Mooie en uiterst relevante column Ralph, maar ook ik ben nogal droevig gestemd. We leren al 10 jaar niets van Finland omdat we het Rijnlandse denken, waarin vakmanschap centraal staat, hebben vervangen door het Anglo-Amerikaanse denken, waarin management en beheersing het adagio is. En ik zie dat in Nederland vooralsnog niet veranderen helaas. En ondertussen zijn de kosten van de bureaucratie in het onderwijs hoger dan die van het onderwijs zelf.

Ik zal de laatste zijn die niet volmondig zal instemmen met de conclusie dat er veel mis is in het Nederlandse onderwijs. Maar om dat op het conto te schrijven van 'uitwassen van het kapitalistische systeem' is onzin. De onderwijsvernieuwingen bijvoorbeeld, die voor zoveel schade hebben gezorgd kwamen vooral uit de agogische hoek die ik eerder links dan rechts zou noemen. Alle voorstanders van het competentieonderwijs die ik heb mogen ontmoeten zaten eerder in de 'Rijnlandse' hoek dan dat het voorstanders waren van het Anglo Amerikaansen denken. Ook de doorgeschoten schaalvergroting in het onderwijs, die inderdaad geleid heeft tot het ondergeschikt maken van de hoofdtaak aan bijzaken, is vormgegeven door bestuurders en politici die desgevraagd zichzelf eerder als 'Rijnlands' dan als 'Anglo Amerikaans' zouden omschrijven. Het is een lijstje namen waarop leden van PVDA en CDA prominent aanwezig zijn.

Ralph, ik moet eerlijk zeggen dat ik weinig opschiet met je column, dat die meer vragen oproept dan antwoorden geeft en dat er erg veel (bekende) gemeenplaatsen in staan. Het is zo makkelijk scoren met een lekker klinkend riedeltje dat het in Finland stukken beter is dan in Nederland. Een hoop voor het onderwijs relevante zaken komen in je column niet aan de orde. Bijvoorbeeld: wat is de gemiddelde groepsgrootte in Finland in het PO? Hoeveel weken vakantie zijn er in Finland? Gaat het in totaliteit in Finland om minder contacturen per jaar, of per dag (week)? Hoe kan het dat met minder contacturen toch betere leerprestaties worden behaald? Welk standaard onderwijssysteem wordt in Finland gehanteerd: Jenaplan, Dalton, Montessori, klassiek (frontaal-klassikaal), of wat anders? Welke preventieve aanpak wordt in Finland gehanteerd? Vanaf welke leeftijd en tot wanneer gaan kinderen naar het (Finse) lager onderwijs? Worden Finse ouders intensief bij het onderwijs betrokken of niet? Hoe groot is een gemiddelde school in Finland? Hoe is de overgang / overdracht van PO naar VO in Finland geregeld? Hoe wordt in Finland op kwaliteit 'gestuurd'? Etc...
Bekende gemeenplaatsen die je hanteert zijn de slechte status van leerkrachten in Nederland en hun niet academische niveau (geld alleen voor PO). En de test- en selectieterreur. Interessanter dan deze zaken te constateren is ideeën aandragen voor oplossingen en systeemverandering en inhoudelijke informatie over hoe het in Finland er aan toe gaat. Ik denk niet dat je scholen en ouders in Nederland helpt door te stellen dat er maar minder onderwijs en huiswerk gegeven moet worden (want dat staat in je column) en dat alleen een echt goede leerkracht helpt.

Fins mirakel blijkt fata morgana

In een onderzoek van de universiteit van Helsinki van 2012 werd vastgesteld dat de Finse 15-jarigen zwak presteren voor de meeste leerdomeinen - en heel wat zwakker dan in 2001. Die zwakke leerprestaties bevestigen vroeger onderzoek uit 2010. Onderwijskrant heeft er destijds over gepubliceerd (www.onderwijskrant.be, nr. 161, mei 2011). Toch wordt tot op vandaag Finland nog steeds als een onderwijsparadijs op alle vlakken voorgesteld.

Pasi Sahlberg, de propagandist van het Finse onderwijsmirakel heeft die zwakke leerresultaten steeds en moedwillig verzwegen tijdens zijn vele propaganda-sessies in de verschillende landen. Het recent onderzoek van de universiteit van Helsinki kan/durft Sahlberg niet langer doodzwijgen. Een panikerende Sahlberg twitterde een paar dagen geleden: ‏@pasi_sahlberg: Working on a column on "What if Finland loses its top-notch in education?". Ideas, please! Op zijn blog vernemen we nu dat de 15-jarigen volgens het onderzoek van de universiteit van Helsinki van 2012 eerder zwak presteren, dat de relatie met de SES er ook vrij hoog is, dat de verschillen tussen de klassen vrij hoog zijn …. Allemaal zaken die haaks staan op de sprookjes over onderwijsparadijs Finland.

