De rol van kennismanagement in strategisch competentiedenken

Vanuit het strategisch competentiedenken is een onderneming competent als deze het vermogen heeft om voortdurend (structureel) en op een gecoördineerde (systematische) wijze middelen aan te wenden en in te zetten voor respectievelijk de realisatie van de ondernemingsdoelen en de creatie en distributie van klantwaarde, teneinde concurrentievoordeel op te bouwen.

Een competente onderneming wordt dan ook gezien als een systeem van gecoördineerde en geïntegreerde middelen (resources) waarbij het management onder andere de taak heeft de aanwezige kennis in te zetten op een wijze welke het meest efficiënt is voor maximale klantwaarde en welke tevens het sturende vermogen van het management verhoogt en de responsebekwaamheid van de onderneming verbetert. Kennis vormt als het ware de basis voor alle acties die een onderneming uitvoert en dient dan ook op een structurele en systematische wijze te worden gemanaged.

Competenties en kennis

Competenties kunnen worden afgeleid uit verschillende soorten kennis in een onderneming. Sommige competenties lijken af te hangen van de "know-how" - praktische, hands-on kennis, opgedaan via stapsgewijze verbeteringen aan producten en processen. Andere competenties zijn afhankelijk van "know-why" - theoretische vormen van kennis waarmee het creëren van nieuwe vormen van producten en processen mogelijk is. Andere competenties lijken voort te komen uit de "know-what" - een strategische vorm van kennis over hoe de beschikbare "know-how" en "know-why" kunnen worden toegepast voor waardecreatie en distributie. Kortom, kennis zit vervat in competenties en vanuit het strategisch competentiedenken is het onvermijdelijk dat kennis gecodificeerd dient te worden om zo de waarde van een competentie maximaal te benutten en kenniscreatie te stimuleren, maar ook om hiermee te voorkomen dat kennis verdwijnt. Door codificatie wordt kennis vastgelegd in vormen die op verschillende manieren worden uitgewisseld, opgeslagen, gecombineerd en gemanipuleerd. Codificatie geeft een vaste vorm aan kennis die anders alleen bij individuele personen zou berusten. Wanneer ondernemingen niet gericht kennis onderhouden en vernieuwen, door bijvoorbeeld opleidingen en trainingen, codificatie of overdracht, dan zal uiteindelijk kennis verloren gaan.

Overwinnen van dilemma's

Het managen van kennis kent wel een aantal dilemma's. Kennis is moeilijk te imiteren omdat het vaak impliciet en onzichtbaar is en zodra kennis wordt vastgelegd zijn competenties makkelijker te imiteren, wat weer nadelig is voor de waarde van de desbetreffende competentie. Ook wordt bij het vastleggen van kennis keuzes gemaakt waardoor het gevaar bestaat dat alternatieven worden verwaarloosd. Daarnaast is het een uitdaging om de balans te vinden tussen het benutten van bestaande kennis en het verwerven van nieuwe kennis. Een competente onderneming dient beide processen te managen: enkel verwerven van kennis levert weinig of niets op en enkel benutten of verspreiden van kennis maakt een competentie op termijn waardeloos. Vanuit het strategisch competentiedenken dient kennismanagement dan ook een van de belangrijkste ondernemingsdoelen te zijn. Hoe is dat binnen uw organisatie georganiseerd?

Vermeylen, S., Heene, A. (1999), De stille kracht van de onderneming: Competentiedenken in strategisch management, Lannoo, Tielt.