Slechte chefs, ze slijmen en koketteren!

' Slijmen'  gaat vaak subtiel. Zowel je omgeving als degene bij wie je slijmt, hebben het door en het wordt maar zelden gewaardeerd. Dus ontwikkelden mensen 'het slimme slijmen', een manier waarmee je succes boekt zonder voor slijmbal te worden uitgemaakt. Velen van ons zijn daar uiterst geraffineerd in. Hetzelfde geldt eigenlijk voor imponeer gedrag. Gedrag waarmee je je omgeving overrompelt. Ook daarbij speelt de relatie met een hiërarchisch hoger geplaatste een rol. Slechte managers (SM's) maken zowel van subtiel slijmen als van imponeer gedrag gebruik om hun omgeving naar hun hand te zetten. 

' Ik heb gisteren nog even met Tom gebeld, en wij hebben er nog maar eens samen om gelachen.’

‘Tussen Tom en mij is daarover geen misverstand.’

‘Tom en ik hebben een enorme klik.’

Wanneer je in een bedrijf komt waar Tom de CEO is, hoor je dit soort uitspraken regelmatig. Degene die de uitspraak doet wil kennelijk aan zijn omgeving duidelijk maken dat het tussen Tom en hem wel snor zit. Omdat ik het zo vaak hoor, ben ik me gaan afvragen waarom mensen dit doen.

In de dierenwereld zie je het verschijnsel ook. Bij kippen bijvoorbeeld mag de meest dominante kip (kip A) alle andere kippen pikken, kip B mag alle andere kippen pikken behalve A, kip C mag iedere kip pikken behalve A en B, etcetera. Iedereen laat zich door ‘Tom’ pikken. De kip onderaan in de pikorde wordt door alle anderen gepikt.

Bij de meeste mensapen zit het zo: degene die vrijelijk op de apenrots vertoeft, is de belangrijkste aap. De rest doet driftig zijn best om in de gunst te komen bij de alfa-aap. Lukt dit, dan verschaft dit de leden van de groep een gevoel van veiligheid. Lukt het niet, dan heb je een moeilijk leven.

Ongeveer zo vergaat het mensen in organisaties ook. Wie goed kan opschieten met ‘Tom’, heeft het goed. Hij geniet de bescherming van zijn CEO. Zijn leven is veilig, en hij wordt er blij van. En hoe hard management denkers ook een leiderschapsethiek preken, in de praktijk blijkt het heel vaak weer zo te gaan, dat Management Teams vriendenclubs zijn. Regelmatig zien we Management Teams vriendenallianties vormen, en dit hebben ze gemeen met chimpansees. Onze biologische driften zijn kennelijk sterker dan onze ethiek.

Bij dieren is het simpel. De sterkste aap is de leider. Hij krijgt die macht, meestal van de wijfjes in zijn groep, en later vervangen ze hem en ontnemen ze hem die macht ook weer. Bij mensen gebeurt iets vergelijkbaars, maar wij hebben een beter ontwikkelde frontale cortex, dus wij ontwikkelen er gedachten bij. Die gedachten noemen wij hiërarchisch.

Het kan erg lastig zijn als je een SM hebt en als je respect hebt voor hoger geplaatsten, dus: als je ‘hiërarchisch denkt’. Hiermee bedoelen we dat je in pikordes denkt. Als je in het leger zit, kan het makkelijk zijn, omdat daar een formele pikorde bestaat. Het leger is namelijk een hiërarchische organisatie. De vaandrig weet dat de opdrachten van de kapitein bindend zijn, tenzij een superieur van de kapitein een andere opdracht geeft. Er is een georganiseerde pikorde.

In organisaties zien we ook dat de posities, de functies, voor een formele pikorde zorgen. Anders dan in het leger, is er daar meer ruimte voor sociale of informele pikordes. Die lopen vaak dwars door de formele pikorde heen.Volgens de schrijver Midas Dekkers komt hiërarchisch denken in de dierenwereld alleen bij mannetjes voor. Vrouwtjes kunnen wel omhoog in de pikorde, maar alleen via mannetjes. En bij honden zie je vaak dat het alfa-mannetje een alfa-vrouwtje bij zich heeft.

Als het biologisch is, dan ligt het dus vast en is het waarschijnlijk moeilijk om af te leren, hiërarchisch denken. Je kunt twee dingen doen:

-Aan jezelf werken en anders leren denken. Dus: niet hiërarchisch. Dit is geen gemakkelijk proces.

-Zorgen dat je de hiërarchie helpt veranderen.

Jouw SM weet heel goed hoe hij deze mechanismen moet inzetten om aan zijn doelen toe te komen. Zijn behoefte aan status, die volgens Adrian Raine niets anders is dan een middel om vrouwen te versieren, heeft hem geraffineerd gemaakt in dit soort zaken. Wat moet je met een slechte manager? In mijn nieuwe boek ' Slechte chefs werk je weg'  stel ik voor hem weg te werken. Je wilt een slechte hogergeplaatste namelijk weg hebben. Zo diep hoef je daar niet voor te graven. Hiërarchisch denken kan daarbij zeer belemmerend werken. Als je dat weet, ben je al een stap verder. Nu nog veranderen. En doen! Want het loont.

Ruim voor de kerst verschijnt Bert Overbeek's nieuwe boek ' Slechte chefs werk je weg'. In dit boek met een knipoog ontvouwt Bert Overbeek strategieën voor medewerkers om slechte managers weg te krijgen. Uiteraard ook een zeer nuttig boek voor managers, die gaandeweg weer opgepept worden om hun meerwaarde te versterken. Het doel is organisaties te helpen om het niveau van hun leidinggevenden te verbeteren. Volg jongebazen.nl voor het moment van verschijnen.