ICT: Een ouderwets generatieconflict.

Ik vroeg het mij al langer af: “Waarom is het in automatiseringsland zo’n ongelofelijke zooi?” Want dat moet de lezer toch met mij eens zijn! Keer op keer staan er stukken in de krant, waarin beschreven wordt dat automatiseringsprojecten mislukt zijn of dreigen te mislukken. Overheden, zoals het Rijk, de provincies en de gemeenten, zitten voortdurend met de handen in het haar. Hun automatiseringsprojecten kosten handenvol belastinggeld en meestal wordt niet geleverd wat aanvankelijk was beloofd. Ga er maar van uit dat er miljoenen “afgeschreven” moeten worden als je de automatiseerders hun gang laat gaan. Hieronder een betoog dat probeert te verklaren hoe dit probleem is ontstaan.

Het ligt aan de “ict-jeugd”! De ict-jeugd is de huidige groep automatiseerders met een leeftijd tot (ongeveer) 45 jaar. Deze groep heeft in automatiseringsland de touwtjes in handen. En daarom gaat er zoveel niet goed!

Toen de computerondersteunde maatschappij in opkomst was, waren de problemen nog te overzien. Aan programma’s en systemen werden nog geen extreem hoge eisen gesteld. De pioniers in de automatisering werden als de nieuwe godenzonen beschouwd. Alles wat gebouwd werd werkte uitstekend. Het ging namelijk om digitale ondersteuning van analoge processen. Dat is nog overzichtelijk, dus daar kon de analoog opgeleide bevolking goed mee overweg.
Vervolgens hebben we met het maatschappelijke verschijnsel te maken gekregen dat de mate van automatisering als een kritische succesfactor voor de economie werd beschouwd. Vanaf dat moment zijn de problemen ontstaan. De geest was uit de fles. “Volledige digitalisering” werd de toverformule. Daarmee is het allemaal een stuk onoverzichtelijker geworden. “ICT” werd een zichzelf genererend proces, waar maar beperkt invloed op kon worden uitgeoefend. We kregen in de plaats van een computerondersteunde een computergestuurde maatschappij. De zegeningen van deze computergestuurde maatschappij worden al jaren zwaar overschat.

Inmiddels zijn de pioniers afgezwaaid. Zij zijn met pensioen. Een nieuwe generatie automatiseerders is aangetreden. Zij moet zorgen dat ze onze hooggespannen verwachtingen ten aanzien van de ict waargemaakt worden. Dat gaat ze niet gemakkelijk af. Dat komt omdat ze niet de kennis, kunde en vaardigheden in huis hebben om er wat van te maken. Dat is te wijten aan een breder maatschappelijk verschijnsel dat de voorgaande generatie heeft laten ontstaan. Ze zijn door de voorgaande generatie onvoldoende “toegerust” om hun taak naar behoren te vervullen. Vanaf hun geboorte is alles hun in de schoot geworpen. Nergens hebben ze voor hoeven “vechten”. Voor iedere middelmatige prestatie zijn ze uitbundig geprezen. Als je echter aan de eisen, die de ict nú stelt, wilt voldoen, dan heb je kwaliteiten als “excellent presteren”, “klantgerichtheid”, “accuratesse” en “kwaliteitsdenken” nodig. Deze kwaliteiten zijn onvoldoende aanwezig. Dus hebben we nu een belastingdienst die niet werkt, een ov-chipkaart die op een achternamiddag te kraken is en besturingsprogramma’s die elke week een aantal updates nodig hebben.

We -de gebruikers van de computer- zullen onze verwachtingen naar beneden moeten bijstellen. Het opkrikken van de kwaliteit van de huidige automatiseerders is namelijk geen optie. Daarvoor is het te laat. Een ouderwets generatieconflict.