Nooit meer een boek of cursus over leiderschap

Cover stories · Boeken

Leiderschap is een van de meest beschreven en tegelijk een van de minst begrepen onderwerpen in de managementliteratuur. Van de Amerikaanse zelfhulpboeken tot de analyses over succesvolle organisaties. We willen steeds weten wat succesvolle leiders en organisaties drijft. Wat doen, denken, voelen zij? En wat kunnen wij daarvan leren?

Gebrek aan leiderschap is het grote manco van deze tijd konden we onlangs in ‘De Gids’ van de Groene Amsterdammer lezen, die een hele uitgave aan het thema wijdde. Meer leiderschap, lees verantwoordelijkheid, zou ons van een heleboel problemen kunnen verlossen. Zo is de top van het ministerie van Veiligheid en Justitie naar een leiderschapscursus gestuurd omdat de hoeveelheid doofpotaffaires en onderlinge tegenwerking niet meer te hanteren viel.

Onmogelijke ei...

Nico Tak
Lid sinds 2019
Zeer goed artikel Dominique!
Wie zichzelf nu niet herkent is onwetend.
Ik herken er veel in, zowel van mezelf als van omringende leiders/managers/bekenden.
jeannette de Geus
Een feest om te lezen, hartelijk dank!
Jan Waas
Lid sinds 2019
Wat dan weer wel leuk is, is dat een artikel "nooit meer een boek of cursus over leiderschap" gebaseerd wordt op....
jawel, een nieuw boek :)
Sybe Rebel
Lid sinds 2019
Scherp die opmerking van Jan. Precies de reden dat ik zeker geen honderden boeken heb gelezen over leiders, heb geïnterviewd of op zoek ben gegaan naar een heilige graal. Hoewel ik de afgelopen jaren te maken heb gehad met honderden leiders, managers en anderen met vergelijkbare verantwoordelijkheden. Mijn advies zou zijn: lees de meest interessante boeken over psychologie, de beste biografieen over politieke leiders, een paar filosofische werken en blijf zelf daarbij nadenken en je hebt de kern wel te pakken. Verder veel doen en weg blijven van goeroe's. Die hebben veelal een ondermaatse ervaring met leidinggeven; die beperkt zich meestal tot de eigen goeroe-adviespraktijk.
Dagmar van Eijs
Lid sinds 2019
Prachtig artikel. Zeer mooie samenvatting wat leiderschap echt is. En welke impact dit heeft op het (dis)functioneren van organisaties. Heel treffend en de vinger op de juiste (zere) plek. Verplicht leesvoer voor alle directies en bestuurders, zou ik willen aanraden.
Eppo Boneschanscher
Mooi artikel. Moed is alleen lastig aan te leren. Leiden gaat vaak samen met lijden.
Jacqueline Weesie
Lid sinds 2019
Dominique, een prachtig en helder artikel!
Esther Liebregts
Geweldig artikel en fijn om te lezen dat er andere geluiden beginnen door te dringen.
Voor veel sectoren/organisaties nog een "long way to go", maar niet onmogelijk.
Verander je perceptie en heb de moed om dit te delen.
Zal het zeker delen in mijn netwerk.
paul bessems
Mooi stuk met herkenbaar nieuw perspectief. Moed is niet de afwezigheid van angst maar het besef dat iets anders belangrijker is dan angst. Het probleem met veel (zelfbenoemde) leiders is dat ze nog weinig perspectief hebben op wat dat anders dan is (denk aan Rutte die weigert zijn visie te delen die hij ongetwijfeld heeft, maar hij kan niet meer als mens denken en doen, alleen nog maar als functionaris). Veel leiders en bestuurders hebben oud DNA leven nog in het vorige tijdperk dat gericht was op voortdurende economische groei en steeds meer welvaart, terwijl we nu behoefte hebben aan het verduurzamen van wat we hebben. Dat vraagt andere leiders en fundamenteel andere organisatievormen.
R. Beijer
Of is leiderschap verbinding met ongelijkwaardigheid? Net zoals op de apenrots? Elke groep kent een (verborgen) hiërarchie.
Annelies Blom
Hier word ik nou zo blij van. Geweldig!
Branko Lastdrager
Zoals Jeannette al aangeeft is het lezen van dit artikel voor mij eveneens een feestje. Dank voor de voeding!
Lon Dingemans
Lid sinds 2019
Goed verwoord Dominique.
Moed moet.
Joska Spruyt
dank je wel Dominique; de spijker op de kop geslagen en een waardevolle bijdrage aan het terugbrengen van moraliteit in leiderschap.
Anders dan Brown betoogd, weet ik uit mijn ervaring als docent in het Hoger Beroeps Onderwijs dat vaardigheden en houdingsaspecten als moed, empathie etc, uitstekend in het onderwijs te trainen zijn. In groepswerk en door ervaringsleren en niet door de geleende kennis van anderen als toevluchtsoord te kiezen. Dat vergt aandachtige docenten die het vermogen hebben om aan te sluiten bij de ontwikkeling van studenten. Dat gaat enigszins tegen de huidige stroom in, maar het kan: met moed! Ook dat is leiderschap.
Dhian Sioe Lie XS
Een zeer helder betoog Dominique. Er lijkt zich een twee-stromen delta te ontwikkelen in het land van Maas & Waal van verantwoordelijkheiddragers. Zij die wezenlijk contact hebben met zichzelf, en louter geloven in hun eigen keuzes in het proces van het leven, en zij die alleen geloven in louter het aantoonbare resultaat van hun leven, de buitenkant van het leven.

