Frank de Boer: en zo word je bondscoach

In 2014 publiceerde ik mijn boek 'Bondscoach, coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders'. Nu zijn er inmiddels 17 miljoen Nederlanders maar aan actualiteit heeft het boek weinig ingeboet. De komende weken zal ik tijdens het EK telkens een hoofdstuk plaatsen, 'ter lering ende vermaack'. Vandaag het eerste hoofdstuk over de profielschets voor een bondscoach....mocht die al bestaan, dan lees je deze nu hier! Ben jij nu zo slim of is hij nu zo dom?

NB Het boek is niet meer verkrijgbaar op dit moment, behalve antiquarisch. Aan een versie voor WK voetbal 2022 wordt nu gewerkt! Het onderstaande artikel in een licht bewerkte en ingekorte versie van het hoofdstuk uit 2014. De namen zijn nu anders, het verhaal is nog steeds relevant. 
Profielschets

En plots was daar Guus. Het WK voetbal 2014 is nog ver weg, maar de opvolger van Louis van Gaal is medio december 2013 al bekend. Terwijl iedereen verwacht dat Feyenoord-trainer Ronald Koeman de nieuwe coach van Oranje wordt blijkt plots een andere kaper voor de kust te hebben gelegen. Oud-bondscoach Guus Hiddink is na een mislukt avontuur in Rusland weer in het land, plaatst in De Telegraaf een column waarin hij stelt ‘dat zijn naam genoemd wordt’ en een maand later is zijn aanstelling een feit. Het kan plots wel snel gaan in KNVB-land. Daar komt geen selectiecommissie of profielschets aan te pas. Alleen de raad van commissarissen van de KNVB kan nog roet in het eten gooien, maar iedereen weet dat die bij een te verantwoorden keuze als Hiddink geen bezwaar zal maken. Opmerkelijk genoeg zit er op het moment van de benoeming slechts één lid met ervaring in het topvoetbal in deze raad, Johan de Kock. En dus is plots de 67 jarige Hiddink en niet de 50 jarige Koeman de nieuwe bondscoach. We moeten immers allemaal langer doorwerken, maar of de noodzaak daarvan aanwezig is bij Hiddink valt te betwijfelen. Er barst een storm van kritiek los. Voetbal international (VI) vraagt zestien grote namen uit het Nederlands voetbal of zij Hiddink de juiste keus vinden. Tien antwoorden met nee, zes met ja. Het lijkt er sterk op dat de directeur voetbal zijn zin heeft doorgedrukt. Geen droombaan voor de waarschijnlijk als lastig ingeschatte Koeman, die zijn spelers wel eens openlijk de maat neemt, maar voor de immer aimabele Tukker, die zodoende eindelijk weer eens een hoofdprijs pakt. Al is het een persoonlijke.

Foppe de Haan, zelf oud-bondscoach van Jong Oranje, zegt in Voetbal International (VI) van 31 december 2013 over de aanstellingsprocedure: ‘Ik kan bij de KNVB niet echt een beleid ontdekken als het gaat om het benoemen van bondscoaches. Ooit heb ik dat tegen Henk Kesler gezegd, die was daarmee niet zo blij. Ik zei: “Henk, ontwikkel eens wat van een visie en beleid, zodat de buitenwacht ook ziet dat wij daarin als klein land groot zijn”. Want dat zijn we, al is dat vooral te danken aan de clubs en niet aan de KNVB’.

Dat de KNVB geen profielschets heeft betekent natuurlijk niet dat wij er geen kunnen maken. Zo ingewikkeld is dat namelijk niet, kijk maar naar de vacaturebanken in de kranten en op internet. Die voor een bondscoach kan er dan volgens mij  zo uit zien.

Vacature

Voor de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond, kortweg bekend onder de naam KNVB, organisator van het professionele en amateurvoetbal in Nederland, zijn we op zoek naar een:

Bondscoach van Oranje

Functieomschrijving
De KNVB houdt zich in Nederland bezig met de organisatie van de voetbalsport. Naast de professionele tak zijn er afdelingen die zich richten op het amateurvoetbal, het vrouwenvoetbal en het zaalvoetbal. Meer dan 1 miljoen Nederlanders zijn aangesloten bij een van deze afdelingen en daarmee is de KNVB de grootste sportkoepel van Nederland. Als bondscoach ben je verantwoordelijk voor de selectie en prestaties van het belangrijkste vertegenwoordigende elftal van de bond, het Nederlands elftal van de professionals, ook wel ‘Oranje’ genoemd. Je bent eindverantwoordelijk voor de resultaten van dit team.

