Interview: CFO Jolanda Poots-Bijl (VolkerWessels) reageert op 10 tweets uit 'Goeroegetwitter'

Keuzes maken. En de consequenties nemen. Als iemand weet wat dat is, dan is het Jolanda Poots-Bijl van VolkerWessels.  Hoewel ze nu CFO is, had ze ook graag cabaretière willen zijn. Of misschien filosoof. Maar je kunt niet alles worden. Je moet kiezen en er écht voor gaan. She gets things done, zeggen de Amerikanen over haar. Zonder de humor te vergeten. Trainer en coach Bert Overbeek (www.pitcherdevelopment.eu) interviewde haar en luisterde anderhalf uur ademloos naar haar. Ze reageerde op 10 tweets van belangrijke managementdenkers uit zijn boek Goeroegetwitter (http://www.managementboek.nl/boek/9789077881774/goeroegetwitter_bert_overbeek), dat op 12 mei wordt gepresenteerd. Tweet 1:  ‘In de top van bedrijven zie je alleen maar blanke mannen. Dat is porno van de ergste soort.’ (Tom Peters)  Wat moet u toch in die wereld?

Het is niet zozeer ‘een wereld’. Er lonkt ook geen wereld of einddoel. Je gaat van huis om andere redenen. Je wilt iets doen. Iets wat een toegevoegde waarde heeft. Daarbij ontdek je  jezelf, zeker als je nieuwsgierig bent. Dat geldt voor mannen én vrouwen.  Ik maak niet zo’n onderscheid tussen mannen en vrouwen. Ik werk met individuen en die zijn inspirerend hier.

Tweet 2: ‘Wat er veranderd is? De opkomst van India en China; globalisatie, snelle technische verandering en internet’ (Michael Hammer) Hoe ziet u de toekomst voor Europa? Dit is een belangrijk item voor jongere managers.

Je kunt van de geschiedenis leren. Het is een natuurlijk orde. Macht komt en gaat. Grootmachten blijven geen grootmachten. Machtsblokken verschuiven. Je ziet momenteel een verplaatsing van het zwaartepunt van Amerika naar andere economieën. Dat biedt kansen maar natuurlijk ook bedreigingen.

Machiavelli zei al dat alleen die organisaties overleven, die zich aanpassen aan veranderende omstandigheden. Daarom moeten bedrijven continu op tijd meebewegen en waar mogelijk anticiperen.

Het is de taak van de Raad van Bestuur om juist over die lange termijn na te denken. Het is onderdeel van mijn rol. Ik weet niet of ik al voldoende tijd inruim om echt goed na te denken. Van nature ben ik snel en een doener. Maar ik onderken het belang van het rustige denkwerk , het is nodig en ik weet dat het iets oplevert.

Mensen denken vaak in gemiddelden. Gemiddeld doen we het aardig, dus het gaat goed. Ik deed dat vroeger ook. Tegenwoordig kijk ik veel meer naar de afwijkingen van gemiddelden. Bij gemiddelden is het alsof je met je kop in de oven zit en met je voeten in de vriezer. De gemiddelde temperatuur is prima maar ondertussen vriezen je voeten eraf of verbrandt je hoofd – dat biedt weinig perspectief.

Bij VolkerWessels valt er ook weinig te middelen. We doen veel. Bouw en vastgoed. Infrastructuur. Telecom. Offshore. Bekabeling. Dat zijn heel verschillende disciplines die allemaal om een andere aanpak vragen en iedere dag weer om andere oplossingen. Je komt er niet als je dan in gemiddelden blijft denken.

Tweet 3: ‘Managers gaan de werkvloer niet op. En weet je waarom niet? Ze zijn bang dat het gaat opvallen dat ze niet weten wat daar speelt.’ (Masaaki Imai) Weet u wat daar speelt?

‘In dit bedrijf nog onvoldoende. Tot nu toe zie ik vooral uitgerolde rode lopers en mensen die me met plezier over de drempels heen tillen. Ik denk overigens niet dat het erg is als je de operatie niet in detail weet te doorgronden. Als je een bedrijf wilt leiden, moet je die pretentie ook niet hebben.  Ik probeer de essentie wel goed te begrijpen. Maar je mag er ook van uitgaan dat we met professionals werken die wel precies weten wat ze aan het doen zijn.

