Inzicht in het brein verbetert leiderschap!

Kunnen we wel veranderen? Spreek een 40-jarige, stel hem de vraag of hij hetzelfde is als toen hij 20 was, en hij zal ontkennend antwoorden. Ja, hij is veranderd. Maar het komt ook voor dat je iemand na 30 jaar weer eens tegenkomt, die dan zegt: je bent geen steek veranderd. Wie zich in het moderne neurowetenschappelijke onderzoek verdiept in de menselijke ‘mind’, wordt verleid tot de conclusie dat veel wel degelijk te leren is, maar lang niet alles. En wat te leren is, verschilt per persoon. Dit leidt bij mij tot het credo: ‘Leren moet je proberen’. Zonder het te proberen, kom je er niet achter wat voor jou nu precies wel en niet te leren is. Je leert dan de mogelijkheden en beperkingen van je brein niet kennen.

Leren is lang het domein geweest van de sociale wetenschappen. Onderwijskunde, psychologie en sociologie hebben decennia de toon aangegeven. In de sociale wetenschappen is veel veranderd de laatste jaren, met name door de resultaten uit de de neurowetenschappen en de natuurwetenschappen.

Met deze inzichten ging men lang behoedzaam  om in de sociale wetenschappen, de management gedrags- wetenschappen en in de managementtrainingen. En tot op de dag van vandaag blijven vertegenwoordigers van die richtingen zich verzetten tegen de steeds dominantere positie van het brein.

Sinds 2009 zien we echter in een aantal kringen een kentering. Dat heeft nog niet geleid tot vooruitgang in de praktijk: weinig grote en kleine bureaus bieden programma’s aan waarin gebruik wordt gemaakt van de hersenen. Men toetst zijn inzichten te weinig aan de nieuwe neurogegevens; ze blijven achter bij de ontwikkelingen.

Dit zien we vooral gebeuren in spirituele kringen die een breinbenadering te kil en te klinisch vinden (naar mijn mening ten onrechte), en in psychoanalytische kringen. Daar zijn decennia lang psychologische problemen toegeschreven aan het gezin waar men uit kwam, of aan de omgeving.

Het idee dat veel van die problemen door de structuur van ons brein worden veroorzaakt, zorgt dus voor weerstand. Men roept dat de breinwetenschappen star zijn en de mens vergeten. Ook is er het verwijt dat breinwetenschappen te makkelijk roepen dat er geen wil is.

Deze feedback moge het overdenken waard zijn,  bedrijfstrainingen, coaching en werving en selectie drijven nog vaak op de minder goed bewijsbare, empirische psychoanalyse en spirituele denkbeelden. Ze zijn daardoor minder betrouwbaar dan we denken, wanneer we ze toetsen aan moderne inzichten. En helaas spreken de resultaten daar elkaar nog al eens tegen; pijnlijk, temeer daar er nogal wat gesjoemel met gegevens is ontdekt de laatste tijd. Denk aan Diederik Stapel en Roos Vonk.

Denkbeelden uit de psycholanalyse en de spirituele wereld worden nogal eens verdedigd met de opmerking dat ze hun effect bewijzen: 'Ze werken'.  Maar dat kan heel goed een placebo effect zijn. Bovendien, weten we, dat effecten van dergelijke methoden nogal tijdelijk zijn. Placebo-effecten komen ook in de managementwereld voor, en het zou jammer zijn om dat maar te laten gaan, want placebo-effecten zijn tijdelijk. We beseffen dat we nog maar aan het begin staan van een neuro-revolutie, maar deze weg lijkt erg belangrijk. Om te onderscheiden wat meetbaar is en niet meetbaar. En bovendien om de meetbaarheid zelf te vergroten bij het selecteren, trainen en coachen van medewerkers.

Ik ben ervan overtuigd dat een scherper mensbeeld leidt tot verbetering van aansturing en opleiding van mensen. Daar kunnen we niet al te lauw over zijn. En als het over deze thematiek gaat, zijn de reacties lang lauw geweest.

Ik denk bovendien dat medewerkers beter presteren en zich prettiger voelen als managers beter weten hoe ze ze tot mooie dingen kunnen bewegen.

Op vrijdag 22 februari geeft Bert Overbeek op veler verzoek weer een workshop over veranderingen en het brein. De kosten zijn 275 euro per deelnemer. Dit bedrag is inclusief lunch,verblijfskosten, BTW en koffie. De sfeer is informeel en plezierig. U kunt informatie opvragen via pitcher.support@hetnet.nl  Bert twittert op Goeroetweets.