Een Zo-Zo Technologie vervangt Medewerkers maar draagt nauwelijks bij aan Productiviteit.

Zelfrijdende auto's, thuisassistenten van APPLE en GOOGLE, slimme thermometers, handige bank apps, volledig gerobotiseerde productiehallen, zoekfuncties die juristen supersnel aan correcte wetteksten helpen, kassa-loze supermarkten, etc. etc. 'Zo, zo, verrassend.'

De technologische veranderingen in je leef- en werkomgeving nemen in rap tempo toe maar in je portemonnee merk je niets van al deze technologische ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen staan dankzij Daron Acemoglu en Pascual Restrepo dan ook bekend als een "so-so technology: a strong labor-displacing technology, but it has very modest productivity value.”. Nieuwe technologie vervangt (overigens niet alleen) kassamedewerkers maar of de efficiency voor en de ervaring van de supermarktklant daarmee verbetert? Twijfelachtig, zo is proletarisch winkelen nu onmogelijk gemaakt (sic.). Dat terwijl deze vervanging voor de winstgevendheid van AH een mooie stap is.

"Technologische vooruitgang leverde de afgelopen vier decennia productiviteitsgroei op. Maar productiviteitsgroei vertaalde zich niet in maatschappelijk breed gedeelde welvaart." concluderen onderzoekers in het zojuist verschenen rapport 'MIT’s Task Force on the Work of the Future.'

De onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology vinden de verwachting dat kunstmatige intelligentie, machine leren, robotica op korte termijn grote aantallen banen zullen doen verdwijnen, overdreven. Wel constateren zij dat in de afgelopen decennia technologie heeft bijgedragen aan de polarisatie van de werkgelegenheid, onevenredig heeft dit hooggekwalificeerde professionals geholpen en tegelijkertijd de kansen voor veel andere werknemers verkleind. Nieuwe technologieën zouden deze trend kunnen verergeren en dat m.n. voor de zgn. middenklasse op de arbeidsmarkt.

De onderzoekers richten zich met het rapport op de arbeidsmarkt in de VS. De overeenkomsten met de Europese arbeidsmarkt zijn er echter in ruim voldoende mate: De problemen van trage productiviteitsgroei, steile beroepspolarisatie en stijgende loonongelijkheid kan een gemeenschappelijke oorsprong hebben. Arbeidsaanvullende digitale innovaties. zoals sneller wetteksten kunnen vinden maar ook (veel) meer kunnen doen met je bancaire app, leiden tot een sterk geconcentreerde inkomens en werkgelegenheidsgroei bij de meest bekwame en hoog opgeleide werknemers. O.i.v. "zo-zo" arbeid vervangende digitale innovaties verschuiven niet-universitair geschoolde medewerkers uit de traditionele kantoor- en productiefuncties zonder aan hen een equivalent te leveren c.q. kansen elders te bieden. Denk hierbij o.m. aan de MBO opgeleide bankemployé die nu wordt vervangen door universitair geschoolde data-analisten. 'Wat te doen met een bankier?'.

Het primaire advies van de MIT onderzoekers richt zich m.n. op de continue opleiding en ontwikkeling van de beroepsbevolking. Met dit advies zijn zij (zeker) niet de eersten. Zo kwam eerder dit jaar het World Economic Forum met dit advies en heeft recent de Nederlandse Regering het aloude adagium van een leven lang leren vervangen door 'een Leven Lang Ontwikkelen'; (ook) mooi: maar hoe dan?

In het rapport lezen we als aanvullend advies: "In deze fase van ons onderzoek zien we vier brede gebieden, naast onderwijs en opleiding, waar openbare en particuliere actie van cruciaal belang kunnen zijn voor de vormgeving van de toekomst van werk:

• Herschikking van het fiscaal beleid, weg van subsidiëring van investeringen in fysiek kapitaal en dit vervangen door het katalyseren van investeringen in menselijk kapitaal;
• Herstel van de rol van werknemers als belanghebbenden, naast eigenaren en aandeelhouders, in zakelijke besluitvorming;
• Bevordering van technologische en organisatorische innovatie ter aanvulling van werknemers; en
• Versterking van een leidende positie in technologie en innovatie."

De adviezen gaan op voor iedere beleidsmaker die het cruciale belang inziet van een gezonde arbeidsmarkt voor economische groei van het land én gelijkheid in welvaartsperspectief voor de burgers van dit land. "The economic history of the twentieth century demonstrates that a healthy labor market can serve as the foundation, if not the entire basis, for shared prosperity." De vraag is nu 'slechts': welk land c.q. welk continent start hiermee als eerste? Het voordeel van de voorsprong en dat naast 'practice (nu eindelijk eens) what you preach'.

Willem E.A.J. Scheepers, docent Strategisch Human Resources en Robotica Management.