Samen met je collega’s de dagelijkse gang van zaken regelen zonder een baas of manager die zich daar mee bemoeit. Het kan bijna niet mooier, en toch lijkt die vrijheid in de praktijk veel stress op te leveren. Uit onderzoek binnen zorgorganisaties blijkt dat de invoering van zelfsturende teams soms zelfs tot een hoger ziekteverzuim leidt.
Binnen zelfsturende teams nemen de teamleden zelf de managementtaken voor hun rekening. Denk daarbij aan het goedkeuren van vrije dagen, de dagelijkse planning en verschillende andere activiteiten. Het team regelt deze activiteiten onderling in goed overleg. Essentieel daarbij is dat alle teamleden over dezelfde informatie beschikken. Dus geen achterkamertjespolitiek, maar alles in volledige openheid en transparantie. Wanneer één persoon de planning voor ...
- Alle begin is moeilijk, dus dat kan ook stress oproepen.
- In 'Reinventing organizations' beschrijft Laloux een aantal zelfsturende organisaties en wat mij daarbij opvalt is dat die organisaties als een soort inwerkritueel het deelnemen aan een cursus 'positief conflicthanteren op onze manier' hanteren.
- Wat ik me afvraag is wat de teams dan zelf mogen sturen. Alleen wat groepsinterne regeldingetjes erbij moeten doen (als vrije dagen, dagelijkse planning, hierboven genoemd), daar schiet je niks mee op in termen van als professional je klanten waarde leveren en problemen daarbij oplossen.
Wanneer men in een functionele structuur, onder het motto 'we gaan zelfsturen invoeren', de oude afdelingen tot team omdoopt, terwijl ze op allerlei manieren met andere afdelingen moeten afstemmen om allerlei zaken en problemen geregeld te krijgen, dan is hun ruimte voor zelfsturing (extern regelen) stressverwekkend laag. Mijn draaimolenmetafoor hiervoor: team zit als de vier peuters in de draaimolen elk fanatiek te sturen in hun brandweer- of politieauto, .... maar ze draaien gewoon de door de draaimolen (= de functionele structuur) gedicteerde rondjes.
Stress bij zelfsturing komt naar mijn idee ook voort uit onduidelijkheid over wat er van je verwacht wordt. Waar het management het sturen op het proces loslaat, is essentieel dat er grote helderheid wordt gegeven overhet te bereiken effect en resultaat. En dan niet alleen in de vorm van KPI's. Aan de voorkant van een opgave ervoor zorgen dat het te bereiken resultaat doorleefd wordt en door iedereen wordt gevoeld trekt een team gemakkelijker door problemen dan het focussen op de onderlinge dynamiek zelf. Het gezamenlijk te bereiken resultaat kan een magneetfunctie vervullen. Zonder deze kaders wordt de geboden ruimte al snel ervaren als leegte. Met gevoelens van onzekerheid als gevolg.
Laat in mijn optiek zien dat verschillende leerstijlen ook een verschillende aanpak nodig hebben en dat een goede begeleiding nodig is om stretch te bereiken en stress te vermijden.
De gemeente Hollands Kroon heeft een schitterend boekje uitgebracht met de manier waarop zij het hebben ingevoerd in de organisatie..... en wat daarvoor allemaal nodig is geweest. Het is (naast enkele zorginstellingen) denk ik het beste voorbeeld van een organisatie waarin het goed werkt.
Het heeft een aantal jaar gekost, met het vrijmaken van een team van 3 directeuren die daar steeds bovenop zaten.
Maar het werkt inderdaad zeker niet voor iedereen. Daar moet de organisatie zich van bewust zijn. Niet iedere manager kan de oude vorm van aansturing echt loslaten. Niet iedere medewerker kan/wil 'losgelaten' worden.
En in elke groep vormen zich weer nieuwe hiërarchieën. En wat te denken van het ontstaan van groepsgedrag, wat ook niet altijd even constructief is.
Het kan wel, met de drive en energie van bijvoorbeeld Hollands Kroon. Ook kan het in kleine groepen in een organisatie met allen die het volledig omarmen.
Maar hou zeker ook rekening met de gevaren/ valkuilen die Rijk Binnekamp in dit artikel schetst.