Turkije zal nooit Europees worden

Terwijl in Europa nog altijd wordt gediscussieerd over de toetreding tot de EU van Turkije, interesseert die kwestie de Turken steeds minder. Europa vinden ze duur en arrogant; ze richten hun blik de andere kant op, naar het oosten. Met één been in Europa, met het andere in de Oosterse wereld – die positie kenmerkt Turkije al eeuwenlang. Turkije laat zich niet door een vermeende weifelende positie tussen twee werelden uit zijn evenwicht brengen.

Integendeel. Het land verwerft juist een steeds sterkere positie buiten de EU. Het is druk bezig met bruggen bouwen: naar het westen, maar ook naar het oosten en de Arabische wereld. En met succes.

De Turkse economie draait op volle toeren en het aantal buitenlandse projecten waarin Turkse ondernemingen actief zijn, met name in het Midden-Oosten en Rusland, groeit razendsnel. Vandaag de dag denken de Turkse jongeren (ruim 60% van de totale bevolking in Turkije) anders over toetreding van Turkije tot ‘Big Brother’ EU. Het hoeft niet zonodig.

Kortom: Turkije, dat zich al heel lang tot de vijftien self-sufficient countries of the world mag rekenen, en dat volgens mega-investeerder Goldman Sachs in 2050 tot de negen grootste economieën van de wereld zal behoren, lijkt niet meer naar Europa op of om te kijken. Het heeft Europa simpelweg niet nodig. Turkije is overigens geen Europees land en zal dat ook nooit worden. Door de bloedige verovering van Constantinopel (het huidige Istanbul) waarbij de christelijke bevolking werd vermoord, ligt nu 5% van het Turkse rijk in Europa.

Na het ontstaan van het IJzeren Gordijn in Europa werd Turkije bijna geheel omringd door communistische staten en bondgenoten van de Sovjet-Unie. Uit angst voor het communisme besloot Turkije in 1950 een NAVO–lidmaatschap aan te vragen. Sinds 1952 is Turkije lid van de NAVO en het enige Islamitische NAVO-land. Turkije is dus een Aziatisch land, maar wel Europees georiënteerd. Natuurlijk, de EU-leiders zijn ambitieus en Turkije biedt het Westen een economische en militair-strategische pied à terre in het Midden-Oosten. Geen wonder dat de V.S. een groot voorstander is van een uitbreiding van de Europese Unie met Turkije.

Maar we komen steeds weer terecht bij de kernkwestie: is Turkije wel Europees. Gewezen VVD politicus Frits Bolkestein heeft in zijn inaugurele rede aan de Universiteit Leiden langdurig stilgestaan bij het on-Europese karakter en geschiedenis van Turkije en bij het gevaar van een onhoudbare massa-vanuit totnogtoe buiten de EU-grenzen gehouden Aziatische - en Maghreblanden. Voormalig Frans President en ‘schrijver van de "grondwet" voor Europa’ Valéry Giscard d’Estaing heeft al in 2002 in het Franse dagblad Le Figaro gezegd te willen pleiten voor een "Europees Europa", waar Turkije als vanzelfsprekend niet bijhoort.

Eeuwen van twee verschillende denkwerelden, twee verschillende religies en verschillende etnische en geografische oorsprongen hebben Turkije bij de Oosterse beschaving en Europa bij de Westerse beschaving ingedeeld. Dat ging niet opzettelijk; het is nooit anders geweest. Turkije en Europa vertegenwoordigen dus niet slechts twee verschillende economieën, maar twee verschillende werelden. Anders dan vanuit een economische optiek bezien is het niet te begrijpen waarom Turkije en Europa hun beschavingen in de 21ste eeuw zouden willen verloochenen.