Managementmythe van de maand: de piramide van Maslow

Instrumenten · Columns

Het idee dat er een volgorde zit in de behoeftebevrediging van mensen, is volslagen lariekoek. De piramide van Maslow is de managementmythe van de maand.

De piramide van Maslow, wie kent hem niet? In 1943 publiceerde de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow een theorie waarin hij een ordening aangaf van behoeftes. Volgens Maslow beginnen alle mensen altijd als eerste met de bevrediging van organische of lichamelijke behoeften zoals onder meer slaap, eten en seks. Dat is de onderkant van de piramide.

Als ze dat voor elkaar hebben, stijgen ze een stapje hoger op zoek naar veiligheid en zekerheid door middel van bijvoorbeeld een leuk huis, een uitdagende baan en een relatie met een partner naar keuze. Vervolgens willen ze ergens bij horen en volgt daarna de behoefte aan waardering, erkenning ...

Guido Thys
Lid sinds 2019
Richard, is er dan een ander model waarin de menselijke behoeften wel accuraat in kaart gebracht worden?
Dag Guido, waar ik me in deze rubriek op richt is het testen van claims die anderen doen. De claim van Maslow is overduidelijk onjuist. Het model dat wel accuraat de behoeften van mensen in kaart heeft gebracht is het volgende: 'Mensen hebben verschillende behoeften en bevredigen die behoeften op verschillende manieren'. Ik wens je een fijne dag!
Eduard Diepstraten
Sowieso is de behoefte om de mens in een model te vatten, pervers.
Mens is geen machine, alhoewel we met opvoeding, schoolsysteem en de ratrace er wel van alles aan doen om een oorspronkelijk, authentiek wezen te herprogrammeren.
Leuk artikel weer, Richard. Alias the Mythbuster.
Henk Smits
Lid sinds 2019
Dag Richard
Kun je me vertellen waar ik documentatie kan vinden over het door jou genoemde model?
Jan-Willem van de Gronden
Lid sinds 2019
Voor een meer gebalanceerde uitspraak over Maslow:

https://www.td.org/Publications/Blogs/Science-of-Learning-Blog/2015/06/Maslows-Hierarchy-Separating-Fact-from-Fiction

Het is natuurlijk wel waar. De behoefte van onze huidige tijd aan oneliners, clickbaits en hapklare brokken maakt dat nuance niet meer past. Maar wetenschap is altijd genuanceerd. Door de pyramide van Maslow af te doen als mythe breng je een elementair begrip van de behoefte van de mens in gevaar: zonder een dak boven hè hoofd of eten op tafel ren je niet naar de boekhandel om een verhandeling over Kant te lezen. In je eenvoudige voorbeeld over hoe mensen niet eerst een hamburger eten voordat ze aan kennis opbouw toe zijn, doet geen recht aan de theorie, en het empirische bewijs dat erbij hoort: in jouw voorbeeld is al ten dele voldaan aan de randvoorwaarden om toe te komen aan de volgende fase in die pyramide en vervolgens zullen mensen continue schakelen tussen die fases.

