Een vaak terugkerend thema in de managementliteratuur is de relatie tussen militaire strategie en bedrijfsstrategie. Soms worden beide zelfs direct aan elkaar gekoppeld. Terecht? Zinvol?
Natuurlijk, in beide gevallen is er sprake van strategie, maar de doelstellingen zijn toch wezenlijk anders. Bovendien kun je je afvragen of een directe koppeling wenselijk is: het schijnt dat bedrijven bij wijze van training simulaties gebruiken, waarbij heuse war rooms zijn ingericht. Als simulatie werkelijkheid wordt, raak je al snel het zicht op de werkelijkheid kwijt.

Naast morele en praktische bezwaren, kun je ook vraagtekens plaatsen bij de bruikbaarheid van de militair-strategische literatuur die de manager tot een ware generaal in krijtstreep moet omtoveren. Een absolute topper is nog altijd het boek Art of Warfare van Sun Tzu. Het moeten de filosofische wijsheden zijn die de aantrekkingskracht verklaren (‘laat de appelboom staan, en de pruimenboom branden’, of ‘uitgebreid kijken naar een brand die aan de overkant van de rivier woedt’), want de praktische tips zijn wat lastiger uitvoerbaar: ‘executeer degenen die niet gehoorzamen’, en ‘leiders die niet gehoorzamen, dienen in het openbaar te worden geëxecuteerd’. Hoewel?

Wanneer je toch gebruik wilt maken van de mogelijkheden en inzichten die interdisciplinariteit biedt, kies dan in elk geval voor boeken die in eenzelfde historische context als de onze staan. Of minimaal vergelijkbare. Bijvoorbeeld de boeken en artikelen van Liddell Hart. Of het werk van Fuller. De historische context van waaruit deze auteurs tot hun ideeën komen, plaatst het concept strategie ook in een bredere context, en dat leidt tot een groter, allesomvattend concept van strategie waarbinnen militaire strategie slechts een onderdeel is. En oorlog is hierbinnen slechts een van de middelen die ‘leiders’ tot hun beschikking hebben.

Een bijzonder aardig en recent Nederlands voorbeeld is het boek Schaduwen over de woestijn van Jaap Jan Brouwer. Brouwer heeft de slagkracht van de geallieerde en Duitse legers met elkaar vergeleken. Hij verklaart het duidelijke verschil daartussen op basis van ‘Auftragstaktik’ (Duits) en ‘Befehlstaktik’ (geallieerd). Deze conclusie gebruikt hij in zijn boek Rijnlanders versus Angelsaksen om de verschillen in leidinggeven tussen Amerikaanse en Europese bedrijven te beschrijven, en het verschil in efficiency te verklaren.

Alle militair-strategische boeken van de laatste tijd hebben gemeen dat ze strategie in een veel groter en bovendien integraal geheel plaatsen, waarmee voorzichtige bedrijfstoepassingen een veel reëlere optie zijn. Omdat de context, de omgeving dus, duidelijke raakpunten vertoont. De vertaling van militair-strategisch beleid naar strategiebepaling op bedrijfsniveau, en in het kielzog hiervan de uitvoering van strategisch bedrijfsbeleid, blijft echter een ander verhaal. Dan gaan specifieke tactieken een rol spelen.

Even ter oriëntatie: Sun Tzu schreef in een periode van permanente, langdurige en vooral actieve oorlog. En dat vindt zijn weerslag in de strategische aanbevelingen. Met andere woorden: de nadruk ligt op snelle omschakeling van strategie op tactiek, en zelfs op wat je strategische tactiek zou kunnen noemen. In feite gaat dit boek dan ook niet over strategie, maar over tactiek, waarbij heel algemene strategische principes worden gehanteerd.

Even terug naar de wereld van het management. Van slagveld naar bedrijfsomgeving. Wie gebruikt er nou typische kanaalstrategieën bij mergers & acquisitions? Welk bedrijf maakt een ervaren marketeer uit de FMCG-branche verantwoordelijk voor de marketing van duurzame goederen? Enzovoort. De ‘grotere’ strategische principes zijn hetzelfde, maar in de tactische vertaling zit een wereld van verschil. Net zoals in de praktische vertaling van militaire strategieën naar bedrijfsstrategieën. Dus houd altijd de context scherp in het oog. Zowel strategisch als tactisch. Wie zich in een openlijke concurrentiestrijd bevindt, kan wellicht, met de nadruk op wellicht, enige inspiratie vinden in het werk van Sun Tzu. Wie bezig is met bouwen, zeg maar built to last, kan inspiratie putten het militairgeopolitieke genie van Liddell Hart. Met de nadruk op ‘inspiratie’.

NB. De volledige versie van dit artikel kunt u lezen op het boekenweblog dat managementboek.nl is gestart.