Politieke systeem lijdt aan niet meer te herstellen achterstallig onderhoud

Thorbecke is waarschijnlijk de meest geslaagde staatkundige hervormer uit de Nederlandse geschiedenis. Door Thorbeckes toedoen kwam 160 jaar geleden onze parlementaire democratie tot stand. Vanwege de  revolutie die toen door Europa trok was de toenmalige Nederlandse koning Willem II bang dat de bevolking tegen hem in opstand  zou komen. Uit angst en om de radicale hervormers de pas af te snijden nam hij het initiatief de grondwet  te wijzigen. De toenmalige situatie vroeg net zo als nu om een grondige aanpak.

Sinds in 1918 het Algemeen kiesrecht is ingevoerd is het bestuurlijke politieke systeem feitelijk net meer fundamenteel gewijzigd. Door de overgang van het Industriële tijdperk naar het Kennis en Innovatietijdperk hebben we inmiddels te maken met een nieuwe werkelijkheid.

 De huidige problemen zijn het best te verklaren als we met elkaar onder ogen willen zien dat de werkwijzen, methodieken, structuren en besturen uit het Industriële tijdperk inmiddels al meer dan 10 jaar over hun houdbaarheidsdatum heen zijn. Veranderingen genereren bedreigingen, maar ook kansen maar dan moeten de zaken wel vanuit een nieuwe concept worden aangepakt. Helaas is de politiek meer met zich zelf bezig dan met Nederland.

Het voordeel van de crisis is dat nu wel heel duidelijk de hiaten van ons politiek systeem zichtbaar worden.

1. Een regering die de steun heeft van 76 zetels in de Tweede Kamer heeft tot de volgende verkiezingen onbeperkt mandaat wat leidt dat afzonderlijke besluiten niet gebaseerd behoeven te zijn op steun van de kiezers. Dit staat op gespannen voet met het gegeven dat burgers steeds beter toegerust zijn om verantwoordelijkheid te kunnen dragen
2. Het huidige politieke systeem wordt  door de politiek en de wijze waarop publieke diensten opereren steeds verder uitgehold waardoor de kloof tussen burgers en overheid/politiek extra snel verbreedt.
3. Omdat de overheid/politiek blijk geeft in een ivoren toren te zitten,neemt de irritatie bij de burgers hand over hand toe.
4. De regering in Nederland bestaat uit meerdere partijen (op dit moment 3). De standpunten van die partijen zijn niet gelijk. Besluiten zijn vaak compromissen tussen die standpunten. Met het risico dat het compromis zwakker is dan ieder van die afzonderlijke standpunten.

Naarmate  verkiezingen dichterbij komen zal de positiebepaling binnen de regering van partijen sterker door die naderende verkiezingen worden bepaald.

Immers  de afzonderlijke partijen wijzen ieder voor de ingrepen in een andere richting. Wat er uitkomt, zal de kiezer weinig overtuigen (omdat er al geen groot vertrouwen is in de regering, de ministers of de politiek). En, in het licht van toekomstige verkiezingen, is het belangrijk de zwarte piet bij de ander neer te leggen.

De historie heeft ons geleerd ( zie wat er 160 jaar geleden is gebeurd) dat echte ingrijpende veranderingen alleen van buitenaf komen. Bij echte grote crisissen ga je doorgaans eerst een fase van chaos door en daarna ontstaat er weer een nieuw evenwicht. Juist door de overgang van het Industriële Tijdperk naar het Kennis en Innovatietijdperk wordt het mogelijk een fase in te gaan met enorm aansprekende en uitdagende kansen.

Hiervoor is echter een omslag in denken en handelen noodzakelijk om er voor te zorgen dat bestaande  structuren, de governance , de werkwijzen en methodieken door nieuwe worden vervangen.

Drs. Riens Meijer ( veranderingseconoom en auteur van het Boek Kansen na de crisis)