Zeker nuttig om van dieren te leren, sterker wij hebben ook een stuk hersenen dat werkt als bij dieren. De wetenschapper Piet Vroon heeft daar mooi over geschreven en sprak naar ik mij kan herinneren over het z.g. reptielen deel ( hersenstam). Maar daarnaast hebben mensen iets dat dieren niet hebben, het cognitieve deel.
Maar hoe dan ook, blijf wel zorgvuldig te werk gaan in het vergelijk. Te vaak is de natuur misbruikt om gedrag van mensen / ideologieen goed te keuren: " in de natuur gaat het ook zo, dus is het goed". M.i. is daarmee voorzichtigheid geboden.

Wat natuurlijk so wie so moet gebeuren is zorgen voor juiste feitenkennis.Tav de info over bijen hierbij een correctie.
Bijen vervullen naar mate hun leven verstrijkt ( duurt ongeveer 6 weken in lente/zomer ) een steeds wisselende rol: nieuwe raten bouwen, de nectar indikken, de koningin voeden, omgeving verkennen, nectar en stuifmeel halen. Een wisseling van functies die je kunt beschrijven als : " van binnen naar buiten".( ben enige jaren imker geweest). Om bij deze dieren te blijven: de darren ( de manlijke bij ) worden in september door de bijen doodgemaakt. Reden: niet meer nuttig, ze doen dan helemaal niets ( darren maar wat rond ) willen wel mee-eten. Wat ze wel moesten doen is de jonge koninginnen bevruchten.... en dat is in september gepiept, dus weg met die kerels! Dat toch maar niet overnemen lijkt mij.
Hoe werkt de samenhang in een bijenvolk: via een hormoon dat de koningin voortdurend afscheidt. Is de koningin dood dat valt dat weg en....volk sterft uit.
Tot zover mijn reactie met als kern: werk zorgvuldig.

Dat we van de natuur veel kunnen leren staat buiten kijf. Het is van een grenzeloze compexiteit en natuurlijke eenvoud. We mogen er dan wel dingen uit pikken, maar moeten oog hebben voor het totale 'systeem'. Daarom vind ik de insteek van het systeem denken zo boeiend, de natuur met al zijn complexiteiten en afhankelijkheden, als een geheel van kleine systemen, is ook een systeem op zich. Zolang we ons bewust zijn dat we deel uitmaken van een groter systeem, of dat we dingen belichten die deel uitmaken van een groter systeem, houden we ook rekening met de karakteristieken van dit systeem en maken we geen duidingsfouten.

@Perlez

Dank voor je deskundige reactie. Je hebt gelijk: nauwkeurigheid is niet mijn grootste deugd. Dat gaat vaak zo: in de grote lijnen gaat het detail verloren.

Maar ik heb je goede raad direct opgevolgd en je reactie nauwkeurig bestudeerd.
Het voorbeeld dat je geeft van de darren IS al overgenomen. Als je “september” vervangt door “economische dalperiode” (of crisis) en “darren” door “misbare medewerkers”, dan doen we precies hetzelfde als de bijen.

Groet,
Jos Steynebrugh

Het lager in de organisatie leggen van verantwoordelijkheden (en de daarbij behorende beslissingsruimte en toegang tot informatie) vinden we als managers vaak lastig. Een model dat daarbij behulpzaam kan zijn is het holon.

De term holon werd voor het eerst gebruikt door Arthur Koestler in zijn boek uit 1967 "The Ghost in the Machine" (nog steeds de moeite van het lezen waard). Het begrip werd verder ontwikkeld door Ken Wilbur in de jaren 90. Het idee is dat alles dat we kunnen waarnemen of in onze gedachten kunnen beschouwen (dingen, mensen, organisaties, structuren, ideeën, etc. etc.) een duaal karakter heeft: alles is zowel een geheel van delen als onderdeel van een groter geheel.

