Weg met de managers? Nee, liever betere managers!

De discussie is door Ben Kuiken weer nieuw leven ingeblazen. Kan een organisatie zonder managers? Moeten er eigenlijk wel managers zijn of lopen ze meer in de weg, en kapen ze geld weg dat niet voor hen maar voor de medewerkers bestemd is? Ja, roept het merendeel van de mensen in koor, want die zijn geen manager. Natuurlijk willen die van die managers af.  Dan kunnen ze lekker hun eigen tijd indelen, komen en gaan wanneer ze willen en is er geen controle op de kwaliteit van hun werk. Bovendien hoeven ze zich dan niet jaloers te voelen op collega’s die carriere maken. Ze kunnen ‘lekker met hun eigen cluppie’ aan het werk. Om zich verder niet al te veel met het resultaat bezig te houden. (Bert Overbeek twittert op ' Goeroetweets')

Ik weet het, het beeld dat ik hier neerzet is overdreven. En wel erg wantrouwend ten opzichte van werknemers. Maar ik vind het idee van een organisatie zonder managers even overdreven. Er zijn absoluut organisaties waar deze vorm goed zal werken. Organisaties met zeer plichtsgetrouwe medewerkers bijvoorbeeld. En mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel kunnen het ook wel aan.

Maar helemaal onzinnig is het niet om een beetje wantrouwend te kijken, wanneer mensen een ideaal opvoeren, zoals Ben Luiken in ‘De laatste manager’. Wie de moeite heeft genomen om mijn boek ‘Goeroegetwitter’ uit te lezen, zal merken dat Ben Luiken maar een richting vertegenwoordigt in managementland.

De richting is niet nieuw. Ze stamt uit het hippietijdperk en is onder andere vormgegeven door onze eigen Eckhart Witzen en Ricardo Semler. Door de crisis is er veel kritiek op managers gekomen. Meer links georiënteerde stromingen in managementland zien hun kans schoon en brengen opnieuw democratischer organisatievormen onder de aandacht.

In Nederland valt dat goed. Wij zijn een land van ‘iedereen is gelijk’ en hebben een historie van anti-autoritair gepolder. Gezagspetten passen ons allemaal, vinden wij, en ieders mening telt even zwaar. Deze politieke status van de Nederlander is in conflict met zijn positie in het bedrijfsleven, waar hij plotseling beoordelingen moet accepteren van mensen die hoger staan in de hiërarchische pikorde.

Dit is een fenomeen waar met name de generatie van 45 tot 65 (generatie 1945-1965) aan leidt, die de jaren zeventig nog hebben meegemaakt. Ik heb veel van deze mensen gecoacht en hun werkattitude past heel goed bij organisaties van het type dat Kuiken in zijn lezenswaardige boek predikt. Democratische organisaties met een participerende leiderschapstijl.

Moeilijker is het voor hen om om te gaan met jonge managers die iets willen. Tegenwoordig zitten die vaak hoger in de formele pikorde, maar de generatie 1945-1965 heeft moeite met hun leiderschapstijl. Ze missen iets in hun ogen. Menselijkheid.

Het opleidingsniveau van die jongere leidinggevenden ligt (mede door de inspanningen van die oudere generatie) hoger, en sinds bedrijven overdreven opgewonden worden van academisch geschoolde leidinggevenden, betekent dat dat de oudere generatie lager in de pikorde terechtkomt dan de jongeren. Dit ondanks hun ervaring.

Het is de generatie 1945-1965 bij wie de denkbeelden van Ben Kuiken een warm onthaal zullen krijgen. Weg met die verderfelijke, geldverslindende managers, wij doen het zelf wel. De organisatie als pancake, en niet langer als pyramide. Zij worden daarbij gesteund door een aantal mensen uit de top, die denken dat het leiderschap zoals wij dat nu kennen zal verdwijnen.  Door de internetrevolutie en de wens van de consument om steeds meer betrokken te zijn bij de vervaardiging van zijn eigen product,

Ik heb niets met graaikapitalisten. En ik geloof werkelijk dat bepaalde organisaties beter af zijn met de organisatievorm die Ben Kuiken, Ricardo Semmler, Eckhart Witzen en Philips-topvrouw Josephine Green voorstaan: een zo plat mogelijke organisatie zonder managers. Ook denk ik dat een heleboel organisaties moeten nadenken over de rol van hun managers en het aantal dat er in hun organisaties rondloopt.

Maar ik ben niet zo naïef dat ik denk dat iedere medewerker geschikt is voor een systeem zonder controle en beoordelingen. Er zijn mensen die daadwerkelijk sturing nodig hebben. Niet alleen mensen die minder verantwoordelijkheidsgevoel hebben dan anderen, wat ondermeer blijkt uit het feit dat ze uiten dat de dingen nooit aan hen liggen.

Maar er is bovendien een grote groep die aangeeft het prettig te vinden leiding te krijgen. En die zich zorgen maakt over de onderlinge afstemming tussen afdelingen, en de kosten die je maakt met het democratische systeem. Dat kan goed gaan, maar de vraag is of het ook overal goed gaat.

En daar plaats ik vraagtekens. In mijn boek ‘Heerlijk, de werkvloer op!’ ben ik hier en daar cynisch over managers, maar ik vind wel dat ze er moeten zijn. Al zullen ze keer op keer hun meerwaarde moeten bewijzen. Bonussen zijn in dat verband geen vanzelfsprekendheid.

('De laatste manager' Ben Kuiken; ' Goeroegetwitter'  en ' Heerlijk, de werkvloer op' (alleen te bestellen via pitcher.support@hetnet.nl) , Bert Overbeek)