Ik wens je veel succes om degenen verder te loodsen die zoeken naar een zij-arm in deze delta.

Dhian Sioe
communitycoach
j Spruyt
Lid sinds 2019
Een waardevolle bijdrage aan het terugbrengen van moraliteit in leiderschap, Dominique. Het vermogen om te leren koersen op het kompas van verantwoordelijkheid naar zichzelf en de omgeving, is iets dat bij uitstek een plek op businessschools zou kunnen en moeten hebben. Dat het werkt, weet ik uit ervaring. Het vraagt wel docenten die werkelijk aandacht hebben voor de manier waarop een student zich ontwikkeld, en daarop aan kunnen sluiten.
Peter van Lonkhuyzen
Pro-lid
Goed verhaal. Schaatsen leer je ook niet door handboeken te lezen, je moet toch echt het ijs op. En ja, dan kun je soms vallen.
Wel goed dat je vermeldt dat bepaalde nuttige vaardigheden aan te leren zijn, zoals beter luisteren. En om tegenspraak vragen, zou ik willen aanvullen... ;)
Gerben Ferwerda
Ach, het is een beetje als de verhalen van Baron von Münchhausen: die managementboeken en -conferenties. Ze hangen van vrolijke en inspirerende leugens aan elkaar. Er wordt verteld van ongelooflijke en verbazende gebeurtenissen. De schrijvers buitelen over elkaar heen, en de goegemeente die er op getrakteerd wordt smult ervan. Iedereen weet dat er niks van klopt, maar de goeroes reizen alle duurbetaalde oorden af om de in pak gestoken of juist heel vrolijk geklede toehoorders te vermaken. En elke zichzelf respecterende onderneming nodigt de smakelijke vertellers uit voor een dag om (soms vergezeld van flitsende circusachtige attracties) de verzamelde managers of degenen die daar graag bij zouden horen, een lollige tijd te bezorgen en een boek te geven. En de perfect verpakte onzin verandert elk half jaar, om de smaak erin te houden. Het zal nooit ophouden!!!
Joris Belt
Leiderschap is een keuze. En dan?
Wat is eigenlijk je droom doel?
Weet je wat je binnenkort wilt bereiken?
Wat staat je dan nu in de weg?
Wat is dan je volgende stap?
Wanneer kunnen we zien wat je geleerd hebt van deze stap?
Oké, tot dan ;-)
Catiana Rietveld-Antonio
Bedankt voor de wijze lessen in dit goed geschreven verhaal. Heel verrijkend.

Thx
Joep van der Velden
Dank je wel, Dominique. Een mooi en helder verhaal.
Ook heel herkenbaar. Veel van de genoemde zaken weten we natuurlijk al wel (van binnen), maar we hebben ook regelmatig een spiegel nodig om het te kunnen zien.
Paul Koster
Wauw Dominique, daar valt niet tegenop te schrijven. :-)

Mooi artikel. Helaas ook koren op de molen van mensen die juist geen management boeken of cursussen willen. 'Preaching to the converted', maar dan omgekeerd.

