'Doe me eens zo'n fucking modelletje om hun hart te raken!' (Hahaha!)

Laatst sprak ik een opdrachtgever die ik een poosje niet gezien had. Zijn managers hadden een verandering door te voeren bij hun mensen. Er werd een andere mindset gevraagd en dus ook ander gedrag. ‘Tot dusverre lukt ze het niet om dit bij hun mensen voor elkaar te krijgen. Heb jij niet iets waarmee we het in de harten van onze mensen krijgen? Doe me eens zo'n fucking modelletje!'

Ik schoot in de lach.

-Heb jij ooit mensen warm zien worden van een gebruiksaanwijzing?, vroeg ik hem.

-Niet echt. Hoezo?

-Nou, dat is wat je me vraagt. Je vraagt me om mensen passie te gaan laten voelen bij een stappenmodel. Dat is onmogelijk. Warmte ontstaat door andere dingen. Het model kan daarbij een kader zijn.

-Ik ken wel modellen waar ik warm van word.

-Omdat ze werken. Ze bewijzen zich in de praktijk, denken we dan. Maar niet het model zelf doet dat. Het zijn de mensen die met het model werken. Dus belangrijker dan het model is de manier waarop je er mee omgaat. Dus ik zou je iets anders adviseren.

-Wat dan?

-Die mannen en vrouwen van jou hebben allemaal al enige ervaring?

-Ja. Zijn allemaal al wel een poosje leidinggevenden.

-Okay. Dan wordt het tijd dat ze eens aan elkaar gaan vertellen hoe ze met de ooit geleerde modellen omgaan in de praktijk. En dat ze erbij vertellen wat het lastig maakt.

Hij vroeg me verder te gaan. Ik legde hem uit dat uitwisseling van ervaringen op een open en kwetsbare wijze niet gemakkelijk was, maar wel uiterst nuttig. Juist het delen van de moeilijkheid bij de uitvoering van een stappenmodel (zoals bijvoorbeeld een slecht nieuws gesprek) leert je hoe je het model effectief kan maken.

-Het model is de gebruiksaanwijzing. Maar dan heb je nog niets. Een idee moet vlees en bloed worden en eventueel door de realiteit bijgesteld worden. In de natuurkunde snappen ze dat wel. Die hebben hun modellen heel vaak moeten bijstellen. Ze kennen de beperking van hun modellen. Bij gedragswetenschappen gaat dat op de een of andere manier moeizamer.

Dingen, zo sloot ik af, komen in ons hart te zitten doordat ze ons emotioneel raken. Verhalen doen dat, en ook de wijze waarop we een probleem oplossen. Maar modellen appelleren meer aan onze rationaliteit en helpen ons naar de werkelijkheid te kijken. Toch missen ze ook altijd iets.

-Dus wat is je advies?, vroeg hij.

-Wil je mensen op deze leeftijd wat leren, dan vindt dat vooral plaats in de uitwisseling onder deskundige begeleiding en in de context waarin met functioneert. De hele trainings- en coachingswereld roept het: laat hen praten.

-En die deskundige begeleiding, dat ben jij zeker.

-Uiteraard, lachte ik.

Aan de andere kant werd nu ook gelachen.

-Als je je uurtarief wat omlaag haalt, ga ik het mezelf aandoen weer een paar weken naar dat vreselijke hoofd van je te kijken.

Wat hier gebeurt is exemplarisch. In de businesswereld waarin gedrag benaderd wordt als iets mechanisch, vergeet men dat mensen meer leren van ervaringen dan van modellen. Modellen passen erg goed bij mensen die aan het begin van hun carriere staan. Het zijn tools om zicht te krijgen op de chaos. Maar meer ervaren managers moet je gewoon met elkaar laten praten over ervaringen.

De kunst daar is om mensen eerlijk te laten zijn over hun 'bloopers', over dingen die ze lastig vinden en over hun kwetsbaarheden. Daar heb je een deskundige facilitator voor nodig. Het scheppen van veiligheid om mensen open te krijgen, levert een bijdrage aan ieders leerproces.

Bert Overbeek twittert op Goeroetweets. Zijn website: www.pitchersupport.jimdo.com Hier vind je een filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=bDo9bvhlma4