'Verandermoe' zijn bestaat niet echt!

Over weerstand bij veranderingen is veel geschreven. Maar Patrick van Veen laat in zijn aardige boek ‘Help, mijn baas is een aap’ een interessante invalshoek zien. Hij komt met het voorbeeld van apen die met een bedreiging worden geconfronteerd. Die bedreiging is een leeuw. Wat doen apen wanneer ze een leeuw zien? Deze vraag is boeiend omdat ze lijkt op de vraag: ‘Wat doen mensen wanneer ze een verandering zien die ze als bedreigend ervaren?’

Je kunt vier stappen onderscheiden.

1. De leeuw, dat wil zeggen: de bedreiging, wordt waargenomen.
2. De apen vormen een coalitie om een vuist te maken tegen dat wat ze bedreigt.
3. Er volgt een strijd tegen de leeuw.
4. Resultaat: er wordt gewonnen of verloren.

Van Veen maakt de parallel met een business unit uit het bedrijfsleven. In zijn parallel verloor die unit het van de bedreiging: de meeste mensen namen of kregen ontslag. De ‘leeuw’ won het van de apen.

Nog steeds valt mij op dat dit type biologische reacties in de trainerswereld te weinig worden meegenomen. In die prachtige wereld resoneren nog te vaak verouderde, meestal psychoanalytische modellen die 1-op-1 worden overgenomen door managers. Weerstand zou bijvoorbeeld een prachtige bron van informatie zijn. ‘Je moet er iets mee anders heb je geen draagkracht’. En ondertussen blijft men op dat punt hangen en blijft ook de weerstand hangen.

Medewerkers geven steeds vaker aan dat ze ‘verandermoe’ zijn en dat wordt ook serieus genomen door managers. Maar in mijn ogen zijn dat allemaal strategieen die erop gericht zijn de eigen veiligheid te bewaken. Het management zelf, en met hen de consultants en trainers die ze inhuren, worden erg vaak zelf als ‘de leeuw’ gezien. En in dat ijs sla je een wak wanneer je laat zien dat je verandering geen leeuw is. Tenzij het wel een leeuw is, maar dan moet je het ook zeggen.

De veiligheid neemt toe als je duidelijk bent. Eerlijk en transparant. Dat niet alleen als kernwaarde verkondigt, maar ook echt doet. Veel veranderingen zijn voor medewerkers een verslechtering gebleken. Ze hebben collega’s zien vertrekken, de veiligheid van een vaste baan zien verdwijnen, arbeidsvoorwaarden onder druk zien komen te staan, ontslagdreiging zien toenemen, meer werk met minder mensen, dat soort dingen. En altijd werd dat door sexy externen met enthousiasmerende managers, die vooral zichzelf inspirerend vonden, als een verbetering gepresenteerd.

Daar word je niet ‘verandermoe’ van, maar strategisch. Dus je vormt coalities. En gaat niet vertellen hoe dingen efficienter kunnen. Je collega dek je, en hij dekt jou. En je maakt van ieder punt dat het management opvoert een halszaak. En je vertoont weerstand, en dat doe je steeds subtieler want je begint steeds beter te begrijpen hoe je dat moet doen.

‘Verandermoe’ en weerstand zijn strategische vormen van medewerkers om hun veiligheid te bewaken. Dat maakt ze hardnekkig. Ze alleen maar zien als bronnen van informatie (wat ze natuurlijk ook zijn) doorbreekt niet wat je wilt doorbreken: de blokkade bij het realiseren van veranderingen.

Bert Overbeek is trainer, manager en coach. Hij houdt zich bezig met neuropsychologische toepassingen in zijn vakgebieden en in Management Development. Het boek ‘Bert’s breinboek voor managers en trainers’ (managementboek.nl) bevat een aantal columns hierover.  Hij geeft workshops over deze thema’s, zowel op basis van open inschrijving als in company. Binnenkort verschijnt van zijn hand een boek over intuïtie en besluitvorming. Hij twittert op Goeroetweets en informatie over hem vindt u op zijn website: pitchersupport.jimdo.com