Vroeger was ik een targetdame maar je leert dat targets slechts een deel van de werkelijkheid beslaan en vooral gehaald worden door professionals die hun verantwoordelijkheid nemen. Alleen op targets sturen is zoiets als in de lucht fietsen. Wat er achter zit is net zo relevant. Soms heb je een target gehaald, maar ben je diep ongelukkig met de manier waarop.

Ik houd van de werkvloer. Vroeger werkte ik in het management van een geschenkpapier fabriek. Stond ik tussen de middag af te wassen met mijn mensen en ik kon ook een machine bedienen. Ik had geen moeite met weerstand.  Amerikanen (in mijn Accenture verleden) zeiden over me ‘She gets things done’.

Wat we bij VolkerWessels doen, is aan te raken. En dat is leuk. Je rijdt door Nederland, en stelt regelmatig met trots vast: dat hebben wij gemaakt.

Tweet 4: ‘Talent moet je koesteren. Dat doen veel mensen wel, maar niet genoeg want ze houden ze niet vast’ (Jack Welch) Wat biedt VolkerWessels jong talent?

Ik vind ook niet dat je talent koste wat het kost vast moet houden. Je moet je best doen om talent in huis te halen en zo lang als het bijdraagt – ook aan het individu - behouden. Je moet talent vooral ontwikkelen. Vasthouden vind ik een beetje een achterhaald begrip. Talent vindt zijn eigen weg; dat moet je niet willen remmen.

In ons bedrijf kennen we de VolkerWessels Academy – een goed opleidingsinstituut. Daarnaast is er de netwerkorganisatie: Jong VolkerWessels. Als Raad van Bestuur treffen we die regelmatig. Dat is een inspiratiebron van ideeën; er is sprake van tweezijdig challengen. Wat ons aantrekkelijk maakt voor jonge potentials is dat we een ondernemerische cultuur hebben. Ben je goed, dan krijg je de ruimte.

Tweet 5: ‘Je houdt talent niet vast met geld alleen. Het wil zingeving, een hoger doel. Richt je op maatschappelijke verantwoordelijkheid.’ (Charles Handy) Hoe ziet u dit?

Ethiek is onderdeel van het leven, dus ook van het bedrijfsleven. Bedrijven moeten meer doen met normen en waarden en expliciete keuzes maken. De vraag is echter: hoe doe je zoiets? Door gedragscodes te publiceren? Dat doet iedereen, waardoor het zijn zeggingskracht heeft verloren. Ik denk dat je moet zorgen dat je goede mensen in je bedrijf hebt. Mensen die ergens voor staan. Die zijn je levende gedragscodes.

Over tien jaar zal alles anders zijn. De onderwerpen dienen zich nu al aan. Duurzaamheid zal nog belangrijker worden. Globalisering zal in de praktijk tastbaarder worden. Het gaat erom om op een verantwoorde manier, in balans dus, de continuïteit te waarborgen. Overigens is VolkerWessels qua duurzaamheid zeer actief. We zijn de eerste bouwer geweest die de hoogste beoordeling heeft gekregen op het gebied van duurzaamheid in de railsector.  Duurzaamheid wordt echt verankerd in dit bedrijf. En dat is mooi. Doelen moeten in balans zijn met klanten, medewerkers en aandeelhouders, maar ook met de maatschappij in brede zin.

Tweet 6: ‘We hebben een nieuwe zienswijze op leiderschap nodig, die culturen overschrijdt. Leiderschap dat dilemma’s en tegenstellingen verenigt.’ (Fons Trompenaars) Gaat de jongere generatie dat lukken?

Ik vind de jongere generatie managers challenging en daardoor inspirerend. Ze zijn mondig, zelfbewust en slim. Maar ik zie ook wel aandachtspunten.  Zo zie ik jongere managers die  een topbaan willen, maar geheel en al op hun voorwaarden. Dat werkt niet.

Je kunt niet van de wereld eisen dat alles voor je gefaciliteerd wordt. Een topbaan kost inzet en tijd. Helaas ook vrije tijd. Het lijkt er soms op dat jongeren geen offers willen brengen voor een mooie carrière.  Ik vind dan ook dat ze moeten kiezen. Je kunt niet alles tegelijkertijd hebben. 