De zin die me het meeste raakte:
Wie zichzelf niet onder ogen wenst te zien, zal niet begrijpen welke beperkingen aan onze waarneming ten grondslag liggen. Het orakel van Delphi: Ken uzelve!

Met plezier en bewondering gelezen.
Jeroen Bogaers
De "grap" van het verhaal is, dat eigenlijk iedereen gelijk heeft op dat gebied. Het spreek woord luid niet voor niets: "Zoveel mensen, zoveel smaken."

Aan het eind van de rit. Het moment dat de beslissing genomen moet worden telt maar één ding. Wie ben je zelf en waar ben je goed in. Al het andere is niets anders dan informatie die je in je rugzakje kan stoppen en waar je zo af en toe iets uit kan halen om je eigen capaciteiten te versterken. Het gaat om je eigen gedrag. Wat doe ik om mijn mensen te motiveren, wat doe ik om mijn mensen te inspireren en beheers ik het vak waar van ik van anderen eis dat ze het tot in de puntjes uitvoeren.

Ik persoonlijk kan mij nog steeds het beste vinden in de definitie zoals deze bij defensie wordt gehanteerd: Leidinggeven is het bewust richting geven aan het gedrag en het inspireren van anderen om gezamenlijk het gestelde doel te bereiken.
Overigens vind ik het verwonderlijk dat de organisatie die valt of staat bij goed leiderschap, defensie, in heel het artikel niet voorkomt.
Koos Groenewoud
Lid sinds 2019
Ik heb dit stuk met meer dan gewone belangstelling gelezen. Het KLOPT!
Chapeau et merci.

Er zijn inderdaad meer dan 180.000 boeken over leiderschap verschenen. Ik heb de nodige gelezen en gerecenseerd. Dit boek schaf ik aan!
Pim Weiss
Geweldig stuk en zeer helder verwoord. Herkenbaar en verrijkend.
Eric de Blok
Lid sinds 2019
Ik heb het artikel met interesse en bewondering gelezen Dominique. Hoewel we ook hier weer lezen over leiderschap, nodigt het uit tot actie. Zoals al eerder is aangegeven, leiderschap is m.i. een vaardigheid die goed te leren is. Dat kan op de werkvloer zelf, maar zeker ook in een wat veiligere trainingsomgeving. Ik leer zelf bijv. cursisten gidsen in de dierentuin. Het gidsen van een groep mensen bevat m.i. alle aspecten van leiderschap. Het is één vaardigheid die je je eigen kunt maken. Daarnaast leer je van de natuur ook nog eens dat de ultieme leider niet bestaat en waarom dit zo is. Maar het begint met het inzicht dat kennis "overrated" is, en daain heeft je artikel een hele mooie aanzet gegeven. Dank voor het delen.
Gijsbert Dekker
Mooi stuk. Slaat de spijker op zijn kop. Alles begint bij jezelf, zeker leiderschap, maar er zijn maar weinigen tot nu toe die dat echt op diep niveau aandurven. Werkelijk in jezelf duiken en jezelf leren kennen tot op het bot. Laten wij een voorbeeld vormen voor hoe het wel moet en dat met moed durven tonen aan de wereld. Dan volgt de rest vanzelf als men gaat zien hoe krachtig dat is.
Ook bij mij zijn veel voorgangers door de mand gevallen. Niet "practice what you preach" dus... Teleurstellend, blijkbaar had ik dat van anderen verwacht maar het laat tevens zien dat ik daar zelf wel voor sta en ga. Altijd. Volgens mij is dit een nieuw soort leiderschap wat de "oude garde" nog niet als leiderschap kan zien omdat het van binnenuit komt. Iets wat onbekend terrein is bij een groot gedeelte van de "oude garde". Macht versus kracht. Recht van de sterkste vanuit competitie vs recht van de meest verbindende voor harmonie. Verborgen eigen agenda vs openheid en eerlijkheid waar je voor staat. Status verwerven vs status ontvangen zonder vragen. Zeggen waar je voor staat vs doen waar je voor staat etc. Ofwel leiderschap gericht op de buitenwereld vanuit angst en onzekerheid vs leiderschap van binnenuit in verbinding met de buitenwereld.
Sleutelsteen
Slechts twee typen mensen zijn geobsedeerd door al die leiderschapsonzin:
zij die graag slaven willen zijn; en zij die graag slavenhouders zouden willen zijn!
on behalf of the herd
Mooi artikel! Denk zelf vooral dat je leider moet zijn en niet proberen te worden. What comes from the heart goes to the heart. Een visionair zal volgers krijgen ook als hij geen leidersvaardigheden heeft. Visie, Passie en Transparantie
Madeleine Boerma
Lid sinds 2019
Heel goed stuk!

