Organigram of Organogram: ‘That’s the Question’

De veertiende editie van de Dikke Van Dale is uit, met 9000 nieuwe woorden. Goed nieuws voor de uitgever en voor liefhebbers van de Nederlandse taal. Zeker in een tijd waarin bijna alle nieuwe managementbegrippen uit het Angelsaksisch taalgebied komen, van Business Process Redesign tot Critical Success Factors. Gelukkig hebben wij voor een schema van een organisatie nog een mooi Nederlands woord: organigram. Of is het toch organogram?

Wellicht dat u er ook weleens problemen mee heeft, met die overvloed aan Angelsaksische woorden in de management-literatuur. Gelukkig wordt bij succesvolle concepten vaak getracht vertalingen te maken. En gelukkig zijn er ook nog mooie 'Nederlandse' woorden, zoals organigram of organogram. Weliswaar ook leenwoorden, maar toch. Vreemd is echter dat beide woorden tijdens seminars worden gebruikt. Het lijkt er soms op dat er ' scholen' zijn die menen het juiste woord te hanteren. Maar is dat wel juist?

Tot zo'n tien jaar geleden was het zelfs de ' Dikke Van Dale' niet duidelijk welk van beide woorden het meest geschikt was om een structuur van een organisatie aan te duiden; organigram of organogram. Zo was in vertaalwoordenboeken wel het woord organogram opgenomen, maar niet organigram, terwijl in het Nederlandse woordenboek beide begrippen voorkwamen. Navraag bij de redactie van de Van Dale leverde toen de volgende reactie op: beide begrippen zijn juist, maar organigram is te prefereren. Het woord organogram wordt namelijk ook gebruikt om een schematische beschrijving van de bouw en de ligging van de organen te gebruiken. Beide begippen mogen dus worden gehanteerd, maar organigram verdient de voorkeur om verwarring te voorkomen. Zeker indien een lezing wordt gehouden voor ziekenhuismanagers en chirurgen!

Maar hoe zit het dan met de voor managers ' o zo bekende kritieke of kritische succes factoren. Het uit de Amerikaanse literatuur komende ' critical success factors' wordt naar mijn mening nog steeds veelvuldig onjuist vertaald. Het moeten volgens mij kritieke succesfactoren zijn, niet kritische succesfactoren. Naar mijn mening is een situatie kritiek en een mens kritisch. Vandaar mijn keuze. Probleem is, heb ik gelijk? Want tijdens seminars worden beide versies gebruikt. Een tweede vraag is, kent u woorden, concepten of begrippen waarvan u zegt: dat moet anders worden vertaald of gebruikt? Of begrippen uit de Engelstalige literatuur waaraan u zich ergert? Stuur ze mij en ik zal er spoedig op terug komen.