Taken en verantwoordelijkheden

- Je selecteert de beste professionele voetbalspelers met de Nederlandse nationaliteit om te spelen in Oranje;
- Je ontwikkelt strategieën en tactieken die er op gericht zijn het Nederlands elftal structureel te laten deelnemen aan de Europese- en wereldkampioenschappen;
- Op deze kampioenschappen dien je met het elftal minimaal de halve finales te bereiken, het ultieme doel is om Europees en/of wereldkampioen te worden;
- Je draagt zorg voor de samenstelling van een ondersteunende staf (assistent-coaches; conditietrainers et cetera) die kwalitatief en technisch aansluit bij de verwachtingen van de spelers en bij de ultieme doelstelling. De assistenten vullen jouw kwaliteiten aan en zij lopen voorop bij de invoering van vernieuwingen binnen de professionele afdeling van de bond;
- Je onderhoudt contacten en communiceert op ingetogen wijze met de media op een wijze die het koninklijke aspect van de KNVB eer aan doet.

Functie-eisen
• Je hebt ooit gespeeld bij een van de traditionele top drie profclubs van Nederland (Ajax, Feyenoord en/of PSV) of je bent succesvol trainer van een van deze elftallen geweest en hebt tevens ervaring opgedaan in het buitenland als speler of als trainer;
• Je bent in het bezit van de benodigde trainersdiploma’s of vergelijkbare diploma’s uit de EU, of hebt meer dan 40 interlands voor Oranje gespeeld, in welk geval het afronden van de verkorte trainerscursus volstaat;
• Je bent bekend bij de Nederlandse voetbalfans en geldt als voorbeeld voor de jeugd en voor de huidige generatie Nederlandse profspelers in binnen- en buitenland;
• Je beschikt over sterke communicatieve vaardigheden in woord en geschrift en bent een inspirerende motivator van teams;
• Je bent tactisch sterk, hebt een eigen visie op voetbal maar houdt daarbij vast aan de ‘Nederlandse school’;
• Je geldt in de voetbalwereld als vakman en als liefhebber van ‘het spelletje’, je bent een gedreven persoonlijkheid;
• Je hebt en onderhoudt een goed relatienetwerk binnen de professionele voetbalsport,
zowel in binnen- als buitenland. Goede contacten met de media, met name met De Telegraaf, het AD, Studio Voetbal en Voetbal International zijn een pre.

Organisatieprofiel
De KNVB is monopolist op het gebied van het organiseren van professionele en amateur voetbal voor zowel mannen als vrouwen in Nederland. De KNVB is aangesloten bij zowel de Europese voetbalorganisatie UEFA als de wereldvoetbalbond FIFA.

Wij bieden
Een mooie veelzijdige functie bij een ambitieuze organisatie in een toonaangevende sport. In eerste instantie bieden wij een contract voor twee jaar met de mogelijkheid hierna als supervisor verder te gaan. Goede arbeidsvoorwaarden waaronder een uitstekend salaris met aantrekkelijke bonusrelingen bij winst van titels tijdens Europese of wereldkampioenschappen. Er is veel ruimte voor persoonlijke ontwikkeling door middel van trainingen en opleidingen die passen bij jou als persoon en bij jouw vakgebied.

Interesse?
Voel je je aangesproken door dit profiel? Reageer dan snel en stuur je CV met motivatie naar knvb.nl. Voor meer informatie over de functie kan je contact opnemen met de directeur betaald voetbal van de KNVB.

Open sollicitatie
Leuk natuurlijk, zo’n profielschets, maar hoe wordt je nu eigenlijk écht bondscoach? Ga je op basis van een telefoontje van de KNVB directeur op sollicitatiegesprek in je nette kleren? Of ga je juist in trainingspak? Kom je via managers, makelaars, de pers of oude voetbalvriendjes binnen? Of gelden alleen de resultaten die je hebt behaald als trainer in het binnen- of buitenland? Wat zijn de ongeschreven regels van de sollicitatieprocedure voor een bondscoach van Oranje? Door een paar tegels te lichten ontdek je al snel steeds weer terugkerende patronen die een bondscoachschap dichterbij brengen.

