Topvrouwen oorlog met Halina Reijn in glansrol!

Vrouwen in de top. Dat verloopt niet altijd gemakkelijk. We kennen de strategische oorlogjes van mannen op topniveau, maar hoe gaat dat nou precies tussen vrouwen? Het mooie is dat daarover geschreven is, en dat er momenteel een toneelstuk loopt dat dat bijzonder goed laat zien. In de Amsterdamse Stadsschouwburg kunt u de voorstelling van de Toneelgroep Amsterdam gaan bekijken.

‘Maria Stuart’ gaat over de rivaliteit en het gevecht tussen twee vrouwen. En niet zomaar twee vrouwen. Vrouwen uit de allerhoogste kringen. En voor mij ging de voorstelling over de vraag: Hoe strijden vrouwen in machtsposities? In mijn leven heb ik daar vooral vrouwen uitspraken over horen doen. In mijn werk als trainer, coach en vooral mediator heb ik me als man vaak verbaasd over de manier waarop conflicten tussen vrouwen gaan. Pas na jaren ging ik iets begrijpen van de anatomie van deze conflicten. Waarmee niets ten nadele van vrouwen is gezegd, want mannen kunnen er ook iets van.

80% van de hoger opgeleide vrouwen uit mijn netwerk zegt liever met mannen te werken. Dit heeft mij altijd verbaasd omdat ik persoonlijk erg graag met vrouwen werk. Van de leidinggevenden die ik ken staan twee vrouwen in mijn top 3. En ik heb de tijd nog meegemaakt dat op de werkplek de dienst uitgemaakt werd door mannen, en geloof me: het is een zegen dat er vrouwen zijn ingestroomd in de afgelopen decennia. Meer eerlijkheid, meer ruimte voor gevoel en minder machogedrag.

Maar hoe strijden vrouwen met elkaar? Op een indringende wijze geeft ‘Maria Stuart’ een antwoord op deze vraag. Het toneelstuk gaat over de clash tussen de grote Britse koningin Elizabeth (Chris Nieveld), naamgeefster van de gouden eeuw van de Britten, en Maria Stuart (Halina Reijn) die de kroon claimt. Elizabeth is volgens haar een bastaardkind dat geen recht heeft op het koningschap. Maar in het stuk is de kans op macht voor Stuart verkeken. Ze zit in de gevangenis en wacht op de doodstraf. Degene die het doodvonnis moet vellen is Elizabeth.

Voordat het zover is en het stuk naar zijn ijselijke ontknoping gaat (de rillingen lopen de toeschouwers daar over de rug), geeft de schrijver Schiller ons inzicht in de strategische wegen die de dames bewandelen om tot elkaar te komen. Natuurlijk lukt dit niet, er zit teveel politiek in de weg. De vrouwen hebben elkaar teveel gekwetst en zelfs diepe buigingen en smekingen om vergeving dringen niet door deze gevoeligheden heen. In het verlangen naar verbinding overwinnen de vrouwen hun machtsbehoefte, hun onzekerheden en wraakzucht niet.

We zien een gekwelde Elizabeth, die ingeklemd zit in de verplichtingen van een wereldleider en het vonnis heeft te velden over iemand die ze bewondert en haat. We zien een waardige maar vaak ook emotionele Maria Stuart die weinig meer heeft te winnen, maar toch een overwinning boekt op het mentale vlak. Voor de ogen van politiek dier en beider geliefde Lord Leicester ‘verslaat’ Stuart haar rivale door volmaakt waardig te blijven in de persoonlijke confrontatie, terwijl Elizabeth zich daar emotioneel verliest.

Die persoonlijke confrontatie is een van de hoogtepunten uit het stuk, ik durf zelfs te zeggen: van het moderne internationale toneel, en op zichzelf al een reden om het stuk te gaan bekijken. Halina Reijn noemde dit moment vooraf ‘een uitdaging’ en wie het fragment ziet begrijpt dat. Als toeschouwer word je het stuk volledig ingezogen, je hebt de neiging om het toneel op te stappen en je ermee te bemoeien.

Het is de artistieke vormgeving van de manier waarop vrouwen met macht strijden. Ik ken in elk geval weinig mannelijke confrontaties die deze combinatie van ijzige scherpte en diep flakkerend emotioneel vuur in zich dragen. Wat vooral vrouwen tegen mij zeggen is dat het gevecht bij mannen na de confrontatie voorbij is; de macht is dan bepaald en vanwege de mannelijke hierarchische gevoeligheid houdt het dan op. Bij vrouwen gaat het door.

Dit ietwat stereotiepe, maar herkenbare beeld doortrekt Maria Stuart voortdurend, waarbij mannen eenvoudig manipuleerbare pionnen worden in het schaakspel van macht, gekwetsheid en wraak.

Maria Stuart is een adembenemend schouwspel. En het acteren staat op een bijzonder hoog peil. Halina Reijn heb ik in een gedicht wel voldoende bezongen vorige week (https://egobert.wordpress.com/2015/01/16/halina-reijn-de-blauwdruk-van-vrouwelijke-schoonheid-die-de-goden-gezamenlijk-maakten/), maar groots is ook het spel van de overige leden van de Vlaams-Nederlandse cast. Ik noem ze en google ze vooral als je iemand niet kent: Katelijne Damen, Jip van den Dool, Marc van Eeghem, Robert de Hoog, Kevin Janssens, Hans Kesting, Chris Nietvelt, Matteo Simoni en Eelco Smits. Het is een klassiek stuk met een klassiek thema, dat natuurlijk topvrouwen zal boeien, maar niet alleen hen. Het is echt een must, dit stuk. De Toneelgroep Amsterdam doet van zich spreken en het liegt er niet om. Gaan kijken dus.

Bert Overbeek verzorgt MD trajecten voor organisaties, traint, coacht en helpt teams. Overbeek heeft een geheel zienswijze op verandermanagement en het brein, waarin de laatste neuro-inzichten verwerkt zijn.  www.pitchersupport.jimdo.com