Overheidsmanagers willen niet deugen

Overheidsmanagers zetten zich in voor het belang van de overheidsorganisatie waar ze werkzaam zijn! Daar gaat iedereen vanuit. Geen wethouder, geen raadslid, geen burger die daar niet vanuit gaat. Die werkelijkheid ziet er volgens Dr. Rick Anderson, lector Controlling aan de Hogeschool INHOLLAND, een stuk genuanceerder uit. Deze opvatting verwoord hij in het artikel "Waarom overheidsmanagers niet willen deugen".

Van managers mag verwacht worden dat ze uit zijn op verbetering van de doelmatigheid en dat ze dus zorgvuldig omgaan met de middelen. De manager, veronderstelde Anderson, zal in de praktijk eerder uit te zijn op budgetmaximalisatie en is op zoek naar exogene excuses als hij of zij de output niet weet te realiseren. Voldoende terechte redenen om onderzoek te doen.

Dit was de aanleiding tot een onderzoek onder 6000 overheidsambtenaren. Bij het onderzoek werd gebruik gemaakt van een spelsimulatie waarbij een gemeentelijke begroting moest worden gemaakt. Binnen dit spel werden er 9 rollen verdeeld, waarbij iedere speler een specifieke opdracht kreeg, behorend bij de rol. (wethoudersrollen en directeursrollen). Managementteamvergaderingen, collegevergaderingen, bilateraal overleg, alles maakte onderdeel uit van de simulatie. In het kader van het onderzoek werd afsluitend gevraagd naar de achterliggen motieven voor een bepaald standpunt, gedragsvorm of afspraak.

Conclusies op basis van het onderzoek waren onder andere :

• □ Managers en bestuurders laten hun eigen belangen prevaleren boven het organisatiebrede belang.
• □ Men was pas na zeer zware druk bereid om het eigen belang te laten varen.
• □ Bilaterale afspraken zijn van grote invloed.
• □ Hogere claims of nieuwe claims vanwege het wisselgeld, werden op tafel gelegd.
• □ Managers en stuurders zijn minder geïnteresseerd in de inhoudelijke onderbouwing van anderen, als hun eigen doelstellingen maar niet in gevaar komen.

Deze en andere conclusies maken het onderzoek van Anderson op z'n minst interessant. Redenen voldoende, volgens mij, om nadrukkelijk kennis te nemen van de onderzoeksresultaten.

De vraag dringt zich natuurlijk op in hoeverre iedere overheidsorganisatie in Nederland hier last van heeft. Op basis van de resultaten van het onderzoek heef iedere overheidsorganisatie hier wel degelijk last van. Nu is het natuurlijk niet zo dat er geen minister, gemeentesecretaris, wethouder, directeur-generaal of een provinciale directeur Middelen is die dit niet wist. Iedereen weet het, iedereen doet het in mindere of meerdere mate. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor de overheid. Ook in het bedrijfsleven doet iedereen het.

In mijn ogen zijn er nu een aantal belangrijkere vragen die beantwoord moeten gaan worden. Weet iedere bestuurder of manager wat, door deze manier van samenwerken, de nadelige consequenties zijn voor de eigen organisatie? Wat voor invloed heeft deze manier van samenwerken op de onderlinge werkverhoudingen? Wat is de invloed hiervan op de prestaties van de organisaties? Wat is hiervan de invloed op het gedrag van de individuele professionals? Wat is de invloed hiervan op de prestaties van de organisatie in het belang van de klant?

Deze en andere vragen moeten door iedere organisatie, overheid of niet, beantwoordt worden. Op basis van heldere (eerlijke) antwoorden dienen bestuurders en managers te werken aan een andere, een betere manier van samenwerken in het belang van de eigen (overheids-) organisatie. En dus uiteindelijk in het belang van hun (burger) klanten.

Alef Dekker: "Er is werk aan de winkel!"

Download het artikel