Nederlands elftal terug bij af: klein land!

Ons land zit in de hoek waar de klappen vallen. Een economische en een politieke crisis, onophoudelijke regenval en nu weer het Nederlands elftal. Twee wedstrijden op het EK, twee verloren. Is dat ooit eerder voorgekomen? Ik vraag het me af. Vorige week, een paar dagen voor Nederland-Denemarken, schreven we al dat er beren op de weg waren.

Even teruglezen. Twijfels zaten hem in de opstelling en in de gedachte dat het elftal over zijn top heen is. De verdediging baarde ons zorgen, we vreesden dat er te weinig voorzetten van de vleugels zouden komen, dat van Persie te geïsoleerd zou komen te staan en vonden dat linkspoten op links en rechtspoten op rechts horen te staan.

Zelden zullen wij Nederlanders onze kritiek zo bevestigd hebben gezien. Iedereen zegt dat het zo ongeveer hetzelfde is als tijdens de WK, maar het is niet zo. Daar speelden Kuijt, van Bommel en Van Bronkhorst een dragende rol. Ik heb de bijdrage van deze mannen in Zuid-Afrika nooit onderschat. In de Oekraïne speelde Kuijt bijna niet, Van Bronkhorst helemaal niet en Van Bommel anno 2012 is een andere speler dan Van Bommel anno 2010.

We spelen met een verdediging zonder Europese toppers. Goede subtoppers, maar geen absolute toppers die finales speelden in de Champions League. Mannen die hun taak uitvoeren, maar dynamisch zijn ze niet. Jethro Willems geeft hoop voor de toekomst en doet ongelooflijk veel ervaring op, maar hij moet natuurlijk nog een boel leren.

Kijken we naar het middenveld. De Duitsers hadden een groot deel van de eerste helft Wesley Sneijder in de tang. Ook zij hadden vernomen dat Van Marwijk geen concessies deed aan zijn oorspronkelijke opstelling, zodat ze zonder veel moeite de kracht uit het Hollandse spel konden halen. Toen van der Vaart inviel, ontstond er meer dynamiek.

In de aanval zagen we Robben en Affelay tekortschieten, waardoor van Persie nauwelijks werd aangespeeld. Dat was ook de verdienste van de Duitsers, die de kwaliteiten van beide spelers goed kent en zich daar, als ieder landenteam op had ingesteld.

Veel geluk hebben we dit toernooi ook niet gehad. Aanvallen resulteerden te weinig in doelpunten. Tikt van Persie die eerste kans erin, dan krijg je een andere wedstrijd. Maar ja, zo is voetbal. Als je niet scoort, win je niet. En laten we wel wezen, er waren fasen in de wedstrijd dat het er op leek dat we met 5-0, 6-0 klop zouden krijgen. De Duitsers waren gewoon sterker.

Onze angsten kwamen dus uit. De kritiek van de deskundigen op de strategie van van Marwijk blijkt terecht. Twee jaar geleden, na de WK, zei ik het al in de Telegraaf (ze vroegen me of Van Marwijk het voorbeeld voor managers was): Van Marwijk brengt stabiliteit en geeft zijn spelers vertrouwen, maar hij mist creativiteit. Jan Schouten van Schouten en Nelissen vond dat onzin, zei hij. Het ging helemaal niet om creativiteit.

We hebben gezien dat dat onzin is. Wanneer de boel vast gaat zitten, heb je creatieve denkers nodig, ook in het bedrijfsleven. Van Marwijk was een creatieve voetballer, maar absoluut geen creatieve trainer. Hij is simpelweg met het verkeerde systeem begonnen. En dat is menselijk, maar op een EK noodlottig.

Van Marwijk heeft veel betekend voor het Nederlands team in 2010. Maar inventiviteit en creativiteit zijn niet zijn sterkste eigenschappen. En dat is wel één van de redenen waarom dit Nederlands elftal zo laat loskwam tegen de Duitsers, die geen andere keus hadden in de slotfase dan vertragen.

Onder Van Marwijk heeft dit team goed gepresteerd, maar het is nooit een reclame voor het Nederlands voetbal geworden. Ik herinner me nog heel goed de nationale en internationale kritiek na het WK. Nederland was ‘oersaai’. Met name in het buitenland galmt dat nog na in cynische beschouwingen. Duitse, Belgische en Engelse kranten lijken bijna blij met de Nederlandse teloorgang.

Diezelfde ironie treft ons als het over politiek gaat. De buurlanden houden niet meer zo van ons. Daar kan je, in goed Nederlands, ‘schijt’ aan hebben, maar misschien kunnen we ons ook eens achter de oren krabben. In handelsbetrekkingen is het niet zo handig om een slecht imago te hebben, en wat doet het met onze handelspositie dat we in Europa als het betwetertje te boek staan?

Misschien moeten we aan onze mentaliteit werken in dit land. Niets is vanzelfsprekend in een zo kleine natie. Wij lijken onszelf af en toe het middelpunt van het universum te vinden. Er is een waarde die je steeds meer ziet verdwijnen, en dat is bescheidenheid. Als dit land die bescheidenheid hervindt en zijn plaats kent, is het tot grote dingen in staat. Iets dat groot is, hoeft zich niet groter voor te doen dan het is.

Ik realiseer me dat ik enigszins moralistisch klink, maar je open stellen voor kritiek kan tot grote vooruitgang leiden. Ik heb het wel een beetje gehad met slecht weer, politici die elkaar de tent uit debatteren, een economie die zich niet wil herstellen en een elftal met briljante voetballers die geen resultaten bereiken.  Ons land is rijp voor een mentaliteitsverandering. Maar waarschijnlijk moet het schip nog dieper zinken dan het al deed.

Zo, en nu heb ik me een echte Nederlander getoond: een betweterige moralist. Ik zal er eens iets aan gaan doen.

Bert Overbeek twittert op Goeroetweets en bundelde de belangrijkste management filosofieën in het boek 'Goeroegetwitter' dat de lezer eventueel op het toilet een stuk wijzer maakt over management. Daarnaast hielp hij operationeel leidinggevenden met zijn boek 'Voer voor jonge bazen'. Hij is in te huren als samenwerkingsspecialist en teamdeskundige en personal coach.