Managers en placebo's: hoe je brein je fopt!

Een placebo effect heeft hetzelfde effect op het brein als een werkelijk effect. Dus: een pil die niet echt werkt, doet niet onder voor een pil die wel werkt. En een managementmodel of een training die niet echt werkt, kan een zelfde effect hebben als een methode die echt effectief is. Onze hersenen bedotten ons. Ze hebben de neiging om dingen zelf aan te vullen die ze niet weten. Dit is bijzonder onhandig, omdat ze het ons niet duidelijk maken. Handig zou zijn als we een chip in ons brein hadden zitten die een belletje liet afgaan, wanneer we iets denken dat niet juist, oftewel: niet in overeenstemming met de feiten, is.

Dat zou ons in staat stellen om de ‘bedenkels’ van ons brein te onderscheiden van de feiten. Zelf ons geheugen is op dit punt niet geheel betrouwbaar. De manier waarop je dingen opslaat, en ook je zienswijze, bepalen hoe je het opslaat.

Soms beginnen mensen je te overtuigen. In het bedrijfsleven, in je werkomgeving, op straat. Ze willen je dan duidelijk maken dat je gelukkiger kunt worden, als je gaat leven vanuit hun overtuiging.

-Probeer het maar, het werkt.

Dit hoor je ook vaak van trainers.

-Het kan wel zijn dat het wetenschappelijk niet juist is, het werkt wel.

Maar dat doet een placebo ook. Iets kan dus een slechte methode zijn, maar een goede placebo methode. Het feit dat iets werkt maakt het nog niet waar. De setting waarin inzicht wordt bereikt, versterkt het placebo of verzwakt het.

Als de setting waarin een bepaald effect wordt bereikt, veilig is en er veel aandacht voor de deelnemer/cliënt is, voorziet ze in behoeften waarin andere omgevingen niet voorzien. Dit is bepalend voor het welslagen van een bepaald inzicht of placebo. Wij denken dat we objectief kiezen, maar veel wetenschappers zijn het er over eens, dat niet onze ratio onze emoties bepaalt, maar onze emoties onze ratio.

‘Het werkt’ zegt dus niet over de methode, maar over de emotie van degene die de methode heeft ondergaan. En je hoeft de emotie niet te bekritiseren als je de methode bekritiseert, maar dit wordt helaas wel vaak zo gevoeld.    

Omstandigheden voor en rondom de geboorte, de eerste jaren van ons leven en ook de omstandigheden daarna, kunnen onze persoonlijkheid zo gevormd hebben dat we moeilijkheden krijgen bij de aanpassing aan onze omgeving. Dat verander je dan niet zomaar.

En als het al lukt met een methode, laten we dan terughoudend zijn met die methode de absolute waarheid toe te kennen. De methode die bij de één werkt hoeft bij de ander niet te werken. En datzelfde geldt voor placebo’s.

Op vrijdag 22 februari geeft Bert Overbeek op veler verzoek weer een workshop over veranderingen en het brein. Zie http://www.jongebazen.nl/verandermanagement/workshop-voor-managers-trainers-en-coaches-over-het-brein De kosten zijn 275 euro per deelnemer. Dit bedrag is inclusief lunch, verblijfkosten, BTW en koffie. De sfeer is informeel maar leerzaam, ook al door uitwisseling met collega’s van andere organisaties. U kunt informatie opvragen via pitcher.support@hetnet.nl Bert twittert op Goeroetweets.