In nood een oudgediende optrommelen? Val niet steeds terug op de oude garde!

Een oude organisatiewijsheid wil dat de komst van een gerespecteerde oudgediende een crisis kan bezweren. Zogauw de tamtam zich begint te roeren dat er koppen gaan rollen binnen de getroffen organisatie, zingen er al snel namen rond. De old boys die in het netwerk en het collectieve geheugen zijn blijven hangen. Zij kunnen het weten, want ze hebben het al bewezen. Maar werkt deze formule altijd?

Deze week was het de beurt aan het noodlijdende basketbalinstituut New York Knicks om de legendarische coach Phil Jackson (68 jaar) met veel trompetgeschal binnen te halen. De Knicks presteren slecht en dus wordt er ingegrepen. Jackson wordt naar een ieders verwachting President Basketball Operations (PBO).

Goede zet
Er zijn genoeg argumenten om Jackson te strikken (zijn jaarsalaris van ongeveer 15 miljoen dollar is het probleem niet). De latere coach won als speler al twee NBA-titels met de Knicks en heeft een duidelijke affiniteit met de club en de stad. Daarnaast is hij charismatisch en intelligent. Bovendien heeft het aantrekken van een grootheid als Jackson vaak een aanzuigende werking op goede spelers, en dat kunnen de Knicks goed gebruiken. Het contract van sterspeler Carmelo Anthony loopt deze zomer af. Er werd stilzwijgend gedacht dat hij zou willen vertrekken, maar ‘Melo’ zou nu in de verleiding zijn om bij te tekenen. Anthony zelf zegt dat het aantrekken van Jackson geen invloed heeft op zijn toekomstplannen. In een wereld van harde onderhandelingen is een dergelijke soundbite al snel uit te leggen als een staaltje blufpoker om zijn onderhandelingspositie veilig te stellen.

Rol
Jackson aannemen is nog steeds een goede zet van de Knicks, zou je denken. Toch is er ook reden om sceptisch te zijn. Om te beginnen is er de reden waarom de Knicks achter Jackson aanzitten: omdat hij zo’n goede coach was. Maar dat is niet zijn beoogde rol bij de Knicks. In plaats van bezig te zijn met de huidige en eerstvolgende wedstrijd, moet hij zich als PBO gaan richten op het huidige en eerstvolgende seizoen.

Zen Master
Jackson onderscheidde zich als aanjager en ontwikkelaar van jong talent. De man uit Montana ontwikkelde met grote hulp van het zenboeddhisme een holistische benadering van het coachingsvak. In zijn boek ‘Sacred Hoops’, in feite managementliteratuur voor sportfanatici, beschrijft hij tot in detail hoe hij spelersgroepen laat mediteren in de gymzaal. Twintigers met een hectisch bestaan als prof moeten leren om zich te focussen op het spelletje binnen de lijnen en af te sluiten voor de randzaken. Spelers krijgen binnen en buiten het veld een aanpak op maat. Het levert Jackson de bijnaam ‘Zen Master’ op. Zijn spelers gaan voor hem door het vuur en bezorgen hem uiteindelijk elf NBA-titels.

Recruiter
Diezelfde zenmeester staat nu niet voor een spelersgroep, maar moet vanuit een kantoor het lange termijnbeleid van de club bedenken en uitvoeren. Dat is een hele andere plaats in de organisatie. In plaats van talentbegeleiding moet hij nu -onder meer- talent opsporen. Even vrij vertaald naar een alledaagse organisatie: een uitmuntende motivatietrainer en lijnmanager wordt nu een topbestuurder annex recruiter. Komt hij in die rol net zo goed tot zijn recht?

Energie
Je kunt ook de vraag stellen of 'veteranen' hun oude energieniveau nog halen. In Jacksons nieuwe functie is energie en uithoudingsvermogen onmisbaar, maar erg reislustig is de oude krijger niet meer. In zijn laatste jaar als coach van de Los Angeles Lakers was hij al niet happig op reizen naar uitwedstrijden, maar kon hij er niet onderuit. Diezelfde Jackson, in 2011 gediagnosticeerd met een ziekte die vooral onder oudere mannen voorkomt, moet nu kriskras door de Verenigde Staten reizen?

Ja-knikkers
Als President Basketball Operations zou Jackson vrijwel alles voor het zeggen krijgen bij de club. Dat is op zich niet problematisch, wel ontstaat er dan de valkuil van de ja-knikkers: de neiging om je te omringen met gelijkgestemden. Dat is niet alleen voorbehouden aan een schoolvoorbeeld zoals Saddam Hoessein, ook illustere collega-coaches zoals Johan Cruyff hebben er een handje van. De ‘Zen Master’ kent een soortgelijk verleden en er is geen reden om aan te nemen dat hij nu voor meer tegenwicht zal kiezen. Daar komt bij: de profbasketbalwereld is relatief klein en je komt voor een vacature al snel bij dezelfde mensen uit.

Oude garde
Wat de Knicks nu doen, is vergelijkbaar met het samenstellen van het kabinet-Rutte 1: niet een konijn uit de hoge hoed toveren, vertrouw op de oude garde. Gemiddeld zijn kabinetsleden 49 jaar, bij het aantreden van Rutte-1 lag dat iets onder de 53 jaar en was het kabinet het op een na oudste sinds de Tweede Wereldoorlog. Een mogelijke verklaring: Rutte-1 trad aan in crisistijd en een sterke menselijke reflex is dan om het vertrouwen te gunnen aan mensen die het al eerder bewezen hebben. Dat kan zo zijn voordelen hebben, maar een organisatie in nood kan niet zonder meer terugvallen op de oude garde. Nieuwe tijden, nieuwe uitdagingen. Ik zou zeggen: nieuwe afwegingen maken. Het lijkt er niet op dat ze dat in de Big Apple ook hebben gedaan.