Lijden of leiden

Columns

De kranten van de afgelopen dagen gaven een fraai beeld over uitersten in leiderschap. Over leiderschap dat we omarmen en ook over leiderschap dat we verafschuwen. Aan de ene kant van leiderschap een interview in het NRC met Herman Wijfels, hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit van Utrecht. En aan de andere kant van leiderschap, in dezelfde krant, een artikel over Hubert Möllenkamp, voormalig bestuursvoorzitter van de Amsterdamse woningcorporatie Rochdale. Beiden leidinggevenden, Wijfels in zijn rol van hoogleraar, maar meer wellicht nog in de rol van oud topman van de Rabobank en als gewezen voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER). Möllenkamp in zijn rol als bestuursvoorzitter van Rochdale.

Möllenkamp bleek het volstrekt normaal te vinden om ...

Karen Vaartjes
Een mooi artikel, Rijk. De nieuwe leiders, met een moreel kompas. Je artikel baseert zich echter vooral op voorbeeld gedrag. Maar dat is in mijn optiek niet genoeg. De realiteit is dat we binnen onze maatschappij te maken hebben met een meerderheid van mensen die zich niet door hun morele kompas laten leiden, maar door een eigen kompas, gebaseerd op 'lagere', lees meer zelfgerichte waarden. Ondanks het feit dat ieder mens over een moreel kompas beschikt, al zit het soms nog in de verpakking. Het gat met onze voorbeeld leiders is en blijft pijnlijk groot.
De huidige tijdsperiode kenmerkt zich door een steeds luidere roep om moreel verantwoord gedrag. De tijd is rijp. Zullen we dan, als samenleving, ook niet eens open moeten staan voor het verhaal van zij die falen? Het werkt verlammend om alleen de hoezee verhalen van helden te lezen. We hebben ook de verhalen nodig van de anti-helden. Wat maakt het zo moeilijk? Bied hen een platform waarin zij zich vrij voelen hun ware verhaal te laten horen, misschien is dat zelfs menselijk en, hoe vreselijk ook, enigszins herkenbaar. Die ruimte ontnemen we ze nu door ze direct te verguizen en te beschuldigen. Deze leiders werken tenslotte ook voor, met en in een maatschappij, die eisen aan hen stelt die ook niet alléén gebaseerd zijn op hogere waarden. En: alleen dankzij anti-helden worden helden zichtbaar. Wij hebben ook hun ware verhaal nodig, niet om het goed te praten, maar om te begrijpen en keuzes beter te kunnen maken én te waarderen. Veroordeling komt daarna.

Dat platform dat zijn wij zelf, de publieke opinie.'Ik vond het een mooie auto', is misschien niet wat we willen horen, maar wel als klein begin van een verhaal van iemand die een afweging niet kon maken en ergens de fout inging. En daar misschien meer over wil en mag vertellen, zodat wij, ook als maatschappij, dichter bij een 'hogere' en menswaardigere samenleving kunnen komen.
Rijk Binnekamp
Bedankt voor je reactie Karen. De tijd is rijp schrijf je en ik deel die gedachte. Er komt steeds meer ''rommel'' aan de oppervlakte, en dat is m.i. een teken dat er iets aan het veranderen is. Ik heb namelijk niet de illusie dat het vroeger beter was, alleen wist men het toen beter onder tafel te houden. Dat mensen zich in hun eigen kompas richten op lagere waarden dat zien we gebeuren. Naar mijn mening hebben ze dan ook onvoldoende werk gemaakt om echt na te denken over een moreel kompas. Als je zoals ik in de columns ''het belang van een moreel kompas'' bijvoorbeeld de opdracht, met je eigen begrafenis in gedachten, diep na te denken over hoe je herinnerd wilt worden, wat je hebt bijgedragen in deze wereld, dan komt daar toch iets anders uit dan de wens in een mooie auto te hebben gereden verwacht ik zo. Nadenken over wat er nu echt toe doet laat zelden materialistische wensen ontstaan. En eerlijk is eerlijk, het is een behoorlijke klus, maar het levert je veel op. Een zekere rust en als je verkeerde keuzes maakt een knagend geweten.
Rijk Binnekamp
Möllenkamp is op 29 maart 2017 door het gerechtshof in Amsterdam veroordeeld tot een celstraf van drie jaar en drie maanden. Dat is negen maanden meer dan hij eerder van de rechtbank kreeg. Het hof acht Möllenkamp schuldig aan het ontvangen van steekpenningen, witwassen en meineed.

Meer over Leiderschap