Al jaren fulmineer ik tegen middenveldorganisaties, vaak met publieke taken, die quasi zijn geprivatiseerd, maar tegelijkertijd dienen als banencarrousel voor (ex) politici van middenpartijen, te weten in volgorde van belangrijkheid: CDA, PvdA, VVD en D66. In deze ‘ons kent ons’ polderkringen is de ene dienst de ander waard, zoiets van: ‘als ik hier toezichthouder ben, kom dan bij mij als collega, dan kan ik het worden bij jou. En zo ontstaan ‘PvdA’ organisaties als Vestia, een ‘Philadelphia CDA club’ en een ‘VVD- COA’. Het zijn slechts enkele voorbeelden, maar het gaat om honderden organisaties, in de zorg, woningcorporaties, ziekenhuizen en andere publieke-instanties.
Natuurlijk zijn die niet allemaal verrot, maar als er voornamelijk toezichthouders uit EEN bloedgroep zijn is de kans op ...
Echter, ondernemen voor andermans rekening en risico maakt deze persoon tot een bestuurder. En compliance zonder rekenschap maakt compliance tot een holle frase.
Mismanagement in bestuur en in bedrijf is strafbaar. Maar handhaving zou niet nodig moeten zijn. Maar zonder rekenschap is het een loterij zonder nieten.
Recente evaluaties - o.a. van het baten-lasten-model - geven overigens voorzichtig meer aandacht aan het punt 'rekenschap'.
Als een topman of –vrouw, meestal man overigens, fraudeert of financieel onverantwoord beleid heeft gevoerd en vervolgens als ‘beloning’ enkele miljoenen meekrijgt, worden we geweldig boos en hebben we het over 'zakkenvullers'. Terecht natuurlijk. Maar ….., boos op wie?
Volgens mij moeten we boos zijn op die 'zakkenvuller'. Maar wat gebeurt er: we stellen vragen over falend toezicht en willen zelfs een parlementaire enquêtecommissie in het geval Vestia. Hoe zo: het gaat toch om het ethisch besef van de betrokkenen? De vraag moet toch zijn hoe het komt dat ze dat niet hebben? En als het toezicht al gefaald zou hebben, is daarmee de betrokkene dan vrijgepleit? Dat kan toch niet waar zijn?
Het kan mij niet schelen wat de partijpolitieke achtergrond van een bestuurder is, daar gaat het niet om.
De discussie moet volgens mij gaan over verdwijnend ethisch besef bij een aantal topbestuurders en topmanagers, niet over de vraag of zij wel voldoende in de gaten zijn gehouden door een toezichthouder. Ik steel niet, omdat ik dat onethisch vind, omdat het niet hoort, en ik doe dat ook niet als de politie niet kijkt!
(Tekst is grotendeels overgenomen uit mijn column "Toezicht als schaamlap" op www.organisatieactivist.nl).
Ik heb weinig vertrouwen in professionele toezichthouders zolang als in de polder de ons kent ons sfeer overheerst. Maar natuurlijk moet we daar naar toe. Mijn maatregelen zijn noodzakelijke voorwaarden daartoe.Jouw opmerking past bij mijn professionele standaarden, maar eerst svp een grote schoonmaak
Er zijn inmiddels veel academische verhandelingen gepubliceerd over dit fenomeen en de kranten hebben de afgelopen jaren bol gestaan van de verhalen over falend bestuur en falend toezicht.
Wat ik verbazingwekkend vindt is dat er nauwelijks druk vanuit de samenleving blijkt te ontstaan om dit gedrag de kop in te drukken. Evenmin zie ik dat er regelgeving komt op dit gebied, of dat de betrokkenen worden aangeklaagd wegens wan-prestatie, of nog erger: onbehoorlijk bestuur, danwel fraude.
De bankaire wereld spant de kroon, echter onze bestuurders met ministeriele verantwoordelijkheid kunnen er ook wat van. Neem als voorbeeld het (laten) waarderen van ABN-AMRO, dat resulteerde in een waardering die ca. 5 miljard euro te hoog was. Het betreffende adviesbureau ontving voor deze wanprestatie van slechts 1 week werk 5 miljoen euro van de Nederlandse belasting betaler. Wie sleept dit bureau voor de rechter? De toenmalig verantwoordelijke minister heeft allang weer een prachtige baan bij KPMG en gebruikt de media (Pauw en Witteman) om zijn stoepje schoon te vegen.
Het lijkt tevens of onze volksvertegenwoordiging dit fenomeen zeer laag op het agenda heeft staan. Kan het zijn dat de kamerleden, van links tot rechts, er geen belang bij hebben om dit aan te pakken, en in stilte hopen zelf ook in een herenbaantje gesluisd te worden nadat hun politieke carriere al dan niet tot een "goed" einde is gekomen?
Betreffende je vraag aan het eind: je kent het begrip "brood en spelen". Voor heel veel mensen is dat heel belangrijk. De bevolking zal niet morren zolang aan die voorwaarde voldaan wordt. De grote truc in het hele systeem dat heel de wereld in zijn ban heeft (lam legt) ligt erin dat "men" denkt toch nergens meer invloed op te hebben (wat grotendeels waar is) en daardoor alleen maar op zichzelf gefocussed is. Zorg dan dat die focus zich verdiept en in stand gehouden wordt. ("Selig die Schläfrigen, denn sie werden bald einnicken"; Nietsche) (None are more hopelesly enslaved than those who falsely believe they are free; Goethe). Daar zorgen nu de bestuurders voor.
Maar dit weet je waarschijnlijk al heel lang.
Groet, John