De belangrijkste conclusie van het onderzoek van 2012 luidt: “The change between the year 2001 and year 2012 is significant. The level of students’ attainment has declined considerably. The difference can be compared to a decline of Finnish students’ attainment in PISA reading literacy from the 539 points of PISA 2009 to 490 points, to below the OECD average. The mean level of students’ learning-supporting attitudes still falls above the mean of the scale used in the questions but also that mean has declined from 2001. The mean level of attitudes detrimental to learning has risen but the rise is more modest. … The impact of students’ home-background was, instead, obvious: the higher the education of the parents, the better the student performed in the assessment tasks. The between-school-differences were very small (explaining under 2% of the variance) while the between-class differences were relatively large (9 % – 20 %). “
We vermelden ook uitdrukkelijk dat de onderzoekers van de universiteit van Helsinki vrezen dat precies de comprehensieve structuur van het Fins onderwijs een belangrijke oorzaak is van de zwakke leerprestaties: "It is time to concede that the signals of change have been discernible already for a while and to open up a national discussion regarding the state and future of the Finnish comprehensive school that rose to international acclaim due to our students’ success in the PISA studies.’
Met een verwijzing naar deze studie concludeert Sahlberg op zijn blog: “Formal education seems to be losing its former power and the accepting of the societal expectations seems to be related more strongly than before to students’ home background.” (Faculty of Behavioral Sciences, Department of Teacher of Education Research Report No 347).
De recente grootschalige studie van de universiteit van Helsinki bevestigde de zwakke leerresultaten vastgesteld werden in een meer beperkte studies van 2010: “The results of the Vantaa study could be compared against the results of a similar assessment implemented in 2004. As the decline in students’ cognitive competence and in their learning related attitudes was especially strong in the two Vantaa studies, with only 6 years apart, a decision was made to direct the national assessment of spring 2012 to the same schools which had participated in a respective study in 2001.

2 Onderzoek van 2010: sterke achteruitgang Finse 15-jarigen

De al vermelde Finse evaluatiestudie van 2010 wees al uit dat tal de meeste schoolse leerresultaten tijdens de voorbije 6 jaar met niet minder dan 25 % waren gedaald: The weakened academic skill of students in six years (Bron: Education Evaluation Center, University of Helsinki, prof. Jukka Himane). Een greep uit de scores van de 15-jarigen (9de graad): evolutie van 2004 naar 2010: mathematical thinking van 62% naar 49%; verbal deduction van 59% naar 51%; reading comprehension van 60% naar 50%; History van 58% naar 48%. Dit was ook al een bevestiging van een studie van 2006.
Op het internet lazen we over die studie van 2010 destijds de bijdrage: Finns ain't what they used to be for teen pupils- News |Published in TES Newspaper, 27 May, 2011. De bijdrage startte zo: “Finland - Shock news for nation's admired education system, as research shows huge decline in learning ability of 15-year-olds”. Volgens prof. Sirkku Kupiainen zijn de dalende resultaten significant en zorgwekkend. Irma Iho, voorzitster van de vereniging wiskunde, stelde dat leerkrachten en professoren wiskunde er allang op wijzen dat de Finse leerlingen voor de echte – meer abstracte - wiskunde zwak scoren en dat PISA al te weinig de echte wiskundekennis meet. De Finse Schoolraad stelde in een reactie dat er de voorbije jaren ook minder aandacht was voor het moedertaalonderwijs.
Ook de Franse onderzoekster Nathalie Bulle schreef in 2009 dat er in Finland al lange tijd opvallend veel kritiek was op het te lage niveau van de leerlingen vanwege de docenten van het hoger en universitair onderwijs. Bulle schreef: “Les professeurs de l’enseignement supérieur en Finlande, dans les universités et écoles d’ingénieur, s’alarment en réalité de la chute du niveau des étudiants et dénoncent le cercle vicieux qui consiste à devoir retravailler des concepts qui auraient dû êtremaîtrisés au lycée et qui ne l’ont pas été parce qu’au lycée le temps a dû être employé à revoir desconcepts qui auraient dû être acquis au collège. Ils dénoncent la faiblesse ou l’absence des bases communes de connaissances sur lesquelles il est possible de construire au niveau supérieur” (N. Bulle, L’école et son double, 2009).