Veiligheid is bijvoorbeeld wel degelijk een eis voor mensen om door te kunnen stomen naar ontwikkeling en zelfontplooiing. Dat is de hele reden waarom bijvoorbeeld PVV zo groot geworden is: de veronachtzaming van juist de validiteit van Maslow.
Mil van Beek
Wat ik mij afvraag is wie eigenlijk bepaalt of je in een van de fases voldoende bereikt hebt om aan een "hogere" fase te kunnen werken. Kan het niet zo zijn dat Vincent van Gogh zijn "bittere armoede" als voldoende om veilig te leven heeft beschouwd en dat hij ook de daarop volgende stappen als voldoende heeft gevoeld? Of kan het zo zijn dat niets van dit alles waar is en dat hij (geestes)ziek was en zich daarom zo heeft gedragen? Ik heb aan den lijve ervaren dat als je basis niet veilig en voldoende is het onmogelijk is om aan "hogere" niveaus te werken. Steekproef 1 levert geen wetenschappelijk bewijs dat weet ik. Ben wel benieuwd naar welk wetenschappelijke bewijs je verwijst als je zegt dat Maslow het niet bij het juiste eind had.
Marjan
"is uitgebreid verworpen."
Zou leuk zijn als je naar materiaal zou linken waar dat uit blijkt.
Dank voor alle reacties! Een aardige samenvatting van alle kritiek, incl linkjes en referenties kun je vinden op https://m.simplypsychology.org/maslow.html. Wie nog meer wil weten, googelt even op maslow criticism. Fijne dag!
Tadek Solarz
Mooi artikel. De commentaren zijn ook schitterend. Het verhaal van Maslow klinkt zo logisch dat ondanks de overduidelijke afwezigheid van een wetenschappenlijke onderbouwing mensen willen blijven vasthouden aan een theorie. Net als de complexiteit van het leven. Er moet immers iemand zijn die dit allemaal bedacht heeft. De kracht van zelfverzonnen logica is enorm. Het willen verklaren van zaken die louter toeval zijn. Nogmaals dank voor je artikel.
Gaston Vilé
Lijkt me dat Maslow hier wat onrecht wordt aangedaan en erg plat wordt weggezet. Maslow heeft nadrukkelijk aangegeven dat een behoeftelaag niet 100% maar in voldoende mate moet zijn bevredigd voordat de volgende laag opkomt. En 'in voldoende mate' is individueel bepaald.
Opmerkelijk dat niet gesproken wordt over het onderscheid 'soortelijke' en 'idiosyncratische' behoeften dat Maslow maakt. Opmerkelijk ook dat niet gesproken wordt over de oosterse filosofieën waarvan Maslow veel gebruik maakt om te beschrijven wat hij met topervaringen, zelfactualisatie, de Z-waarden bedoelt.
Iets genuanceerder volgende keer graag.
Lars de Bonth
Engelfriet maakt met name duidelijk dat we niet klakkeloos moeten aannemen wat ons allemaal wordt voorgeschoteld door goeroes, trainers of consultants. Helemaal mee eens overigens. Als er geen wetenschappelijk bewijs voor is, wie zegt dan dat het waar is?! Andersom geldt dat trouwens ook. Er zijn dingen in het leven niet bewezen die wel zo zijn, zoals het bestaan van zwaartekracht binnen de relativiteitstheorie van Einstein. Tot begin 2016 was daar op empirisch gebied nog niet voldoende bewijs en ik denk dat we ook voor begin 2016 wel bewijzen hebben gezien van het bestaan van zwaartekracht. Ik kan me nog in ieder geval nog wel wat momentjes herinneren, al dan niet met pijnlijke afloop voor mezelf :-)
Herly Wowor
Lid sinds 2019
Beste Lars, zoals je zegt, we moeten niet alles klakkeloos aannemen en dat gaat ook op voor de heer Engelfriet. By the way, Maslov is een prachtig psycholoog.
Bart Hamming
"(..) Mensen blijken bijvoorbeeld prima eerst na te kunnen denken over de transcendentale dialectiek van Immanuel Kant om vervolgens pas hun tanden te zetten in een Big Mac. Het is dus een misvatting dat u (of uw team) eerst allerlei basale behoeftes bevredigd moet hebben voordat u toekomt aan zelfactualisatie.(..)

Het kan zijn dat Maslov te weinig onderbouwd zijn theorie formuleerde, en dat te weinig kritisch de 'believers' deze theorie volgen. Maar dat kan wat mij betreft geen excuus zijn om op soortgelijke ondeugdelijke wijze deze theorie aan de kaak te stellen. Het "tanden zetten in een Bic Mac" is helemaal geen basale behoefte. Wel is een basale behoefte om elke dag voldoende voedsel en drinken binnen te krijgen. 'Lekkere trek' is wezenlijk anders dan 'honger'. Mensen met werkelijke honger kunnen aantoonbaar slechter denken, gedreven als zij worden door instincten op jacht naar voldoende eten en drinken. Slechts enkelingen blijken in staat om ondanks honger en dorst hun 'hoofd erbij te houden'.