Ik noem het Response Ability Management - ben je in staat om antwoord te geven op wat zich aandient, in jou, in je team, in je organisatie en in de wereld? Dat kan volgens mij alleen door eerst de verbinding met jezelf aan te gaan en levend te houden. Vervolgens, je vanuit je hart te verbinden met wie ook maar belangrijk is en gezamenlijk te ontdekken welk antwoord nodig is op de uitdaging die voor je/jullie ligt. Het maakt ook dat niemand zich groter of kleiner hoeft voor te doen dan hij of zij is. "Simpelweg" jezelf zijn... Bij de Grieken stond "ken uzelf" niet voor niets op de poort van het orakel van Delphi ;)

Nogmaals, goed stuk!
Laurens Knoop
Dat is het dus precies Dominique! Overtuigend en nuchter stuk.
jos franke
Dankjewel voor deze heldere wending in het denken over leiderschap. Inderdaad een feest van herkenning én nog steeds een grote uitdaging om elke keer voldoende moed op te brengen. Moed om mijzelf volledig te zien en te laten zien en van daaruit de verbinding met anderen aan te gaan.
Hartelijk dank voor alle reacties, complimenten en kritiek.
Henk Pieter Bouma
Pro-lid
Een moedig artikel! Moed heeft alles te maken met je hart. Luisteren naar je hart, je hart volgen, het gaat gepaard met onzekerheid en angsten. En om toch te gaan is moed voor nodig. Wat ik mooi vind is dat het woord moed in het engels courage is. En dat is weer te herleiden naar het latijnse woord ' cor' wat staat voor ' heart' :-)
Dus wees moedig, volg je hart! En dat is niet te leren uit boekjes maar door te doen, te ervaren en mensen te zoeken die dit pad reeds zijn opgegaan.
John de Kok
To the Point!
In een nutshel waar leiderschap over gaat in de huidige VUCA realiteit waar minder leiders nodig zijn, maar meer leiderschap. Beter leiderschap kan niet zonder afzien, want leren doet pijn. Lange termijn gedragsverandering vraagt inzicht in jezelf en vooral heel veel oefenen, proberen, reflecteren, feedback vragen en ontvangen, oefenen, proberen, incasseren...... Uit die comfort zone en shift naar "where the magic happens".
Gerben Ferwerda
Leiderschap, wat is het eigenlijk? Dominique, je worstelt daar nogal mee, geloof ik. Je schrijft er een boek over, en schrijft ook nog een leuke column, eigenlijk om dat boek te promoten, maar in dat boek en in die column zeg je in feite dat leiderschap niet bestaat, of dat het niet zou moeten bestaan omdat verbinding beter is dan leiderschap om de resultaten te bereiken die er bereikt moeten worden. Is het niet zo dat leiderschap en verbinding eigenlijk hetzelfde zijn? Pas een rapport gelezen waarin staat dat dieren, bijvoorbeeld termieten bij het bouwen van een termietenheuvel geen leider hebben, maar geheel reageren op biochemische signalen en op andere informatie die ze binnenkrijgen. Maar mensen zij nu eenmaal geen termieten, hebben gebrekkige en verwaarloosde zintuigen. Het verzet tegen leiders wordt vaak ingegeven door het fenomeen van slechte leiders, en leidt tot veel kletspraat. Omdat het ook erg moeilijk is er een oordeel over te geven, over wat nu een goede leider is, behalve dan om die leider te beschrijven in termen van het resultaat. En dat laatste is gewoon achteraf praat. Dominique, wat is er dan mis met leiders die verbinding hoog in hun vaandel hebben staan, en die zijn er echt wel. Verbinding is namelijk een zeer politiek correct fenomeen, dat tegelijk ook erg overschat wordt. Je kan ook bedenken dat een leider die zich heel erg laat leiden door de verbinding, in het geheel niet meer onafhankelijk kan zijn in het vormgeven aan een beslissing. Leiding geven aan jezelf, dat is overigens net zo'n onzin als de veel gehoorde uitdrukking dat mensen zichzelf moeten leren te zijn. Semantische nonsens, die een cirkelredenering inhouden. Leiding geven aan jezelf, houdt in dat er eigenlijk sprake is van twee entiteiten, aan een soort zelf, en aan een wezen dat aan dat zelf dan weer leiding geeft, maar dat wezen zit toch ook in het zelf? Kom daar maar eens uit Dominique. Veel sterkte.
