De roep om leiderschap is groter dan ooit in Nederland, zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid en in de politiek. Waar zijn de charismatische captains of industry gebleven. En waar blijven de politici die de taal van het volk spreken? Churchill, J.F. Kennedy en M.L. King hadden het, Bill Clinton heeft het. En hoe staat het met Obama, Roemer en Rutte? Er is hoop voor iedereen, want onderzoek heeft uitgewezen dat charisma is te leren! Een controversieel onderzoek en onderwerp.
Ooit heb ik gehoord dat er wereldwijd per dag 100 boeken verschijnen over leiderschap. Het onderwerp charisma wordt veel minder vaak bestudeerd, waarschijnlijk omdat het zo soft of ongrijpbaar klinkt. Maar in mijn ogen is charisma onlosmakelijk verbonden met leiderschap.
Neem de Van Dale. Het woord 'charisma' is afkomstig uit het Grieks en betekent onder meer bovennatuurlijke gave en (irrationele) persoonlijke aantrekkingskracht en uitstraling. Het woord wordt regelmatig, ook in de Van Dale, in relatie gebracht met leiderschap ("is het succes van die partij niet uitsluitend te danken aan het charisma van één man?"). In een artikel dat enige tijd geleden verscheen op de website van het BBC News, wordt onderzoek van een zekere professor Richard Wiseman besproken. Deze onderzocht 200 deelnemers aan een wetenschappelijke competitie en kwam op basis hiervan met enkele interessante conclusies.
In het artikel wordt gesteld dat een charismatische persoon (in ieder geval) drie eigenschappen heeft. Ten eerste hebben zij een sterk gevoel voor gevoelens/emoties. Ten tweede kunnen zij deze gevoelens/emoties losmaken bij anderen. En als laatste zijn zij ongevoelig voor de invloeden van andere charismatische personen. Charismatische leiders zorgen voor imitatie-drift bij anderen, soms zelfs zonder dat men dit zelf bewust is. Dit kan via lichaamstaal en gelaatsuitdrukkingen.
Volgens Professor Wiseman is charisma ongeveer 50% aangeboren en voor 50% te trainen. Een aantal van zijn aanbevelingen om meer charismatisch te zijn:
Algemeen: open lichaamshouding; handen weg van het gezicht als je praat; recht opstaan; ontspannen houding.
Spraak: Duidelijk zijn; welbespraakt / vloeiend; krachtig en uitgesproken; wisselend tempo.
Er is een aantal andere aanbevelingen, waarop ik in een tweede artikel zal terug komen. Het onderwerp heeft mijn grote interesse, want als charisma zo onlosmakelijk verbonden is met leiderschap, dan moet het wel te trainen zijn. Of niet? Waarom zijn er anders zoveel cursussen over leiderschap?
Herplaatsing uit 2005 i.v.m. de zomervakantie.
CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement
Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro
Ik ben het ermee eens dat charisma niet volledig leerbaar is. Wel denk ik dat er veel aspecten zijn waarop men zich kan verbeteren. Er zijn natuutalenten (Kennedy), maar voor de meeste mensen geldt: hard eraan werken en wellicht komt er dan ook 'zelfstandig' zelfvertrouwen uit voort. Houding en wijze van spreken zijn mijns inziens essentieel. Neem George Bush. inmiddels spreekt hij nooit zinnen uit die langer dan 7 woorden zijn, of hij knipt lange zinnen zodanig op dat het meerdere zinnen worden. Oorzaak: hij kan geen lange zinnen uitspreken zonder grote fouten te maken. Gevolg: harde, duidelijke statements: We are strong. We will prevail, et cetera. Of je er van houdt of niet, het is wel krachtig en een deel van het publiek (Amerikanen dan vooral) vinden het prachtig en sterk overkomen. Probleem met Balkenende is dat de rol waar hij nu in zit niet zijn natuurlijke rol is (zie opmerking Karin). Hij is zich wel aan het verbeteren. Ik durf te wedden dat daar heel veel coaching achter zit.
Sommige charismatische mensen hebben vast goede trainingen gehad, Clinton bijvoorbeeld. Maar Nelson Mandela bijvoorbeeld of anderen? (ook al moeilijk goede voorbeelden te verzinnen). Daar zit het toch meer in. En wat dat "het" precies is, heeft alles te maken met het tot wasdom komen zoals Jan Eskens schrijft. Authentiteit is ook een sleutelwoord.
- Zinsformulering
- lichaamshouding
- Het leggen van klemtonen in zinnen
- Woordkeuze
Daarna zou er kunnen worden gekeken naar de motivatieredenen die mensen hebben voor een bepaalde invulling van bovenstaande factoren (de achterliggende beweegreden. Dit zijn zaken zoals:
- Zelfvertrouwen
- Waarden en normen
Vanuit deze informatie kan er getraind worden op ander gedrag.
Verder denk ik dat bepaalde gedeeltes binnen charisma niet aan te leren zijn. Dit zijn zaken zoals:
- De gezichtsuitdrukking
- De lichaamsbouw
Ook deze zaken spelen een grote rol.
Om bovenstaande redenen zou ik stellen: Charisma is gedeeltelijk aangeboren en voor een gedeelte aan te leren.
