De toekomst lijkt zeer somber. Daarom: komop met je ideeën!

Ik maak me zorgen. Ik ben geen deskundige op het gebied van werkeloosheid, maar ik zie het gemak waarmee bedrijven medewerkers ontslaan. Strakke kostenregimes en bedrijfseconomische organisatie-annorexia zorgen ervoor dat de werkloosheidscijfers hoog blijven. In Nederland stond het cijfer in juni 2014 even hoog als in juni 2013. Bijna 7% van onze bevolking is werkeloos. 6,8% om precies te zijn. Spanje (24,5%) en Griekenland (27%) zijn veel zorgwekkender, maar in Nederland is er in een jaar dus niets gebeurd. De vraag is: hoe zal het in de toekomst gaan?

Niet veel beter vrees ik. Bedrijven trekken zich steeds minder aan van de landen waar ze zich gevestigd hebben. Ze voelen zich in ieder geval niet verantwoordelijk voor de maatschappij waarin ze ondernemen. Ze heffen filialen op en mensen staan maar zo aan de dijk. Er wordt nooit creatief gezocht naar oplossingen waarbij je mensen aan het werk kunt houden. Mensen weg is gewoon lekker goedkoop.

Een tweede punt is dat ons kabinet weinig tot niets doet aan het scheppen van banen. Het feit dat je bij een toenemende werkeloosheid meer beunhazerij en criminaliteit genereert, lijkt niet interessant voor onze bestuurders. Ik vind dit bijzonder kwalijk, want diezelfde bestuurders schreeuwen weer moord en brand wanneer de criminaliteitscijfers omhoog gaan.  En daarbij: een bevolking die niet aan het werk komt koopt niets en op die manier komt je economie nooit uit het slop.

Ik weet niet wat jullie meemaken in je omgeving, maar in de mijne zie ik mensen van alle mogelijke niveaus werkeloos worden. Planologen, architecten, maar ook monteurs en andere vakmensen hebben moeten accepteren dat ze naar huis werden gestuurd. Ze lopen nu thuis en maken er het beste van. De instanties waar ze hun geld van krijgen doen streng, anoniem en irritant.

Er is een prognose dat in 2040 een groot deel van de huidige banen door verdere robotisering en computerisering van de samenleving is verdwenen. Getallen zijn moeilijk te geven maar prognoses stijgen boven de 40%. Daar komt niet direct iets voor in de plaats. Dat ziet er dus allemaal niet zo mooi uit, en het is bijna cynisch wanneer je met al deze afnemende werkgelegenheid ziet dat mensen steeds langer aan het werk moeten blijven.

Een ander zorgpunt is natuurlijk de opheffing van alle diensten en zorginitiatieven die niet direct rendabel zijn voor de samenleving. De zogenaamde 'softe sector' (maar hoe soft is die?) is er niet voor niets ooit gekomen. Dat was om een sociaal stelsel op te zetten, waarbinnen criminaliteit, armoede en ongelijkheid werden verminderd. Denk je nou echt dat je dat zomaar kunt opheffen zonder gevolgen?

Somber beeld, ik weet het. Wat zouden we eraan kunnen doen?

1. Bedrijven dwingen tot socialere oplossingen. Mensen niet onmiddellijk ontslaan maar samen met de medewerkers kijken naar creatieve oplossingen. Zijn collega's bijvoorbeeld bereid om iets minder te gaan verdienen, wanneer dat hun collega's in het bedrijf houdt.

2. Oplossingen bedenken voor het feit dat veel mensen minder gaan werken in de toekomst. We zitten nu met een generatie erg goed betaalde arbeidskrachten, maar hun levenskosten zijn door de samenleving van de afgelopen decennia ook enorm opgelopen.

3. Overwegen of alles wel gerobotiseerd moet worden. Doe het niet als je het met mensen kunt doen.

4. Laat bedrijven meer besef krijgen over hun bijdrage aan de samenleving waar ze hun onderneming runnen. Maak ze medeverantwoordelijk. We zullen echt minder in termen van bedrijfskundige efficiency moeten leren denken. Een bedrijf moet niet alleen gezond zijn voor zichzelf, maar ook voor de samenleving.

Ik sta open voor suggesties: sterker nog, ik zou het fijn vinden dat jullie hier ideeën aan toevoegen. De uitdagingen van de toekomst zijn talrijk, maar we moeten de kop niet laten hangen.

Bert Overbeek schreef 'Bert's breinboek voor Managers en Trainers' dat verkrijgbaar is bij managementboek.nl en mijnmanagementboek.nl  (pitchersupport.jimdo.com)