Interview met Johan van den Elzen, CEO van Movares: 'We hebben in Nederland te veel regels'

Johan van den Elzen is CEO van Movares en volgens collega’s een ‘atypische baas’. Aan de muur van zijn kantoor in de omgeving van Utrecht Centraal hangt het Chinese affiche van een westerse big band. Zijn big band. Iets verderop een klein Oranje voetbalshirtje met daarop de vermaarde tekst van Cruijff: ’Elk nadeel heb zijn voordeel’.

Het past bij de sympathieke wiskundige Van den Elzen. Hij komt uit Cuijk, uit een eenvoudig maar tevreden milieu. Ze hadden het niet breed. Daardoor leerde hij de tering naar de nering te zetten. Zijn vader had een hartkwaal en overleed toen hij 19 was, maar het beeld van de man die blij kon zijn met een boterham met pindakaas staat hem nog altijd bij. Hij spreekt met respect over zijn ouderlijk huis en met trots over zijn broer en zus die gepromoveerd zijn.

Op de morgen van ons interview blijkt de wiskundige Van den Elzen een gastvrije Brabander die wars is van opgeblazen gedoe, en van mensen die continu hun ego lopen te etaleren. Dat zijn niet de dingen waar hij blij van wordt. Samen een klus klaren, en daarbij gebruik maken van de verschillende kwaliteiten, dat komt dichter bij zijn idealen.

‘Ik hou van variatie. Teams met complementaire persoonlijkheden zorgen voor een rijk arsenaal aan kwaliteiten. Ze vullen elkaar aan en dat is wat we nodig hebben. Je moet zorgen dat je goede mensen
selecteert en ze vervolgens hun job laten doen.  Veel vrijheid geven. Het zijn professionals. Die kennen echt hun verantwoordelijkheden wel.

Ik wil niet zo ver gaan om mensen hun eigen salaris te laten bepalen, zoals mijn managementidool Ricardo Semmler, maar ik geloof erin dat je mensen verantwoordelijkheid moet geven. Als je mensen vertrouwt krijg je dat terug. Het alternatief is dat je mensen onder controle gaat houden en ze in gaat perken.

Ik manage vooral wanneer er dingen gebeuren die ik niet wil. En kaders en grenzen zijn daar handig bij.  Over de kaders zelf kun je met mij niet discussiëren. Wel over de speelruimte binnen die kaders. Waar het mij om gaat is dat mensen een maximale prestatie neerzetten en als leider binnen een organisatie moet je zorgen voor een prettige context voor je mensen. Ze moeten zich goed voelen. Vertrouwen hoort daarbij.

Ik ben erg sceptisch als het over regelgeving gaat. We hebben ons natuurlijk te houden aan de protocollen, maar ik vind dat veel regels nodeloze rompslomp geven. We hebben er in Nederland ook veel te veel. De helft kan je zo wegdoen. Het zijn ideale dingen om je achter te verschuilen. Hetzelfde geldt voor taakomschrijvingen. Ik zeg wel eens voor de grap tegen mijn P&O-directeur: Schaf al die taakomschrijvingen af, we maken één omschrijving voor de Movares-medewerker. Per baan kunnen ze het dan zelf invullen.’

Veel vrijheid, weinig regels, vertrouwen geven en verantwoordelijkheid. Dat typeert hem. Maakt dat,  gecombineerd met de volledige afwezigheid van ego-gedoe (hij is wie hij is) hem misschien tot, wat zijn collega’s noemen, ‘een atypische baas’? Hij lacht als ik hem de vraag stel.

‘Ik doe misschien dingen die niet iedere CEO doet. Ik ga al jaren naar het Nederlands elftal. Daar wijkt alles voor. Ik mis geen thuiswedstrijd. En ook naar uitwedstrijden ga ik wel eens mee. En het eindtoernooi in Zuid-Afrika heb ik ook mogen meemaken.  Een prachtervaring.

En dan is er natuurlijk het carnaval. Ik ben een fervent carnavalganger. Ik woon in Eindhoven en een keer per jaar ga ik daar volledig los. Carnaval wordt niet door iedereen op juiste waarde geschat. Het is het enige feest in Nederland waar je niet hoeft na te denken, waar je je hoofd kunt afzetten. Heerlijk.’

Het doet me denken aan Willem Mastenbroek. De emeritus hoogleraar bewoog zich lang in kringen van
mensen die vooral naar het Concertgebouw gingen. Hij had echter een voorkeur voor André Rieu. Niet iemand waarover je kon opscheppen bij het klassieke publiek.

‘Ik ga geen houding ophouden’ vervolgt van den Elzen ‘Als je overal een masker opzet, dan val je op den duur toch door de mand? Bovendien moet je steeds onthouden welk masker je bij al die mensen hebt opgezet. Allemaal zonde van de energie.’

Met vlag en wimpel, hou het kort en simpel, zeiden Koot en Bie in de jaren zeventig. Het is een credo dat van toepassing lijkt op Johan van den Elzen. Voor de mensen van Movares is het prettig. Ze hebben speelruimte binnen duidelijke kaders en kunnen zich als professional heerlijk uitleven. Dat is een belangrijke bijdrage aan het succes van de organisatie. Johan van den Elzen sluit af met een voorbeeld.

‘Laatst zat iemand in de trein eens wat voor zich uit te kijken. Ik vroeg hem wat hij aan het doen was. Ach, Johan, zei hij, ik heb een creatief beroep en het zit er vandaag gewoon niet in. Je hebt gelijk, antwoordde ik, goed dat je je tijd neemt. Ik verzeker je dat zoiets zich terugbetaalt.’

(Bert Overbeek twittert op Goeroetweets. Op 14 november komt zijn boek 'Voer voor jongebazen uit'. Hierin vindt u onder andere 14 interviews met mensen uit de top van het bedrijfsleven en de politiek. Zie http://www.bol.com/nl/c/nederlandse-boeken/bert-overbeek/3253189/index.html )