chocola van te maken.

Misschien is het wel een goede ontwikkeling dat deze website steeds vaker wordt gevonden door niet-managers, voor de noodzakelijke frisse geluiden.

Het wordt ook hier, vrees ik, het oude liedje: de overheid zegt rekening te houden met de burgers, stakeholders, het speelveld, of hoe je ze ook mag noemen, maar blijf alles gewoon van bovenaf opleggen. U mag participeren en kijk, hier heeft u de folder waarin staat beschreven hoe. De overheid kan niet loslaten en wil het proces blijven beheersen en sturen. Het uiteindelijke resultaat is nogal eens een mislukking.