Je wilt iets doen, maar het mag eigenlijk niet…..

'Al die willen te kaap'ren varen, moeten mannen met baarden zijn. Jan, Piert, Joris en Corneel die hebben baarden, zij varen mee.' aldus FUNGUS in 1974 ter meerdere eer en glorie van de bemanningen op de schepen van onze roemruchte VOC. Deze mannen leefden op het randje van dat wat was toegestaan.

Gisteravond kon je op tv ook mannen met baarden zien, Nederlandse mannen die op dit moment ver van huis toch wel iets hadden van kaap'renvaarders. De overeenkomst: 'We willen meer doen dan ons eigenlijk is toegestaan.' Is dat niet 'iets' waar veel medewerkers, operators mee stoeien?
Een zéér boeiende documentaire is het die embedded journalist Vic Franke recent maakte van onze elitetroep het Korps Commandotroepen in Uruzgan, Afghanistan. Een documentaire met de titel 09.11 ZULU en met een journalist die direct na aankomst wordt meegezogen in het 'Afghaanse leven van alle dag'. Vic bevindt zich op enig moment midden in een, ruim een uur durend, vuurgevecht. Dit gevecht levert aan onze kant 'live' enkele doden en gewonden op (nb: min of meer opmerkelijk genoeg 'slechts' onder de Afghaanse politie agenten.) Zo wordt voor de kijker de succesvolle tv serie Over There werkelijkheid en komt Uruzgan toch heel anders op ons over dan dat politiek Den Haag ons wil doen geloven (.....) Een documentaire die dus vanochtend al direct diverse mediareacties (o.m. Elsevier en NU) losmaakt, en terecht. Daar wil ik het hier dus niet over hebben.

Er is iets anders wat mij intrigeert. 'Iets' dat opmerkelijk genoeg een overeenkomst lijkt te hebben met ons roemruchte Nederlandse verleden als zeemacht. Tijdens oorlogen was het toegestaan om buit te veroveren, wat te denken van Piet Hein's Zilvervloot maar ook daar buiten deden machtshebbers, de Vorst m.n., niet moeilijk als er weer eens wat geld in de schatkist viel. Veel zo niet alles was daartoe geoorloofd. Daarvoor stelde de Vorst, Willem van Oranje bijvoorbeeld, dan kapersbrieven beschikbaar: 'Het kan eigenlijk niet, wat je doet, maar vooruit voor deze keer mag het wel!' (en je krijgt er niet eens straf voor....). De beroemdste van deze professionele kapers is toch wel sir Francis Drake. Op pad gestuurd door de Britse koningin Elizabeth I bleek hij zéér succesvol in deze materie en zag hij tegelijkertijd kans om ons interessante reisverslagen na te laten, de zogenaamde Drake Manuscripts.

Vic Franke maakt nu ook zo'n belangrijk manuscript, al hebben de 'mannen met baarden' in zijn serie meer alledaagse namen zoals Jos, Beer, Tom, Farouk en Maarten. Het zijn nu ook geen soldaten meer maar operators. Operators die méér willen dan alleen maar 'een rondje rond de kerk', operators die meer vrijheid van handelen willen (nb: en die anders een gewenste situatie zelf inventief creëren!), operators die moe worden van de lange beslistermijn die 'armleuning leidinggevenden in het verre Den Haag' nodig menen te moeten hebben. Veelzeggend is in dat licht het bezoek aan het Nederlandse kamp van een Officier van Justitie: 'Het kan eigenlijk niet, past niet in de regels, maar misschien toch ook weer wel.....' En als ze zich dan eens mogen uitleven op het randje van de regels, deze (wat ik noem) kaap'ren vaarders, dan beleven ze een enorme kick, en da's niet eens zo gek.

Is er voor u misschien een overeenkomst met uw eigen medewerkers? Medewerkers, of operators, die toch vooral een kick beleven als zij op het randje mogen opereren? Operators die net even hun autorisaties te buiten gaan, dan geeft toch adrenaline! Dat wilt u toch ook wel eens? Even los van de Raad van Toezicht, even los van die aandeelhouders, even genieten, een kick!

Wordt het dan niet tijd dat we in organisaties een kaperbrief gaan introduceren? 'Het mag eigenlijk niet, maar vooruit probeer het maar eens. Wie weet wat het ons oplevert! En je mag dat ook nog eens doen onder mijn verantwoordelijkheid! (nb: mijn politieke verantwoordelijkheid!)' Ik denk het.

(NB: en een nawoord, ik besef dat mijn voorstel niet is wat premier JPB bedoelde met 'de glorietijd van de VOC' of misschien toch wel, heer Balkenende?)