Hoe creëren we de noodzakelijke extra intelligentie in Nederland?

Kennis en het beschikken over de juiste informatie op het juiste moment en op de juiste plaats vormen de centrale hulpbronnen van de economie in de 21ste eeuw. Als onze bestuurders zich dat gaan realiseren en daartoe de juiste voorzieningen treffen dan ontstaat als het ware een extra intelligentie in de organisatie en de maatschappij die tot enorme besparingen, oplossingen van structurele problemen en continue toegevoegde waarde zal leiden.

Naarmate de industriële samenleving zich over onze planeet uitbreidde, ontstond op een natuurlijke wijze uit de scheiding van productie en consumptie een zestal met elkaar verbonden beginselen die ons gedrag en mentaliteit in de westerse wereld hebben geprogrammeerd en gedomineerd: standaardisatie, specialisatie, synchronisatie, concentratie, maximalisatie en centralisatie.

Ruim driehonderd jaar heeft de industriële beschaving gewerkt aan de opbouw van een geïntegreerde wereldmarkt. De pogingen daartoe werden periodiek gefrustreerd door oorlogen, depressies en andere rampen. Maar telkens werd na het herstel van de wereldeconomie de markt groter en sterker dan voorheen. Nu heeft echter een nieuwe crisis toegeslagen, een die veel complexer is omdat deze samenvalt met fundamentele veranderingen ten gevolge van een unieke overgang tussen het Industriële Tijdperk en het Kennis en Innovatietijdperk.

De onderontwikkelde landen aan de ene kant en de Arabieren met hun oliedollars met China aan de andere kant, eisen inspraak bij de totstandkoming van het financiële systeem van morgen en dreigen zelf een alternatief te vormen voor het Internationale Monetaire Fonds. De dollar is onttroond en de wereldeconomie ligt te stuiptrekken. Dit alles gaat vergezeld met onverwachte tekorten en overschotten aan energie en grondstoffen; van snelle veranderingen in het consumentengedrag en dat van arbeiders en managers; van steeds meer uit hun evenwicht rakende handelsbalansen etc. Dit is dan de nevelige, verwarrende wereld waarin de ondernemingen van vandaag hun weg moeten zien te vinden. De managers aan het roer zijn niet van plan macht in te leveren en ze vechten nog steeds om winst te maken, te produceren en zelf carrière te maken.

Geconfronteerd echter met de razendsnel stijgende onvoorspelbaarheid van gebeurtenissen, de toenemende openlijke kritiek en de vijandige politieke druk, vragen de intelligentsten onder hen zich ( gelukkig) af wat nu eigenlijk de doelstellingen, structuur, verantwoordelijkheid en de zelfs wat de bestaansreden van hun organisatie is. Juist de snelheid waarmee de gebeurtenissen elkaar opvolgen vormt een nieuw element in het management, waarbij de directies, in deze voor hen ongewone omstandigheden, gedwongen worden tot het nemen van steeds meer besluiten in steeds hoger tempo. De huidige veranderingen zijn onomkeerbaar omdat zij een gevolg zijn van de overgang van het Industriële Tijdperk naar het Kennis en Innovatietijdperk waar wij momenteel midden in zitten.

Omdat een vergelijkbare omwenteling maar liefst 160 jaar geleden plaatsvond is het begrijpelijk maar volstrekt uit den boze dat politici en bestuurders terugvallen op aanpakken en methodieken uit het Industriële tijdperk. Deze inzichten, werkwijzen, methodieken en governance zijn echter al lang over hun houdbaarheidsdatum heen en hebben daarom het effect van symptoombestrijding en doormodderen in de hoop op betere tijden. Wanneer gaan we dat nu eens eindelijk beseffen en gaan we over tot het nemen van beleidsmaatregels die aansluiten op de kansen en het minimaliseren van de bedreigingen in de 21ste eeuw?