“Een organisatieprobleem: een opvattingen over de toestand van de werkelijkheid in de immateriële, sociale wereld die afwijkt van de materiële realiteit.” Zo vat ik Prof Weggeman maar even samen. Fijn dat je hem aanhaalt, Ben.

Jouw samenvatting van het organisatieprobleem werkdruk parafraseer ik dan als volgt:
"Een opvatting over de toestand van de werkelijkheid, waar je geen verandering in moet nastreven". Ik deed vorig jaar een studie wereldfilosofie en meen hierin niet-westerse filosofie te herkennen. We wonen en leven in Europa. Wat met de westerse cultuur in aanraking komt moet zich daar aan aanpassen: de aboriginals zijn uitgestorven, hoe mooi hun filosofie ook was (ik heb er veel van geleerd).

Ik werk 15 jaar intensief met organisaties rondom dit thema. Mijn gedachtegoed - waarvan je de basis in 2011 hebt gerecenseerd - streeft na de werkelijkheid dichter bij de realiteit te brengen. Dat is cultuurverandering in de westerse traditie. Ik ben het overigens met je eens dat cultuurverandering tijd kost. Maar het levert ook heel veel op.

https://www.linkedin.com/pulse/gelukkig-druk-welke-aanpak-past-bij-cultuur-maarten-de-winter/

Wat volgens mij het meeste tijd kost is werk in schema's en systemen proberen te vangen die niet door de mensen zelf zijn opgesteld.
Als ZZP-er kan ik sinds een jaar of 10 op mijn eigen manier werken en val b.v. mensen lastig als ik dat echt nodig heb. Ik doe aan verslaglegging op een beknopte wijze die het beste bij mijn werk past.
Enkele voordelen: a. het kost minder tijd; b. ik hoef het niet op een manier te doen die ik minder prettig vind, dus ik voel me ook prettiger en heb meer zin in mijn werk. Dubbele winst in productiviteit!
Dat is volgens mij in meer omgevingen mogelijk.

Dank Maarten en Niels voor jullie reactie,

@Maarten: jouw parafrase en samenvatting is een mogelijke manier van kijken, doch niet noodzakelijk. Er zijn andere interpretaties van mijn artikel mogelijk:
- jij maakt een onderscheid tussen de werkelijkheid en de realiteit. Maar is dat niet gewoon hetzelfde? Zou de materiële realiteit zoals wij hem zien ook een constructie kunnen zijn, oftewel een opvatting over de toestand van de werkelijkheid?
- ik zou niet weten waarom je geen verandering in je interpretatie van de werkelijkheid zou mogen nastreven. Van mij mag je. Volgens mij ben ik dat nu ook aan het doen.
- De associatie met niet-westerse filosofie is ook een mogelijk associatie, maar ik herken hem niet als door mij bedoeld. Ik beweer niet dat iedereen zen op een steen moet gaan zitten, als je dat zou suggereren.
- De filosofie van de aboriginals ken ik niet. En dat de aboriginals uitgestorven zouden zijn, lijkt me voorbarig.
- de werkelijkheid dichter bij de realiteit brengen lijkt mij een interessante exercitie, maar ik zie geen verschil. Het klinkt een beetje als water naar de zee dragen.

@Niels: fijn om te horen dat jij een manier hebt gevonden die voor jou werkt. Het is jammer dat je dat alleen lukt als zzp'er. In de zorg is het naar ik heb begrepen een trend dat mensen ontslag nemen en zichzelf vervolgens verhuren als zzp'er. Dan moeten die organisaties maar meer hun best doen, zou je kunnen zeggen, maar het kost wel veel zorggeld, helaas.

Ben Kuiken roert een principieel punt aan. Naast de visie van Plato en de christelijke visie op werk heb je ook de materialistische visie van Paul Lafarque (het recht op luiheid). Wellicht is het beter dat mensen zich minder op werk richten en meer op waar ze zin in hebben. En wellicht is het beter dat, als je toch moet of wilt werken, te wensen dat je dan gewoon goed je werk kan doen. Maar ja, daarmee schaf je de behoefte aan zorg en de budgettering van die zorg niet af.
Een ander principieel punt is inderdaad dat werkdruk gezien wordt als gebrek aan persoonlijke effectiviteit van de medewerker. Een geliefd afwentelingsmechanisme dat vooral voor vergroting van de werkdruk zorgt. Beter organiseren en de basic-boodschap van Blake & Mouton daarbij meenemen zou al veel winst opleveren. Minder arbeidsdeling levert ook winst op: er gewoon zijn en dat doen wat nodig is in plaats van leunen op te uitgebreide taakverdeling. Maar misschien heeft Paul Lafarque gelijk en kan een zorginstelling het best sturen op kortere werktijden in combinatie met een zo goede bedrijfsvoering dat mensen er graag willen werken. Dat lijkt duurder maar pakt goedkoper uit. Uit mijn metingen komt in elk geval steevast naar voren dat hoge werkdruk stevig gecorreleerd is aan een feitelijke vermindering van de productiviteit. Toch wel aardig: 10% minder werkdruk levert gemiddeld 10-15% meer resultaat. (Beter dan dat wordt het overigens niet, dus goed organiseren inclusief korter werken zorgt voor hetzelfde resultaat maar wel voor uitgeruster en meer betrokken medewerkers).

Beste Ben, ik mis een aspect in je verhaal. Werkdruk wordt ook ervaren omdat de organisatievorm geen recht doet aan de diversiteit van mensen en/of het eigenlijke doel. In het genoemde voorbeeld zijn zowel de bewoners van de zorginstelling als de medewerkers in een structuur terecht gekomen die steeds meer is aangepast aan vermeende efficiëntie, afgekeken van productiebedrijven. Een deel van de huidige ouderen zijn nooit gewend geweest om passief (een deel van) de dag met willekeurig welke anderen door te brengen. Of standaard op een bepaalde tijd op te staan en te eten. Waarom zouden ze hier op latere leeftijd zomaar wel behoefte aan hebben. Veel medewerkers zijn best in staat om hun inzet aan te passen en hun kennis en kunde in te zetten ten dienste van allereerst gezondheid en welbevinden van individuele ouderen. Het maakt hun werk leuker. Die ontwikkelingen zijn her en der dan ook zichtbaar. Binnen een bestaande organisatie is dat een veranderproces waar vaak wel degelijk enige begeleiding in nodig is. En niet alleen in organisatorische en praktische zin. Met name het leren omgaan met de (intrinsieke) diversiteit van betrokkenen is cruciaal omdat de samenwerking minder gekaderd wordt door gedeelde culturele vanzelfsprekendheden, algemeen geldende procedures en regels: “Je gaat het pas zien als je het doorhebt.” (Cruijff)