Het is 17 november 2013 en bij het televisieprogramma Studio Voetbal zit een aantal vaste gasten aan tafel om de interland van Oranje tegen Japan na te bespreken. Arno Vermeulen, Ruud Gullit, Co Adriaanse en Jan Mulder gaan in op de wedstrijd waarin Oranje in de tweede helft volledig is weggespeeld door de Japanners. Het gesprek krijgt plots een vreemde wending als het over de opvolging van bondscoach Louis van Gaal gaat. Deze heeft aangegeven liever een club te trainen dan het nationale elftal omdat hij dan elke dag met spelers op het veld staat en met ze kan werken. Het is duidelijk dat hij zijn na het WK van 2014 aflopende contract niet gaat verlengen. Dat zorgt voor speculaties rondom zijn opvolging. De naam van Ronald Koeman circuleert al enige tijd prominent in de pers en de coach van Feyenoord heeft altijd aangegeven dit een droombaan te vinden. Maar het is niemand minder dan Guus Hiddink die daags voor de wedstrijd tegen Japan in een column in De Telegraaf een balletje opgooit over een mogelijk bondscoachschap. ‘Mijn naam wordt genoemd’, schrijft hij in zijn column. Dat noemen wij nog eens een open sollicitatie. Want wie heeft Hiddink’s naam dan genoemd? Tot op dat moment eigenlijk alleen hijzelf. Of is de zaak al beklonken?

Medio november is het echter nog koffiedik kijken en laat dat maar aan de aanwezige analisten over. Zo wil Co Adriaanse wel een goed woordje voor tafelgenoot Ruud Gullit doen, in zijn ogen een ideale kandidaat, met charisma, die in het buitenland een grote naam en uitstraling heeft en aldaar een grote ‘mijnheer’ is. Ruud glundert. Ja, dat lijkt hem een prima idee. Maar ja, wie wil Ruud Gullit als coach? Bij Feyenoord heeft hij met zijn assistent Zeljko Petrovic een flinke puinhoop achtergelaten en veel beter ging het niet bij zijn andere trainersklussen bij Newcastle United in Engeland en Terek Grozny in Rusland. Om over zijn verblijf van een paar weken als hoofdcoach bij het Amerikaanse LA Galaxy met David Beckham maar te zwijgen. Gullit is desondanks niet te beroerd de complimenten te retourneren en begint over Adriaanse, die al twee jaar lang de heg aan het snoeien is en geen club heeft. Onbegrijpelijk, wat is dat toch jammer. Gelukkig zit er nog een journalist aan tafel. Arno Vermeulen kapt het gesprek af met het korte: ‘Gaan jullie nu tegen mekaar zeggen dat je bondscoach moet worden?’ Het moet aan tafel natuurlijk wel gezellig blijven en op de hem kenmerkende soepele wijze geeft Jack van Gelder het gesprek een andere wending door over de uitkomst van een enquête van Maurice de Hond te beginnen. Hieruit blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders het meeste ziet in een hernieuwd bondscoachschap van Guus ‘Geluk’ Hiddink. De enquêteresultaten luiden als volgt:

Wie zie jij het liefst als bondscoach?

Guus Hiddink 22%
Ronald Koeman 18%
Frank de Boer 12%
Louis van Gaal 11%
Dick Advocaat 4%
Frank Rijkaard 4%
Co Adriaanse 3%
Ruud Gullit 2%
Danny Blind 2%

Het gesprek neemt na de uitkomsten van de enquête, die weinig hoopvol zijn voor Adriaanse en Gullit, een andere wending. Wat duidelijk is geworden is dat om bondscoach te worden, je naast voetbaltechnische capaciteiten ook een uitstekend medianetwerk moet hebben.