Frans Bruijn
Mooi artikel. Is "schrijven" niet ooit bedacht voor het overdragen van kennis en het vastleggen van de geschiedenis? In het onderwijs heb je dan docenten die je verder helpen te begrijpen wat er is opgeschreven. Na het lezen van boeken kun je naar hartenlust alles in de praktijk uitproberen. Daar heb je dan soms weer coaches, trainers etc. bij nodig om jezelf qua vaardigheden te ontwikkelen. Boeken zou je ook kunnen zien als onderdeel van de ontwikkelcyclus van mensen. Ongeacht over welk onderwerp wordt geschreven. Blijven schrijven zou ik zeggen!
Is leiding geven aan anderen in de kern niet meer dan het verleggen van verantwoordelijkheden naar de juiste plek? En dat kan prima. Als meerdere mensen gezamenlijk een richting willen bepalen of een knoop willen doorhakken, leidt dat vaak tot chaos. Waarom? Zoveel mensen zoveel meningen. We vergeten vaak dat iedere situatie een andere competentie of verantwoordelijkheid vraagt. Dus, of je nu een visie wilt ontwikkelingen met een stip op de horizon of een operationeel besluit wilt nemen.....leg de verantwoordelijkheden op de juiste plek bij de juiste mensen. Een team, afdeling, bedrijf heeft dus meerdere verantwoordelijken nodig voor specifieke situaties. Er zijn mensen die verbinding kunnen leggen, mensen die creatief zijn, mensen die snel besluiten kunnen nemen, mensen die een visie hebben, mensen die praktisch en vaardig zijn, mensen die verantwoordelijkheid willen en niet willen. Toch? Ik gun iedereen z'n eigen leidinggevende te zijn. Semantische nonsens? Het lijkt me niet anders dan doen waar je goed in bent of kunt worden en daar de verantwoordelijkheid voor nemen. Toch hebben de meeste bedrijven leidinggevenden. Waarom? Misschien zit het toch in de aard van het beestje. Een Leider hebben, is wel zo gemakkelijk. Kuddegedrag ook. En dat heeft niets met opleidingsachtergrond te maken. Ik vrees dat het toch in ons genetisch materiaal opgesloten ligt dat we graag een leidinggevende willen hebben waar we soms trots op kunnen zijn, soms over kunnen klagen maar vooral de verantwoordelijkheid kunnen geven. Klinkt gemakkelijk. Nog meer boeken over leiderschap produceren is dus logisch. We houden de mythe over leiderschap zelf in stand.
Krijn van Rijn, partner De ReputatieRegisseurs
Beste Dominique, bedankt voor je blog. Je slaat volgens mij de spijker op zijn kop. Moed heeft naar mijn ervaring alles te maken met zelfkennis, ethiek en een goed afgestemd moreel kompas.
Frans Broekman
Helder, herkenbaar, de spijker op de kop. Leiderschap teruggebracht naar de essentie.
Marinka Lipsius
Lid sinds 2016
Een sterk en herkenbaar artikel Dominique. Jaren bezig met leiderschap ook. Moed en wat dat vraagt en oplevert, kwam steeds als rode draad terug. Dit jaar die fascinatie en conclusie omgezet naar een boek. In Factor MOED! komen mensen aan het woord die moed getoond hebben. We verkennen wat moed is en wat ervoor nodig is om dat goed te doen. We combineren hart-, hoofd- en handen issues. Het deed goed het thema eens uit te spitten in het kader van (persoonlijk) leiderschap. Uit de ontvangst blijkt dat we niet de enige zijn. Op naar moediger leiderschap!

Meer over Leiderschap