Intuïtie in digitale tijdperk?

Hoewel McAfee en Brynjolfsson als IT-experts een behoorlijke rol voor mensen wegleggen in de gedigitaliseerde  toekomst, hebben ze niets met experts: mensen die over besluiten adviseren op basis van ervaring en senioriteit. Toegegeven, ze zijn het zelf, maar dat weerhoudt ze niet van hun advies. Net als andere mensen zijn experts nu eenmaal zeer gevoelig voor vooroordelen en denkfouten. In hun ogen kun je beter via internet gebruik maken van buitenstaanders, die het vaak beter weten als zaken echt complex worden.

Maar is dat wel zo? Weten die buitenstaanders het echt beter? Dat blijkt niet uit onderzoek dat in het verleden is gedaan naar de echt briljante ingevingen van mensen. Gary Klein onderzocht dit al wat langer geleden in het kader van intuïtie. De mensen die een vlijmscherpe intuïtie over een onderwerp hadden, bleken vaak experts op het gebied van dit onderwerp. Verderop in dit boek kom ik op de voorbeelden terug, maar het laat zien dat de experts door digofielen iets te snel worden afgeserveerd.

Nu zijn experts met een vlijmscherpe intuïtie ook geen alledaags verschijnsel. Hoewel je steeds vaker hoort van mensen dat ze een vlijmscherpe intuïtie hebben, en daar blind op vertrouwen, valt het te betwijfelen. En dat is jammer. Was het maar zo, zoals sommige oosterse goeroes vertellen, dat je voldoende hebt aan je ‘buikgevoel’, of dat in je ‘inwendige universum alle kennis aanwezig is’. Ik zou niets liever hebben gewild. Ik hou meer van verhalen en bijzondere vermogens, dan van veel minder spannende feitjes en statistieken. Maar na jaren op mijn ‘buikgevoel’ vertrouwd te hebben, moet ik zeggen dat ik er ook vaak naast zat, terwijl ik echt wel bekend sta als iemand met een goede intuïtie.

Je komt zelden iemand tegen, die zegt ‘Ik vind mijn intuïtie een bruikbare en creatieve eigenschap, maar ik toets hem altijd wel, want ik zit er regelmatig ook naast.’ En toch zou dat een goede houding zijn en uiteindelijk meer recht doen aan je intuïtieve ingevingen. Wie ruimte maakt voor die ingevingen, maar ook de bereidheid heeft ze te delen met anderen, en kritisch te kijken of ze kloppen, heeft grote kans dat zijn intuïtie benut kan worden. Hij komt met zeer persoonlijke bijdragen en brengt in ieder geval het denken en voelen op gang.

In een boek dat ik momenteel schrijf (een gemoderniseerde versie van de top 10'er 'Het Flitsbrein') zal intuïtie een hulp bij en zelfs in de digitale toekomst een alternatief voor big data blijken. Want het zijn de ingevingen en buikgevoelens, die patronen blootleggen. En de kritische analyse ervan voorkomt dat je verkeerde beslissingen gaat nemen. Sociale intelligentie, waarvan intuïtie deel uitmaakt, blijft volgens de deskundigen nodig in de toekomst. Ook bij beslissingen op basis van big data.

Intuïtie van experts of buitenstaanders kan dus een alternatief zijn voor big data, wanneer die niet bieden wat je zoekt. Het kan ook een mooie ondersteuning of aanvulling zijn op de interpretatie van big data. Maar er kritisch naar durven kijken is dan wel een voorwaarde. En kritisch kijken naar je eigen meningen of ingevingen is een kunst waar je in eerste instantie vaak niet blij van wordt. Het lijkt saai. Daarom is het mooi dat er andere mensen zijn. In discussie kan de vruchtbaarheid van een kritische toets leuker worden. Als je tenminste niet alleen maar uit bent op je eigen gelijk.