Zo'n geheel-deel wordt een holon genoemd (Het Griekse holos betekent geheel en de Griekse uitgang -on betekend deel). Beschouwen we het holon als een geheel, dan heeft het een identiteit en een handelingsvrijheid. Beschouwen we het als een deel van een groter geheel, dan heeft het te maken met de grenzen en belangen van het grotere geheel. Dit gaat eindeloos naar boven en beneden door: een mens bestaat uit organen, die weer uit cellen, enz. Daarnaast maakt de mens deel uit van een gezin en dat gezin weer van een familie. Of de mens woont in een straat die weer in een wijk ligt in een stad enz. En de mens werkt in een team in een afdeling in een organisatie in een branche enz.

Als je nu even het team als holon beschouwt en de mensen in dat team als samenstellende delen, dan is het niet de bedoeling dat alle delen van het holon hetzelfde zijn. Evenzo is het in een afdeling niet de bedoeling dat alle teams hetzelfde zijn. Hoe zorg je dan toch voor samenwerking? Hier lijkt een paradox te ontstaan tussen samenwerking en eigenheid. Een analogie met een niveau lager maakt dit duidelijk. De mens bestaat uit organen. Als nu alle organen er bijvoorbeeld naar zouden streven om net zo te zijn als het hart (want dat is toch wel zo'n prachtig en belangrijk orgaan, zo willen we allemaal wel zijn), zou het lichaam niet functioneren. Het lichaam functioneert juist bij de gratie van het feit dat alle delen verschillend zijn en hun eigen rol en karakter hebben. Bij die eigen rol hoort eigen beslissingsruimte en informatie. Onze nieren beslissen zelfstandig welke stoffen uit het bloed worden gefilterd. Ons hart bekijkt welke inspanning van ons lichaam wordt gevraagd en gaat sneller of langzamer kloppen. Al die zelfstandige beslissingen hoeven wij gelukkig niet bewust te besturen. Tegelijk werken al die delen wel samen. Het is dus geen discussie tussen òf eigenheid òf samenwerking, maar èn eigenheid èn samenwerking. Men bereikt juist een betere samenwerking door eigenheid.

Door mensen in organisaties met het model van het holon te laten spelen en elk holon zowel van binnen als van buiten te laten bekijken, wordt het vaak gemakkelijker om constructief na te denken over verantwoordelijkheden, informatie en beslissingsruimte. Meestal komt dan ook vrij snel het onderwerp feedback aan de orde als noodzakelijk informatie- en sturingsmechanisme. Maar dat voert te ver om daar nu ook nog op in te gaan.

De grootste hobbel die ik tegenkom in het werken met het lager leggen van verantwoordelijkheden, informatie en beslissingsruimte in organisaties is het mensbeeld dat managers hebben. Vertrouw je de mensen in je organisatie net zoals de organen in je eigen lichaam? Hoe kijk je tegen de motivatie en kennis van je mensen aan? Zullen ze de juiste dingen gaan doen als ze de ruimte krijgen? Het is hierdoor vaak een angstige sprong in het diepe om er echt mee te gaan werken. Meestal probeer ik er kleine sprongetjes van te maken. Het holon helpt daarbij en omdat het nog niet zo bekend is, wilde ik het hier even toelichten.

Hartelijke groet,

Koos de Heer

Koos,

Ik ben erg blij met je reactie. Dit is wat ik bedoelde, maar ik ben geen bioloog of natuurdeskundige. Vaak schrijf ik vanuit "gutfeeling" en merk dan aan de reacties vanuit vaak héél verschillende invalshoeken of er "vlees aan zit of niet". Vaak krijg ik ook kritiek in de zin van "Ja, makkelijk, je gooit iets in de groep en dan kan je afwachten wat er gebeurt, lekker makkelijk".

Ik zie dat anders. Het mooie in (samen)werken met mensen vanuit totaal verschillende opvattingen, disciplines, culturen is juist die pluriformiteit die niet zelden tot volstrekt nieuwe inzichten of ideën leiden.

Dank voor je moeite: je hebt er tijd in gestoken.

Groet,
Jos Steynebrugh