Authentieke Leiders, een volgende stap naar duurzaam veilig werken?

http://youtu.be/fW8amMCVAJQ

Recentelijk werd ik geïnspireerd door voorbeelden van de purpose economy, de betekenis economie. Aaron Hurst is de uitvinder van deze term, waarin de zoektocht is gelegen naar de betekenis van een bedrijf. Bedrijven die hierin voorop lopen durven te investeren in mensen, zij stellen hun medewerkers voorop. Ethisch omgaan met medewerkers en moreel verantwoord zaken doen met leveranciers en klanten staat bij deze bedrijven centraal.

De Greyston bakery is een prachtig voorbeeld hiervan. Hun credo is: ‘We don’t hire people to bake brownies, we bake brownies to hire people’. Het model dat zij hanteren is niet de winst maar welzijn van medewerkers in het centrum van processen te zetten. Hier gaat het first follower effect op (zie YT), de steen in de vijver, waar het begint met een visie met lef en op een sociale grondslag geschoeid. Want wat blijkt is dat steeds meer jongeren bewustere keuzes maken waar zij willen werken. Maar niet alleen jongeren, volgens Hurst zoeken mensen steeds meer naar werk dat hen innerlijke bevrediging geeft. 

Ik probeer interessante ontwikkelingen altijd te vertalen naar mijn span of control, of in simpel Nederlands, wat kan ik er mee in mijn rol als manager Health, Safety, Environment en Quality? En als je dan enige tijd neemt voor reflectie dan blijkt dat betekenis geven aan waar je mee bezig bent met name in veiligheidsmanagement wel heel waardevol kan zijn. Want is het niet zo dat alle inspanningen die we doen op het gebied van veiligheid gericht zijn op alle medewerkers na het werk veilig en gezond weer huiswaarts te laten keren? Dat lijkt mij een fantastisch vertrekpunt vanuit het perspectief van betekenisgeving. Toch is in het afgelopen decennium met name in de industrie gekozen voor een veiligheidsstrategie gestoeld op het handhaven van geschreven en veelal ongeschreven regels.

Op het eerste oog niet vreemd gezien het belang van veilig werken in een risicovolle omgeving, waar het gaat om werken met gevaarlijke stoffen en de risico's van de fabriek. Toch gaat deze regelaanpak veel verder dan het beheersen van de gevaarlijke stoffen in de fabriek en wordt veelal top down getracht het gedrag te beïnvloeden van de ambachtsman op de werkvloer. Waarbij de nadruk is komen te liggen op het handhaven van strenge impliciete waarden en expliciete normen en gedragsobservaties gericht op het corrigeren van fouten. De beleving van veiligheid is er hierdoor in de afgelopen jaren niet per definitie veel positiever op geworden.

Het gaat kan zo ver gaan (zie ook de bovengenoemde bewuste beroepskeuze van mensen) dat jonge mensen er voor kiezen niet meer voor bedrijven te werken met een in hun ogen verstikkende veiligheidscultuur. En dat kan onmogelijk de bedoeling zijn. Vaklieden lijken steeds minder gezien te worden als een bron van het goede, een bron van kennis, ervaring, motivatie, als een echte ambachtsman, maar vaker een oorzaak van ongevallen en fouten. Lijkt niet erg motiverend, dan moet je wel een ongelofelijke interne drive en commitment hebben. En de mensen die ik ken en waar ik mee werk die hebben dat ook; echte vakmensen met echte liefde voor het vak.

Theo de Bruin schreef in MT over waarom mensen de regels niet volgen (vind ik overigens een behoorlijk generaliserende titel), dat er een grens zit aan verbeteren van prestaties op basis van handhaven van regels. Regelgeving schiet in veel gevallen te kort om de dagelijkse gang van zaken volledig te beheersen. Vind ik een juiste benadering, dat je niet mag roken is expliciet duidelijk te maken, maar waar staat de regels dat je niet mag struikelen, niet in je hand mag snijden, je niet mag verstappen of je hand niet mag beklemmen? Dit zijn nog vaak voorkomende letselongevallen binnen de industrie. Maak je simpele regels expliciet dan schrijf je op de trap dat mensen hun handen aan de leuning moet houden (...).

De prangende vraag die bij mij blijft hangen is hoe we het vertrouwen kunnen opbrengen in die ambachtslieden, de lasser, fitter, steigerbouwer, druk-vacuüm machinist, instrumentatie specialist, isolateur, om hun werk persoonlijk veilig in te richten? Hoe kunnen we dat voor elkaar krijgen zonder de enorme stapeling van veelal niet bewezen of abstracte veiligheidsinitiatieven? Zodat je je aandacht beter kunt richten, ieder op zijn eigen vakgebied, met oog voor elkaar en zodat er een gezonde dialoog of discussie ontstaat? En mensen kunnen werken vanuit hun kracht en eigenwaarde?

