Herfstvakantie? Naar het Texel van Jan Wolkers!

Voor mijn werk moest ik vandaag op het gemeentehuis van Texel zijn (zie ook www.egobert.wordpress.com). Ik liet de rest van de dag mijn agenda leeg, zodat ik optimaal kon genieten van een dag op het eiland. Ik ging er niet te laat heen, en kwam ruim voor mijn afspraak aan. Texel wordt zelden genoemd als iemands favoriete Waddeneiland, en dat heeft te maken met het feit dat het eiland relatief vrij groot is. Sommigen zien het als een soort verlengstuk van Noord-Holland. Ik vind dat die mensen iets moeten doen aan hun oordeelsvorming.

Terschelling is het lievelingseiland van iedereen. Vermoedelijk omdat het zowel rust als kroegen heeft. Maar Texel heeft dat ook, en is inderdaad groter, maar dat betekent dan toch alleen maar meer van mooi? Bovendien heeft Texel Jan Wolkers. Dat wil zeggen: Texel hád Jan Wolkers, want Jan is dood, maar als je nog ergens iets van hem wilt proeven moet je naar Texel.

Stiekem had ik tijdens de treinreis naar Den Helder al wel bedacht dat ik weer wat sporen van Wolkers wilde vinden, zoals altijd wanneer ik naar Texel ga. Zo liep ik al eens tegen een klein boekje van de schrijver over Texel aan, dat ik nergens anders kon vinden.

Bij de brasserie tegenover het gemeentehuis nam ik een glas Texels bock en een sigaar en dacht na over wat mij zojuist in de boekenwinkel allemaal weer over Wolkers ten deel was gevallen. Het was een extreem fijne dag voor Texel. Wilde wolkenluchten met een zon die in zijn laatste kracht was. Wind die de gekleurde bomen deed wiegen, het blad viel al, maar die nog niet schraal was. De gasten zaten verdoofd op de terrassen.

Ik had twee boeken gekocht. En iets bijzonders gekregen. De boeken waren over Wolkers, en wie Wolkers zegt en Texel kent, mengt ze automatisch. Dus je denkt over Wolkers terwijl de eilandwind om je heen waait en het herfstblad op je in een stoel geplaatste tas valt. Het hoort bij elkaar.

Het ene boek was van Onno Bloem en beschreef het laatste jaar van Wolkers. Ik kreeg een bijzonder exemplaar van de vrouw van de boekverkoper; het gevolg van een gesprek dat ik had met hem en zijn vrouw. Het exemplaar was getekend door Karina Wolkers op 19 september, en dit moet u even onthouden.

Ze had er een paar woorden bij geschreven van John Keats; een dichter waar Wolkers veel bewondering voor had. Dat wist ik niet, maar nu weet ik het wel, door het boek en de toelichting van de boekverkoper. Er was nog iets bijzonders met de datum. 19 september, de dag dat Karina Wolkers het boek signeerde, was tevens de dag dat Keats de regels schreef. ‘Season of mists and mellow fruitfullness’.

Dan was er ‘het eerste overzicht van Jan Wolkers als beeldend kunstenaar’,  een prachtige en zeer betaalbare uitgave van Waanders over Wolkers’ beeldende werk. Maar het leukst was natuurlijk een klein foldertje van Karina over Jan’s eetkunst. Dat krijgt u nooit meer in handen. Ik kreeg het van de vrouw van de boekhandelaar en ben haar eeuwig dankbaar.

Er stond onder meer in dat Jan dol was op postelein, een groente die zo ongeveer iedereen verafschuwt volgens Karina. Boven het Texelse bier schoot ik onbedaarlijk in de lach. Ik voelde mij erg gelukkig met het eiland en Jan en Karina Wolkers. Ik schreef een paar regels. Niets verhevens, gewoon een sfeerimpressie:

‘Texel, oktober. Wijd strekt het schapenland onder het ballende grijs, en licht dat verder weg schuchter naar de zee streept. De kerk staat somber, als een zwarte bijbelband in de schaduw, tussen het afgegraasde herfstbruine grijs. Je hoort Wolkers mompelen in de wind. Zo kan ik het eiland, de half omgeslagen omelet, aan niemand opdienen.

Dit land, door rustzoekers platgetreden, heeft er recht op gereformeerd te zijn geweest. De zee golft op tegen de zomen van het eiland, dat vast ligt als een dogma.’

Wolkers beleef je het innigst op Texel, waar het landschap is dat hij heeft verkozen om in te leven. Niet voor niets. Het heeft iets van pas afgeworpen calvinisme. De somberheid van de statenvertalingen hebben het landschap al verlaten, maar de restanten van devotie staan als een herinnering nog vers overeind.

‘Je ziet het wel’ zei Karina, zijn vrouw, ooit tegen de boekverkoper, ‘Jan is geen lachebekje.’

Een reden te meer om meer van Texel te houden dan van welk eiland dan ook. Als we ze zouden moeten vergelijken. Maar dat hoeft gelukkig niet.