Afkomstig van de grote drie

Wat laat het gesprek en de uitkomst van de enquête nog meer zien? In ieder geval dat alleen oud-voetballers in aanmerking komen voor een (bondscoach) schap. Dat het voetbalwereldje een gesloten gemeenschap is waar je als buitenstaander niet of nauwelijks binnen komt. En dat wie bondscoach wil worden bijna altijd bij een van de drie traditionele topteams van Nederland moet hebben gespeeld of er trainer zijn geweest vóórdat hij Oranje mag trainen. Loop de enquête en de lijst met bondscoaches sinds de jaren zeventig maar na: PSV (Rijvers, Hiddink, Koeman), Ajax (Knobel, Michels, Beenhakker, Rijkaard, Van Gaal, Van Basten, Koeman, de Boer) en Feyenoord (Happel, Libregts, Beenhakker (jeugd), Van Marwijk, Koeman). Er is een bondscoach die pas nadat hij leiding gaf aan het Nederlands elftal in beeld kwam bij de grote drie van het Nederlands voetbal: Dick Advocaat trainde na pas zijn bondscoachschap PSV. Wie niet voldoet aan het criterium komt er niet aan te pas of wordt snel afgeserveerd. Het moet zoals een ingewijde stelde ‘wel niveau hebben’. Kijk eens naar de volgende namen: Frantisec Fadrhonc, Nol de Ruiter, Rob Baan, Jan Rab en Jan Zwartkruis. Ook allemaal werkzaam geweest als bondscoach in de periode na 1970. Hun carrière als bondscoach kwam eigenlijk nooit van de grond. Soms is dit ook logisch te noemen want zij werden vooraf al gezien als interim oplossing of als assistent en coachten Oranje maar één of enkele wedstrijden. Bij Fahdronc en Zwartkruis liepen de zaken echter wel heel pijnlijk voor de betrokkenen. Fadrhonc was jarenlang een gerespecteerd coach van Go Ahead Eagles en Jan Zwartkruis had enige naam gemaakt als coach van het militaire elftal. Maar zowel Fadrhonc (WK1974) als Zwartkuis (WK 1978) kregen ondanks bewezen diensten, beiden plaatsten zich als hoofdtrainer met Oranje voor het WK, door de KNVB een supervisor boven zich geplaatst. In het geval van Fadrhonc was dit Michels, in het geval Zwartkruis werd de bij Feyenoord en ADO gelauwerde Oostenrijker Ernst Happel naar voren geschoven. Blijkbaar is er als het er écht om gaat geen vertrouwen in trainers die niet bij de absolute (Nederlandse) top hebben gespeeld of getraind. Het is een uitgangspunt waar je absoluut rekening mee moet houden als je ambities in die richting hebt. En dus werken Frank de Boer en Ronald Koeman keurig en gedegen aan hun carrière.

De lessen voor de toekomstige bondscoach zijn duidelijk. Laat in een vroeg stadium weten dat je eventueel ‘beschikbaar’ bent, gooi desnoods zelf het balletje op, liefst in of via bevriende media. Zorg dat (bevriende) journalisten jouw naam laten vallen tijdens informele gesprekken. Bovenal, zorg dat je in beeld blijft en dat je op de radar van de beleidsbeslissers blijft, maar zorg dat je jezelf niet teveel promoot.

We hebben nu een duidelijk uitgangspunt van datgene waar een potentiële bondscoach aan moet voldoen. Het bovenstaande profiel vormt het startpunt van deze publicatie. Als je de informatie die in de komende hoofdstukken voorbij komt eigen maakt, de reflectie met jouw eigen visie aangaat en aan de slag gaat met de hier opgenomen tips, dan ben uitstekend in staat om gesprekspartner te zijn van om het even welke bondscoach die Oranje ooit gehad heeft of zal krijgen. En wie weet word jij het zelf wel! Niets is onmogelijk bij de KNVB.

Tips voor 17 miljoen bondscoaches

Wil je hogerop komen, zorg dan dat je als trainer in beeld blijft bij de beleidsbepalers in Zeist. Geef via de media aan dat je beschikbaar bent als de plicht je roept.

Als je geen oud speler bent van de traditionele top drie in Nederland (Ajax, Feyenoord, PSV), werk dan gestaag aan je trainerscarrière door stapsgewijs bij grotere clubs terecht te komen.
Profileer je via de media. Pas op dat je dit niet te ver doordrijft, want dan kan het tegen je gaan werken.

Zorg dat je een goede relatie hebt met de directeur betaald voetbal van de KNVB.