Het 'dus' in de redenering is wellicht gekscherend bedoeld. Maar als redenering is hij niet serieus te nemen als 'mythe buster'. Wel als 'leuk stukje'.
Niels van der Stappen
Geen enkele eenvoudige psychologische of sociologische wet verklaart het menselijk gedrag volledig, altijd en overal. Als Maslow dat van zijn 'piramide' wel zou beweren, zou dat dom zijn.
Maar dat betekent mijns inziens nog niet dat een zekere ordening en prioritering van drijfveren van mensen zinloos en 'verkeerd' is. (Zeker ter overweging is het volgens mij juist zeer waardevol.) Dat lijkt de schrijver wel te willen zeggen, zonder dat overtuigend aan te geven. Verwijzen naar websites is wat mij betreft niet argumenteren. Als je als schrijver vindt, dat je Maslow's theorie in 50 regels in de hoek kunt zetten, dan moet je ook in staat zijn om in 50 regels daar een kundige, algemeen geldige onderbouwing van te geven!
G.A. Castermans
Vanzelfsprekend kan een psychologische redenering niet structureel op alle situaties "geplakt" worden. Het gaat er niet om de uitzonderingen te zoeken en daarmee een redenering onderuit te halen, het gaat om het grotere geheel van de redenering.
De praktijk van alle dag bewijst dat er sprake is van "...na het een komt het ander...". Misschien minder lineair, niet structureel voorspelbaar, echter zo kan wel gesteld worden dat er eerst veiligheid (onder andere rust, orde en veilig gevoel) moet zijn om sociale relaties aan te gaan die verder gaan dan oppervlakkigheid. Andere voorbeelden kunnen gelezen worden bij de andere reacties.
Jammer, het artikel kan als prikkelend aangemerkt worden, echter door het ontbreken van daadwerkelijke beargumentering, lijkt het ernstig op het zogenoemde "roeptoeteren" dat steeds meer gebezigd wordt.
Nico Wortel
Lid sinds 2019
Richard, je hebt het niet begrepen.
Abraham Maslow kwam uit de tijd van de humanistische psychologie. Dat is een reactie op de denkbeelden van Sigmund Freud die van zijn eigen persoontje uitging. En in deze context: ook Carl Rogers is van de humanistische stroming met zijn cliëntgerichte therapie.
Maslow ontdekte een belangrijke basis van het menselijk handelen, en hij beschreef dit in de vorm van een piramide. Deze piramide is gemakkelijk te begrijpen als je doorziet dat de eigenschap [/]stabiliteit[\i] toeneemt met de hoogte.
De onderste laag is dat een mens (of dier of plant of systeem) lucht(energie) nodig heeft om te kunnen blijven leven. (Het zoeken naar wetenschappelijk bewijs hiervoor noem ik zot. ) Naarmate hogere lagen worden beschouwd, neemt de kans op levensvatbaarheid toe. In de hoogste lagen is het de rijpe mens, die zijn kennis en inzicht kan overdragen op jongere generaties. Dit dank zij ons vermogen tot taal.
Bezie het ontstaan van deze piramide in de loop van de evolutie! Groepen mensen die zich richtten op sociale omgang en zelfontplooiing, konden overleven; andere groepen stierven uit.

Dat de piramide in de managementtheorie terechtkwam, is pure domheid: het is geen tool om mensen te motiveren. Maar het inzicht in wat Maslow ontdekte, is van buitengewoon groot belang.
Ralph Gelsema
? Mensen blijken bijvoorbeeld prima eerst na te kunnen denken over de transcendentale dialectiek van Immanuel Kant om vervolgens pas hun tanden te zetten in een Big Mac.

wetenschaplijke lariekoek
prima om dit te bewijzen bent u zeker bereidt om zeg 15 dagen Kant te lezen maar geen voedsel tot u te nemen ik verzeker u dat u uw basis behoeften al naar een dag of 3 gaat voelen

zeker de 4 stadia boven de basisbehoefte zijn uitwisselbaar (deels)
Mo Boro
De schrijver van deze tekst bekijkt niet het grote plaatje(helicopterview). Mensen zijn inderdaad geen robots zoals Sigmund Freud mensen bestudeerd. Die zich alleen heeft toegespitst op de neurologie van de mens. Abraham kijkt echt naar het menselijke(het innerlijke) dus niet alleen naar de hersens maar ook het hart en de ziel. Freud was ongelovig en Maslow had joodse ouders. Dat verklaart hun verschillende kijk op het werkelijke natuurlijk grotendeels.