Ik denk dan aan authentiek leiderschap, een vrij recente leiderschapsstroming waarin niet alleen het integer leiden centraal staat, maar ook het geven van ruimte aan mensen en vragen om feedback als leider. Dus leiderschap vanuit het perspectief dat je de ander in staat stelt het beste uit zichzelf te halen. En eigenlijk weten we dat wel. Het is veel beter om (positief) te coachen en mensen in staat te stellen topprestaties te leveren, dan alleen maar voor te schrijven en te handhaven. Heb je Louis van Gaal ooit wel eens openlijk zijn spelers horen afvallen? Bij W.L. Gore en associates wordt je pas leidinggevende als je volgers hebt die jou ‘de moeite waard vinden’ om aan hen leiding te kunnen geven. Dan wordt het interessant om te weten wat mensen motiveert, wat hen drijft, maar tevens wordt het een directe noodzaak als leidinggevende om je beloften na te komen: eerlijk leiderschap dus, gebaseerd op feedback. Maar het lijkt toch ook vooral van belang om te weten waarom je leiding geeft. Je mag verwachten dat het hoe van leiding geven dan meer vanzelf ontstaat, authentieker dus. Om echt authentiek te kunnen leiden moet je dus dieper in jezelf durven graven en moet je ook open durven staan voor feedback van de ander.

Het is natuurlijk mooi om binnen Authentiek Leiderschap over de grote namen en hun prestaties te lezen, zoals Bill George in zijn boek Discover your True North daar noemt: de succesvol zakenman en investeerder Warren Buffet, oud burgemeester van New York Mike Bloomberg en Mark Zuckerberg een succesvol computerprogrammeur, miljardair. Grote voorbeelden die als inspiratie kunnen dienen, maar wellicht niet zoveel gemeen hebben met de uitvoerder, voorman, leidinggevende die dagelijks in het veld onder vaak moeilijke omstandigheden mensen veilig aan het werk moeten helpen. Het gaat dus eigenlijk om klein authentiek leiderschap. Leiders in het veld die binnen hun eigen speelveld kunnen inspireren, coachen, faciliteren. Waarbij verantwoordelijkheden naar de werkvloer worden verlegd. Dat is natuurlijk hartstikke eng, maar dat het kan bewijzen bedrijven als Morning Star, een grote producent van tomatenproducten gebaseerd op de filosofie van zelf-management: professionals die zonder instructies van bovenaf hun activiteiten coördineren met collega's, klanten, leveranciers en daar plezier in hebben. Dat wil niet zeggen dat alles zonder regels en structuren en zelfs vormen van macht moet gebeuren, misconcepties die worden verklaard op de site van het Self Management Institute. Een mooie paradox wordt hier weergegeven: “ongeacht de macht die je hebt, kun je machtig zijn”.

Inzichten die deze bedrijven opdoen kunnen weleens helpen te leren vertrouwen dat medewerkers of teams van medewerkers, zonder de dagelijkse bemoeienis van bovenaf een uitstekende en veilige job kunnen doen. En ze zijn er al, die pockets of excellence binnen het bedrijf, die de bemoeienis van het hoofdkantoor, het management helemaal niet zo nodig hebben om een goede job te kunnen doen. Geleid door, ik noem dat nogmaals voor het gemak klein authentiek leiderschap, natuurlijke leiders die de medewerkers op sleeptouw nemen en het recht hebben verdiend van het leider zijn. Misschien zijn dat overigens niet dezelfde mensen die we in het afgelopen decennium hebben benoemd tot leidinggevende....

Doing what you did, will get you what you got. Als je niet tevreden bent met de veiligheidsresultaten zoals ze nu zijn, moet je je zelf afvragen of je meer van hetzelfde wilt doen, of om je heen kijken of er ontwikkelingen buiten jouw industrie of blikveld zijn die je hierbij kunnen helpen. Bovenstaande uiteenzetting geeft in ieder geval aan dat er aanvullingen mogelijk zijn. Klein authentiek leiderschap staat voor verantwoordelijkheid op de werkvloer, voor vertrouwen en eerlijke feedback. Natuurlijk betekent het ook een vinger aan de pols en een grote effort om deze vorm van leiderschap onder de knie te krijgen. Maar zie het als return on investment, de opbrengsten zouden weleens groter kunnen zijn dan de som der gemene delers.