Tweet 7: ‘ De beste leiders geven echte feiten. Dat geeft vertrouwen. De drie peilers van vertrouwen zijn betrouwbaarheid, samenwerking en initiatief.’  (Rosabeth Moss Kanter) Zijn dat ook uw peilers?

Het zijn positieve begrippen; dat zeker. Bij mij staat verantwoordelijkheid nemen centraal. Niet blijven beoordelen en veroordelen langs de zijlijn, maar in het spel stappen. Gebruik je talenten, maar wel zo dat je in balans blijft met je omgeving: doe dingen niet ten koste van anderen. En wat de feiten betreft: die brengen scherpte aan in een discussie, maar ik heb toch ook vaak dingen gehoord die als feiten werden gepresenteerd, maar die weinig zeiden. Luister dus ook naar je intuïtie.

Tweet 8: ‘Leef het leven volledig nu je hier bent. Maak plezier. Ga naar buiten en doe iets geks. Maar leer van je fouten.’  Leeft u voldoende?

Deze stelling spreekt me het meeste aan van allemaal. Durf te zijn wie je bent. Een beetje idioot zijn mag. Als je mensen iets beter leert kennen, is iedereen dat toch? Ik doe wel eens iets geks, geloof ik. Zo heb ik bij een vorige werkgever op een vrijdagmiddag wel eens getracht een tango te dansen op de gang. Je moet je verantwoordelijkheden serieus nemen, maar dat betekent niet dat je jezelf te serieus moet nemen.

Iedere donderdag- of vrijdagmiddag ga ik naar mijn stamcafe. Misschien omdat ik een horecadochter ben en al jong biertjes stond te tappen. Ik vind dat leuk, dat stamcafe. Geen rangen en standen. Gewoon eerlijke uitwisseling over de dingen van het leven.

Ik houd ook van een lekker glas wijn. Een beetje Bourgondisch leven. Weekendjes weg. En luisteren naar bandjes, ook het bandje van mijn man Frans. Het zou oersaai worden als zulke dingen er niet zijn. Het leven moet een beetje sparkling zijn.

Tweet 9:  ‘Goede leiders zijn ambitieus. Niet zozeer in hun carrière maar met hun organisatie. Ze willen iets uitzonderlijks bouwen.’ (Jim Collins)  Dit lijkt een goede tip voor jonge bazen. Wat zou uw tip zijn?

Iets uitzonderlijks doen is geeft energie. Om dat te kunnen doen, zou ik zeggen dat je dicht bij jezelf moet blijven. Probeer uit te vinden waar je van nature echt goed in bent en blij van wordt. Ga daarmee aan de slag en neem de consequenties die erbij horen. Wie iets uitzonderlijks wil doen, een echte bijdrage wil leveren, zichzelf wil ontwikkelen, moet zich inzetten – het komt niet vanzelf. Belangrijk daarbij is het besef dat het vervolgens ook niet allemaal om jou draait. Het gaat om samenwerken. Als je anderen helpt succesvol te zijn vanuit je eigen positie, dan kan er opeens veel meer en komt de waardering vanzelf.

Tweet 10: ‘ Er is meer diversiteit nodig in organisaties’  (Gary Hamel) Wat kunnen jonge vrouwen doen om dit te bevorderen? Ik vraag dit bewust aan een vrouw in de top.

Vrouwen kunnen zonder meer in de top waarde toevoegen, natuurlijk ook in de lagen eronder. Mensen vragen natuurlijk wel eens hoe het is als vrouw in een mannenwereld. Of ik geen last heb van haantjesgedrag. Mijn antwoord is dat ik daar vaak minder last van heb dan mannen zelf.

Ik ervaar ook voordelen als vrouw. Ik kan soms met een glimlach makkelijker een slechte of moeilijke boodschap overbrengen dan een willekeurige man. Wat vrouwen kunnen doen om diversiteit te bevorderen is in eerste instantie gewoon goede prestaties neerzetten en de invloed die je hebt inzetten om ook andere vrouwen een kans te geven.

(Bert Overbeek is op Twitter)