Maslow heeft het dan ook niet over dagelijkse behoeften die in volgorde worden afgewerkt, deze verschillen immers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats en zijn afhankelijk van invloeden. Maslow heeft het meer over de basis levensbehoeften die de hele levensloop ongewijzigd blijven. En met veiligheid wordt niet zozeer bedoeld ` een leuk huis, een uitdagende baan en een relatie met een partner naar keuze`. Nee zeker niet. Met veiligheid wordt bedoeld of jij je daadwerkelijk veilig voelt.

Probeer wat meer je empathisch vermogen te gebruiken en jezelf in te leven in een ander persoon. Hoe zou een persoon in een oorlogsgebied zich voelen? Heeft diegene een veilig gevoel? Zal deze persoon zich bezighouden met het maken van vrienden? Is deze persoon dagelijks op zoek naar erkenning en waardering of is deze persoon meer aan het overleven. Op zoek naar eten, een veilig huis etc...

In denk als zelfbewust persoon zeker dat Abraham het goed heeft gezien. Kijk maar om je heen en wees vooral eerlijk tegen jezelf. Zijn de meeste mensen om je heen niet dagelijks op zoek naar sociale gezelschap om eenzaamheid te bestrijden. Erkenning en waardering voor de persoon die je bent in de samenleving en ben je niet pas echt blij met jezelf als je kan doen in het leven waar jij echt blij van wordt op een rechtvaardige manier. Indien je onrechtvaardig handelt zal je namelijk niet blij met jezelf zijn. Je zult de waarheid voor jezelf verwerpen en verbergen en zult op den duur te maken met psychische klachten en lichamelijke klachten. Je zult minder goed voor jezelf zorgen. Slecht eten, slecht drinken. Misschien zal je ook naar drank grijpen. Drugs. Je probeert de werkelijk te ontvluchten.

Diep vanbinnen weet elk mens wat goed en slecht is. Elk persoon heeft een andere (leidens)weg te bewandelen. De ene persoon beseft dat het ultieme doel(geluk) alleen bereikt kan worden met rechtvaardigheid. De ander persoon denkt dat hij/zij het ultieme geluk zal vinden door middel van erkenning en waardering. Zonder besef dat het vies tegen zal vallen en de persoon in kwestie met die denkwijze het ultieme doel nooit zal bereiken.

Uiteindelijk is alles wat buitenom de mens, dier en natuur is gecreëerd alleen een middel om jouw lijdensweg te verzachten. De mens is gevoelig voor valkuilen. Degene die deze valkuilen weet te omzeilen zal het ultieme geluk vinden. Helaas geldt dit maar voor een klein percentage van de mensheid. De andere gedeelte leeft in de illusie die voor jou is gecreëerd om je te doen laten vergeten waar het echt omgaat. Jezelf verwezenlijken. Dit is alleen weggelegd voor mensen die de ander daadwerkelijk gunnen wat ze zichzelf ook gunnen. Mensen die hun begeertes kunnen koesteren.
Paul de Ruiter
Beste Richard,
Je gaat aardig los. Er bestaat ook zoiets als nuchter verstand. Wie dat heeft, zal de pyramide van Maslow onderschrijven. Onderschrijven, als je die pyramide beschouwt als een sterk vereenvoudigd beeld van comlexe motieven voortkomend uit het fysieke brein. Een brein, gevormd in 3 miljard jaren van evolutie. Evolutie van ééncellige tot wat wij nu zijn. Wat wij er nu mee doen is zonder vrije wil overigens, de chemie, de quantum mechanica en onbekende mechanismen bepalen wat wij in een gegeven situatie doen. De ingewikkelde structuren en interacties in dat brein begrijpen wij nog lang niet en zal ook nog heel lang zo blijven.
Ik heb in mij loopbaan succesvol gebruik gemaakt van Reddin's 3D Managementtheorie die, mede, stoelt op de theorie van Maslow. Reddin focust op effectiviteit bij de keuze van leidersschapsstijl in een bepaalde situatie. Een leider is alleen succesvol als hij/zij de stijlen beheerst die in hun functie effectief zijn. Aanrader!

Meer over Gedragsverandering