Mondriaan voorbeeld voor managers?

Mondriaan was een schilder die begon met het vastleggen van beelden die we allemaal herkennen. Kerkjes, landschappen, Holland. Maar hij ontwikkelde zich en vereenvoudigde alles tot de basics: abstract werk met strakke lijnen en primaire kleuren. De rijkdom aan vormen van onze natuur werd omgeschilderd naar iets zo basaals dat het diepe bewondering heeft afgedwongen in onze wereld.

De Mondriaanse neiging om dingen te versimpelen zit diep in ons verankerd. Als een bepaald probleem ons te ingewikkeld wordt, doen we net alsof het er niet is, en eigenlijk doen we het vaker door het probleem simpeler te maken dan het is. We vervangen dan een complexe vraag door een eenvoudige vraag.

In organisaties doen we dat ook. Managers hebben de neiging om weerbarstige werkelijkheden terug te brengen tot eenvoudige rekensommen. Heel lang hebben mensen dat ook gedaan in de biologie, totdat bleek dat die zich bij een grote omvang niet aan de door ons bedachte vereenvoudigingen hield. Met andere woorden: de werkelijkheid gedraagt zich anders (complexer) dan een schilderij. Eenvoudig is niet altijd zo briljant als het lijkt.

In organisaties zelfs meestal niet. Volgens Daniel Kahnemann zijn die betrouwbaarder dan individuen, omdat ze voorkomen dat mensen een kokervisie krijgen. Als zich een probleem aandient, blijkt vaak dat alle zeilen moeten worden bijgezet om het op te lossen. En versimpeling maakt het erger. En dit geldt ook voor de voorspellingen in begrotingen. Ook dat zijn maar al te vaak veel te simpele voorstellingen van zaken.

Nobelprijswinnaar Kahnemann toont in zijn boek ‘Ons feilbare denken’ dat we eigenlijk niet goed kunnen voorspellen. Onze methode deugt gewoon niet. We doen het op basis van het verleden, op basis van terugblikken.

Kahnemann laat ook zien dat het versimpelen van ingewikkelde vraagstukken in onze systemen zit. Als iets te moeilijk is, dan gaan mensen niet in eerste instantie op zoek naar dat wat het moeilijk maakt, maar ze versimpelen het vraagstuk en doen net of het niet moeilijk is. Als ze dan het versimpelde vraagstuk hebben opgelost, denken ze dat ze de boel opgelost hebben.

Niets is echter minder waar. Je kunt het vergelijken met het weer. Er is lang gedacht dat je het weer misschien op lange termijn zou kunnen voorspellen. Helaas, er bleken teveel variabelen in het spel. En dat is ook zo met management. Resultaten gedragen zich niet als eenvoudige wiskundesommen.  Integendeel. Er zijn heel veel zaken op van invloed.

Bert's Breinboek voor Managers en Trainers klimt gestaag in de Managementboek hitparade. Hier kun je het goed leesbare boek bestellen: http://www.managementboek.nl/boek/9789462549425/berts-breinboek-voor-managers-en-trainers-bert-overbeek