Visie, openheid, oprechtheid, helderheid, betrouwbaarheid, breeddenkendheid, empathie, onzelfzuchtigheid... zijn eigenschappen die veel meer respect afdwingen dan stralendwitte tanden, gebruinde huid, vlotte babbels en spin doctor-gestuurde communicatietechniekjes.
Als Vlaming heb ik niets met jullie Balkenende, maar ik kan wel zeggen dat de hele opgepompte perceptiehype rond bijv. onze Verhofstadt mij danig op de heupen werkt. Nou ja, we zitten volop in verkiezingskoorts hier.
Slotsom: apen kun je alle foortruukjes aanleren, maar hogervermelde eigenschappen maken deel inherent uit van je diepste menszijn. Die detecteren in iemand om hem of haar als leidersfiguur te traceren en te aanvaarden, dàt is de uitdaging! Ik denk niet dat je een oneerlijk iemand kan "leren" om oprecht eerlijk te zijn... Je kan hem/haar wel een truukje leren waardoor de oneerlijkheid niet meer zo opvalt.
Toen ik ooit mijn grootmoeder vroeg wat ze zich specifiek van mij kon herinneren zei ze: Een klein jongetje (ik was (toen) de kleinste van de klas, dus dáár ligt het ook niet aan), met een grote groep grote jongens er achter aan, op weg naar alweer een nieuw avontuur". Dát soort jongetjes (en meisjes) bestaat nog steeds natuurlijk, maar het blijft lastig te definiëren waarom de ene van nature overwicht heeft op anderen, en andere niet!
Maar het te leren, dát is een schone droom voor trainers, denk ik. In het HBO zie ik studenten op allerlei manieren 'groeien', maar in dit opzicht hébben ze het, of hébben ze het niet, is mijn ervaring en die van mijn collega's. Het is een competentie die je NIET aan kunt leren en dus NIET als exameneis kunt stellen, als je enig studierendement wilt overhouden.
Vol vertrouwen zijn (dat is ook evt. het wantrouwen van iets/iemand!) is te leren. Veel spirituele training richt zich daarop, door te trainen in het loslaten van je vooroordelen en dus je angsten. Dan komen mettertijd vertrouwen en kracht vanzelf. Die kun je inzetten, ten goede of ten kwade.
Vetrouwen is gezag is charisma. Dat is dus aan te leren. Maar liever schrijf ik 'te ontwikkelen'. Maar laten we er voorzichtig mee zijn wíe dat te laten ontwikkelen.
Je verhaal past keurig op wat ik al bij het onderwerp 'leiderschap' heb verwoord over het onderscheid tussen 'managers' en 'leiders'. Jij zegt echter dat charisma is aan te leren. Dát denk ik, en met mij velen blijkbaar, niet. Wat je natuurlijk altijd kunt doen is dat natuurlijk leiderschap, wat je hebt of niet hebt, bij de mensen die het wél hebben, verder te ontwikkelen.
Dank je voor je reactie. Jammer dat je het met velen niet met me eens bent, maar niet erg. Natuurlijk leiderschap is een aspect van natuurlijk zíjn. Natuurlijk zijn is zijn wie je werkelijk bent (authentiek). Dat is dus - zo neem ik waar - prima aan te leren. Of beter: af te leren. Niet met boeken en colleges, via het intellect, wel via veel oefenen en een goede leraar/coach. Ik heb 'muurbloemjes' zien veranderen in 'directeuren'. Natuurlijk zijn, is een natuurlijke eigenschap. Iedereen beschikt daar over in potentie, maar weinigen realiseren dat. Het vergt vertrouwen om daadwerkelijk natuurlijk te zijn. De mensen die jij herkent als natuurlijke leiders beschikken over dat vertrouwen. Anderen moeten dat nog ontwikkelen. Ik vertrouw er op dat ook zij dat kunnen!
Hartelijke groeten,
Lars
Omdat mensen niet echt intekenen op hetgeen ze creeren op hun werk, alle passie-preken en P.O.P-en ten spijt.
http://spel.hetvrouwelijkeprincipe.nl/index.php?pag=kaart
Op het net komt Balkellende waarschijnlijk vaker voor dan zijn eigenlijke achternaam. Ook vaak zie je tegenwoordig Bakellende. Fortuyn had het wel. Soms is charisma dus dodelijk. Het laten vermoorden van charismatische figuren geeft je trouwens zelf geen enkel charisma. Zie Johnson na JFK, zie JP en consorten na Fortuyn, van Gogh en de weggepestte Ayan. Het blijven sulletjes.
Mensen met charisma hebben een heldere visie en missie. Ze staan stevig in hun schoenen. Ze doen dingen waar ze energie van krijgen. Vanwege die stevigheid, zullen andere mensen hen volgen. Dat komt vooral omdat de meeste mensen hun visie en missie niet helder hebben. Daarmee zijn ze overgeleverd aan invloeden van buitenaf. Een charismatisch leider is dan juist een positief lichtpuntje.
Op mijn blog geef ik hier meer verdieping over:
http://www.verheijdenconsult.nl/persoonlijk-meesterschap