Politieke benoemingen noodzakelijk

Columns

In de lokale politiek is dit aan de orde van de dag en ook landelijk zijn er voorbeelden, met als bekendste casus het wel en wee van minister Sorgdrager. De Ceteco-affaire in de provincie Zuid-Holland waar politici moesten bloeden voor ambtelijk wanbeheer voor hun tijd, spreekt nog volop tot de verbeelding. De relatie tussen ambtenaren en bestuurders is in veel overheidsorganisaties zorgelijk. Politieke benoemingen van beleidsambtenaren is een optie.

Hoerigheid
Minister Sorgdrager heeft in een radio-interview met wijlen Joop van Tijn eens aangegeven dat ‘het een eng idee is omringd te worden door jaknikkers die je aardig vinden omdat je minister bent’. Oud-kamerlid Guikje Roethof sprak wel van de “principiële hoerigheid van ambtenaren”.
Het is moedig en noodzakelijk dat zij dit taboe-onder...

Pieter Kuiper
Beste Erwin,
Terwijl ik je artikel lees schieten mij beelden uit de Engelse televisieserie "Yes Minister" te binnen. Uit de voorbeelden die je geeft lijkt de werkelijkheid zelfs een karikatuur van die serie. Telkens gaat het over rolonduidelijkheid. De ambtenaar die politiek bedrijft en de politicus die liever zelf beleidsadviezen schrijft. Dat probleem pak je niet aan met politieke benoemingen. Wel door rolzuiverheid beter in de organisatie te verankeren. De politicus subjectiveert, de ambtenaar objectiveert. Het subjectiveren gaat over het willen, over wat wenselijk is. Het objectiveren gaat over het kunnen, over wat mogelijk is. De loyaliteit van een politicus is verbonden met de inhoud, die van de ambtenaar met het realisatieproces. Rolonduidelijkheid ontstaat zodra ambtenaren persoonlijke inhoudelijke doelen nastreven in hun professie. Een milieuactivist aanstellen als milieuambtenaar is vragen om moeilijkheden. Juiste werving&selectie is dus van belang. Minstens zo belangrijk is het rouleren van zittende ambtenaren over uiteenlopende beleidsvelden. Aanstellingen van bijvoorbeeld maximaal 5 jaar in eenzelfde beleidsgebied. Dat is tevens een goede remedie tegen verkokering en kwetsbaarheid door kennisconcentratie. Maakt ambtenaren breder inzetbaar en vergroot de flexibiliteit van de organisatie. Een goede beroepscode voor ambtenaren (en een voor bestuurders) waarin het rolonderscheid is uitgewerkt kan eveneens bijdragen aan verankering.
Met vriendelijke groet,
Pieter Kuiper
Ton van den Boogaart
Uw omschrijving van de problematiek van de politieke invulling van beleidsmatige functies in het ambtelijk apparaat komen duidelijk herkenbaar over.
Iedere nieuwe bewindspersoon van een andere partij loopt er in zijn/haar departement tegen aan. Toch is dit niet bespreekbaar lijkt het wel!
De LPF minister die kort na zijn aantreden van een van zijn topambtenaren af wilde kreeg "heel" politiek en ambtelijk Den Haag over zich heen met als argument: "Nederlandse ambtenaren zijn loyaal aan hun politieke baas."
Daarnaast zijn het diezelfde loyale ambtenaren die hun eigen positie moeten gaan opgeven binnen vier jaar als zij loyaal aan de voorgestelde oplossingsrichting meewerken.

Meer over Besturen en organiseren