Kan de wetenschap bewijzen, dat religie onzin is (bijvoorbeeld bij bijna-dood-ervaringen)?

Nu Intermediair zich aan een artikel waagt over wetenschap en religie, voelen wij ons vrij om het ook te doen, ook al heeft het niet primair met management te doen. Wat opvalt in dit soort trendy artikelen, is: de aanname dat mensen ergens in geloven, maar dat het in feite niet bestaat. Hoewel dit natuurlijk nooit te bewijzen is, wordt het toch iedere keer met enorme stelligheid geponeerd. Zo ook in Intermediair, dat niets anders doet dan De Regt en Dooremalen, die 'Wat een onzin! schreven, kritiekloos volgen. (zie voor meer www.egobert.wordpress.com)  

Eén enkel onderzoek over paranormale zaken is vaak voldoende om te zeggen: ‘zie je wel, het is onzin’. Ook zoekt men in de eigen (materialistische) wetenschap snel een verklaring voor iets dat ongewoon of ongebruikelijk is. Een andere methode om wetenschappers die wél geloven in paranormale zaken, op hun benadering te ‘pakken’. Je bewijst dan zelf niets, alleen dat paranormale wetenschappers iets beweren dat niet klopt.

Daarmee is echter nog niets bewezen. Wie echter terugkijkt naar de geschiedenis van de wetenschap, zal zien dat men daar steeds formules die voor zeker werden gehouden, moest bijstellen. Ook ziet men dat mensen achteraf vaak gelijk hadden, die aanvankelijk verketterd werden. Soms een levenlang verketterd. Lees Bill Bryson' maar eens in zijn boek 'Een kleine geschiedenis van bijna alles'.

Intermediair (32/33, 13 augustus 2009) behandelt de materie ook op deze manier in een artikel over ‘ietsisme’: het geloof in ‘iets’ tussen hemel en aarde. Het citeert de heren Dooremalen en De Regt, die veel succes hebben onder materialistische wetenschappers met hun boek ‘Wat een onzin!’. Ook deze twee mannen deinzen niet terug voor verkettering, bijvoorbeeld van Pim Van Lommel en Arie Bos die uitspraken doen over bijna-dood-verklaringen.

Nu zijn Van Lommel en Bos ook wat slordig geweest met het onderzoek, in hun ijver om wetenschappelijk te bewijzen dat er een bewustzijn bestaat, dat niet afhankelijk is van de hersenen: dat er een ‘andere wereld’ is waar we telepathisch mee kunnen communiceren, en dat we over een niet-materiële ziel beschikken.

Belangrijk daarbij is voor Van Lommel, Bos, Dooremalen en de Regt, dat je op hersenscans geen activiteit ziet, wanneer iemand een bijna dood ervaring (BDE) heeft. De vraag is dan: is de BDE het gevolg van een ziel die los van het lichaam functioneert, of wordt hij bijvoorbeeld veroorzaakt door narcose (oftewel: door het lichaam zelf)?

Van Lommel geeft een paar voorbeelden waaruit zou moeten blijken dat er een ziel is die los van het lichaam functioneert; De Regt en Dooremalen weerleggen dat, en laten zien dat in zijn voorbeelden de BDE ook plaats heeft kunnen vinden toen de patiënt nog bij bewustzijn was. Maar ook hun verklaringen kunnen niet hard worden bewezen. En zo presenteren de media het wel. Er is sprake van ‘jumping to conclusions’.

Het gaat ongeveer zo. ‘Van Lommel trekt te snel conclusies, er is een andere verklaring voor zijn aanname, dus is die andere verklaring logischer en waar.’ Bovendien hoeft dat niet bewezen te worden, ‘want de bewijslast’ (alsof het om een juridische kwestie zou gaan) ‘ligt niet bij ons’. Dit lijkt me onzin. Materialistische verklaringen moeten zichzelf net zo zeer bewijzen als paranormale verklaringen; sterker nog: door zoveel aanspraak te maken op wetenschappelijke bewijsbaarheid zijn zij de eersten die moeten bewijzen dat hun uitspraken waar zijn. Het 'afschieten' van anderen volstaat niet.

Als zij willen bewijzen dat BDE’s het gevolg zijn van narcosebehandelingen, dan volstaat het niet om te wijzen op het resultaat van hersenscans. De moderne neurologie tendeert ernaar om alle beleving en religie als een product te zien van hersenprocessen. Dit is op zichzelf niet aangetoond. Er is nog altijd een stroming binnen de wetenschap, die gelooft dat hersenactiviteit niet alleen het gevolg is van de processen in de hersenen zelf, maar die eerder gelooft dat die processen ook door hersenactiviteit gestuurd worden. Het kan immers ook nog allebei aan de hand zijn.

