Verschanst in de polder

Wat zijn de verschillen tussen de overheid en de wereld daarbuiten? En welke verschillen zien mensen die van een topfunctie bij de rijksoverheid naar een positie daarbuiten verhuisden, of van buiten de rijksoverheid juist naar een topfunctie erbinnen? Dat is het vertrekpunt voor een serie van vijf interviews met oud-topambtenaren over trends en ontwikkelingen binnen het openbaar bestuur. In het volgende deel van deze serie: Elco Brinkman, voormalig DG en plaatsvervangend SG bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en minister. Momenteel is voorzitter van Bouwend Nederland, de vereniging van bouw- en infrabedrijven.

G.Tijs
Ik ben een van die ZZP ers, 53 jaar oud en al een jaar of tien voor mezelf aan het zorgen. Dat betekent in mijn adviespraktijk allerlei werk doen van tijdelijke aard op gebied van landinrichting en watermanagement; in mijn geval invallen op een project in China en verder het opvullen van "gaten" in nederland (vnl Gemeenten). Daarbij heb ik in de loop der jaren ook een beetje beeld verkregen van het ambtelijk apparaat en zij die eraan ontvluchten.

Brinkman ziet het ZZP verschijnsel als een onworstelproces.
Dat suggereert een aktieve rol voor het subject maar is dat wel zo. ? Lui die niet passen in het amtelijke cultuurtje worden eruit geschopt of langzaam aan weggepest.
Mensen die ambtelijke taal en gedram zat worden reageren dat in eerste instantie af . Zij worden dan tot een overlast voor hun omgeving en maken dus geen promotie. Sommigen blijven zitten waar zitten zolang het kan, anderen worden op een zijspoor gezet en/of uiteindelijk verdreven. Hun plaats wordt ingenomen door jongere regelneven van rond de 35 veelal zonder veel inhoudelijke kennis of ervaring. Dat vinden ze alleen maar lastig. Ze werken liever blanco aan processen en geven meer ruimte aan eigen hart en gevoel. Zij weten van niets iets en gaan overal over. Zij werken en beheersen het proces dat door planners in schema's wordt gezet. Zij zien eenvoudige produktiehandelingen zoals bijvoorbeeld bij wijze van spreken het vervangen van een lamp of een stoeptegel in de eerste plaats als een project. Daar hoort een modern ogend en goed verantwoord planningsschema bij zodat de "bestuurder'' er een beetje mee kan stoeien. Hij moet immers zeggen of de stoeptegel wat eerder of later aan de beurt is.

Het systeem( amtenarij en Bestuurder) is veel gebaat bij dit soort gedoe maar de burger heeft er weinig aan. Ok, het houdt wat mensen van de straat en is op zijn best een soort van werkverschaffing. Maar het resulteert wel in "lampen en stoeptegels" die langer dan nodig kapot blijven.

Zo'n soort van overheid hoeft van mij niet maar is wel bezig te ontstaan . F. Ankersmit heeft het over "de tyrannie van de overheidsmanager die de Democratie bedreigt". (NRC d.d. 6.012005). Zelf zie ik het minder zwaar in maar de gevaren zijn duidelijk: "Eerst overal "kranen" opdraaien en daarna heb je een leuke regeltuin waarin je lekker kunt spelen op kosten van de burger. En nu die daarover begint te piepen sturen we hem massaal het internet op. Daar wordt zijn gepiep over het systeem gesmoord in een dodelijke informatie omarming.
cees j de groot
"Het systeem ontmenselijkt nu alleen maar."

ik weet niet of het een bijdrage kan zijn aan dit artikel,
edoch ik kan dit als 'geschorst ambtenaar' beamen.

Het zou niet netjes zijn om de 'schijnredenen' nou ook eens te ventileren, alhier. want hiervoor hebben wij hier ook een Code of Conduct opgenomen en impliciet afgesproken.

ik signaleer slechts dat je in zo'n situatie allerlei leuke dingen van het ware leven kan gaan ontdekken. Je ontmoet zelfs weer mensen, die je inwezen daar op zo'n bureau al n tijdje hebt gemist. Waarmee ik overigens niet zeg dat er bij de ambtenarij geen mensen zitten, want die zitten er nou eenmaal wel degelijk. En eigenlijk hou je ook best wel veel van die mensen. Er zijn er veelal slechts enkelen waarbij je denkt ... ' klopt dit wel' ... of ' klopt die mens wel daar waar doorgaans ritmisch geklopt wordt'.

Tja, het is dan een vraag die je stelt ... die op een gegeven moment bij zoiets als een B&B commissie tegerecht komt. Edoch, kloppen deze commissies nog? Ik kan u hier binnenkort over berichten, edoch ik meen dat de code of conduct ons hier in de weg staat. Maar wie weet is er toch een nette methoode om iets te communiceren met u over waar het ' niet meer klopt' . Je kunt het uiteindelik dan ook maar het beste zelf meebeleven. Waarom? Dan ben je er zelf bij, dunkt mij.

Het duurt en het duurt ... maar ondertussen ... maak je wel leuke dingen mee ... zoals iemand helpen met verhuizen. Waarheen? Tja, dat moet u mij niet vragen ... dat doet mij te veel denken aan een oud lied 'vluchten kan niet meer' . Al zijn er vele liederen die ' de menselijkheid' bezingen.

Ondertussen krijg je veel post van andere niet aflatende instanties die je willen helpen. Maar als je ze belt en je wilt een gesprek ... dan krijg je te horen 'dat doen wij hier eigenlijk nooit' of 'zo werken wij hier niet'. Maar laat ik u tipppen voor zover het bij u zover komt ... netjes blijven aandringen dat je hen behulpzaam wilt zijn tijdens het uitvoeren van hun zorgtaak ... helpt.

gegroet
maurice van van mourik
Geachte Heer Brinkman,

Naar aanleiding van Uw artikel ben ik blij, dat U de vinger op de zere plek probeert te leggen.

Er zijn slechts weinig mensen, die een werkelijk goed inzicht in de problematiek van de overheid hebben.

Naar mijn mening wordt dit het beste weergegeven door de boekjes van Prof. Dirk Horringa : "Twee Miljoen Banen" en "het Drama van de Hyperwerkeloosheid. Indien deze niet meer te verkrijgen zijn, kan ik U desgewenst copieen sturen. Het maakt dan meteen duidelijk waarom ik van mening ben, dat Nederland op de voormalige DDR lijkt.

Een andere aanrader is het boek van J.J. Brouwer getiteld : "Schaduwen over de Woestijn". Hij geeft hierbij een gedetailleerd inzicht in het reilen en zeilen van de Duitse Wehrmacht, met name het Duitse Afrikakorps (DAK), onder leiding van de roemruchte generaal Rommel, die tot mijn stomme verbazing zeer moderne managementconcepten erop na hield, zoals de "zelflerende organisatie ", een flexibele modulaire organisatie, die op de meest onverwachte situaties steeds weer een antwoord wist te vinden.

Natuurlijk heeft de Duitse Wehrmacht niet mijn sympathie, maar hun organisatie was veruit superieur aan die van de geallieerden en vele ideeen en denkbeelden zijn nu rechtstreeks toe te passen als antwoord op onze maatschappelijke problemen.

Het hoe en waarom kunt U dus lezen in bovengenoemde boeken.

Ik hoop, dat U de tijd en moeite ervoor over hebt deze boeken te lezen, maar ik ben ervan overtuigd, dat dit een grote bijdrage kan leveren aan de discussie : "HOE NU VERDER"

Met vriendelijke groeten,

Ir. M.P. van Mourik