Waar ben je Bang voor?

Maandagochtend aan de koffietafel is meestal niet de gezelligste pauze. De eerste verplichte gang naar de Werkvloer om te voorzien in het levensonderhoud is overleefd. De werkweek is begonnen en de slaap op zondagnacht is niet de meest verkwikkende. Hoe zou dat toch komen?

Is het de aanblik van weer een week deadlines, mails, lastige opdrachten en verloren tijd? Evolutionair psycholoog Mark van Vugt onderbouwt vanuit de evolutie dat we niet gemaakt zijn om te werken voor een baas. In een ver verleden trokken we rond in kleine groepjes. Leiderschap werd gedeeld al naar gelang de situatie. De leider lag constant onder het oordelend vergrootglas van de groep. Hoe anders is dat nu?

Veel werkplekken hebben tl-verlichting; het natuurlijke zonlicht krijgt vaak weinig kans om de werknemers op te warmen.

Onze voorouders waren constant op hun hoede voor het gevaar dat loerde in de omgeving. Bij het signaleren van gevaar schakelde de oermens snel over op de fight-or-flight stand. Als de sabeltandtijger was afgeschud, kwam de groep tot rust bij het kampvuur om verhalen te delen. Hoe doen we dat in onze tijd?

Volgens Van Vugt dragen we de alertheid op de omgeving mee op onze tocht door grote, onpersoonlijke organisaties. Het is niet verwonderlijk dat we i.r.t. de Werkvloer veel horen en lezen over stress als reactie op deze omgeving.

Maar wat nou als we aankloppen bij het huis van Stress en Fear opendoet? Volgens klinisch psycholoog Robert Maurer bestaat stress niet. In zijn boek Mastering Fear vertelt hij dat we sinds 1936 veel lichamelijke en geestelijke ongemakken hebben opgelost maar stress hoort daar niet bij. In dat jaar gebruikte Hans Selye voor het eerst de term stress; het begrip kwam uit de metaalwereld om de belastbaarheid te beschrijven.

De symptomen van stress zijn o.a. nek- en rugpijn, slaapproblemen, kortademigheid, verminderde eetlust.... "Het zijn lichamelijke reacties op een mogelijke bedreiging, maar ook op een nog onbekende mogelijkheid", aldus Maurer. Na studie viel het hem op dat mensen die succesvol omgaan met stress spreken van angst. Maurer geeft aan met het acroniem DANGER dat we vijf reacties hebben als we angstig zijn: D(epression), A(nger), N(egiotiate), G(riping), E(ating) en R(eaching for support).

De eerste vier reacties bieden een schijnoplossing. We moeten angst niet zien als ziekte, maar het behandelen als een ondersteunende evolutionaire reactie op de omgeving. De laatste optie Reaching voor Support is de beste volgens de auteur. We blijven toch sociale dieren. Het lijkt op de reactie van een vierjarig kind die ontwaakt uit een enge droom. Zoekend naar de veiligheid en steun die de ouders kunnen bieden. Voor mij is het wat verwarrend; de woorden stress en angst staan hier door elkaar. Terecht of onterecht, zegt u het maar.

Misschien moet ik tijdens de volgende pauze eens vragen aan een collega: " Waar ben je bang voor?" Laten we hopen dat de persoonlijk verhalen aan de koffietafel op gang komen. Want als we willen gaan van A naar Beter Werk moeten we toch richting onbekend terrein.

"All adventures, especially into new territory, are scary"- Sally Rich, astronaut