Of om een voorbeeld uit de Intermediair te gebruiken: ‘In een Zwitsers onderzoek is aangetoond dat je lichaamsuittredingen kunt opwekken door een bepaald gedeelte van de hersenen te stimuleren’. Maar betekent dit dwingend dat het fysiologische proces (stimulering van de hersenen) de enige weg zou zijn om een uittreding te krijgen? Of kan het ook nog zijn dat een invloed van buitenaf de hersenen stimuleert, om een uittreding of een BDE te krijgen?

Wat is toch het probleem voor materialisten met die ‘invloed van buitenaf’? Wat is hun probleem met het bestaan van zaken die ze niet kunnen meten, met wetenschappelijke middelen die waarschijnlijk over 100 jaar alweer achterhaald zijn? Wat is hun probleem met het bestaan van God, astrologie, uittredingen of helderziendheid? Waarom voelen sceptici zo’n aandrang om over dit soort zaken ‘Wat een onzin!’ te roepen?

En waarom voelen ze een aandrang om mensen uit te sluiten, te verketteren, als gevaarlijk af te schilderen (alsof de reguliere medische wetenschap geen gruwelijke fouten heeft gemaakt!), uit te sluiten van wetenschappelijke verenigingen, zwart te maken etcetera, etcetera?

Het boek ‘Verboden wetenschap’ van J. Douglas Keynon laat zien dat er erg veel merkwaardige en onverklaarbare verschijnselen zijn, waar de wetenschap nog lang geen antwoord op heeft gevonden. Het laat ook zien hoe materialitische wetenschap daarop reageert: het sluit wetenschappers uit, dwingt uitgevers om hun werk niet te publiceren en, zoals eerder gezegd, verkettert ze.

Het gaat mij er niet om of Van Lommel 100% gelijk heeft in zijn boek; het gaat me erom dat zijn tegenstanders (De Regt en Dooremalen) iets te gemakkelijk aannemen dat de BDE het gevolg zou zijn van fysiologische processen. Het feit dat hersenscans activiteit vertonen tijdens BDE zegt mij niets. Althans: niets over de inhoud van de ervaring die BDE’ers krijgen, of waar die vandaan komt. De mening van Arie Bos, dat hersenen door een onstoffelijke geest aangestuurd kunnen worden, zal moeilijk te bewijzen zijn, maar dat wil niet zeggen dat die mening niet kan kloppen. Hersenactiviteit kan van buitenaf worden georganiseerd. We hebben, althans, nog geen bewijs van het tegendeel.

Vergelijk de hersenen met een machine. Bekijk die machine eens grondig. Bepaalde processen zijn afhankelijk van bepaalde onderdelen van de machine; in het ene deel kan op een zeker moment meer activiteit zijn dan in het andere deel. Maar altijd moet er ook energie worden gegenereerd om de machine in beweging te zetten. Waar de generator van de hersenen zit, waar de stekker, wie of wat het proces aanzet, dat is een vraag waarop niemand het antwoord weet, en zolang we dat antwoord niet weten moeten we voorzichtig zijn met onze conclusies, en past een ‘open mind’.

Met andere woorden: er kan met geen enkele stelligheid beweerd worden dat Bos’ bewering ‘onzin’ zou zijn. Iemand kan en mag natuurlijk geloven dat het onzin is, hij heeft het volste recht om er aan te twijfelen en die twijfel te onderbouwen, maar hij heeft niet het recht om verdenkingen te werpen op mensen die vanuit een ander geloof, maar vanuit dezelfde gedreven integriteit, tot andere resultaten komen. De reactie van de Regt en Dooremalen op Van Lommel is dan ook onkies.

Daarbij is het de vraag of wij er wel toe in staat zijn om alles te bewijzen met wetenschappelijke methoden die continu worden ingehaald. En sterker nog: voor mij hoeft niet alles bewezen te worden. Het feit dat overal op de wereld mensen BDE’s hebben die onderling verwantschap tonen, zegt mij dat er iets gebeurt op het grensvlak van dood en leven, waarvan we de afloop niet kennen.

Ik neem die ervaringen serieus, geloof erover wat ik erover wil geloven, en blijf nieuwsgierig mijn ogen en oren open houden voor nieuwe informatie over dit soort zaken. Intermediair, De Regt en Dooremalen doen dat mijns inziens niet en dat is jammer. Als we namelijk iets van wetenschap- en godsdienstgeschiedenis leren, is het dat onze inzichten telkens weer tekortschieten.