Carice van Houten maakt prachtplaat!

Op internet kom je soms mensen tegen, die denken dat ze serieus worden genomen omdat ze op twitter en facebook af en toe iets lelijks over andere mensen schrijven. Voordat het album See you on the ice van Carice van Houten uitkwam, vond een aantal van hen dat ze zich niet met muziek moest bemoeien. Een timmerman is nu eenmaal geen schilder in de Hollandse hokjesgeest, en een actrice geen muzikante.

De geschiedenis zit vol met schilders en schrijvers die hun land ontvluchtten. Een profeet of kunstenaar wordt nu eenmaal niet gemakkelijk herkend op eigen bodem, zei Jeshua van Nazareth al in de eerste eeuw. Zie James Joyce, zie Vincent van Gogh. Van Houten moet er maar aan wennen; hopelijk loopt ze het land op zekere dag niet uit, zoals al die getalenteerde profvoetballers. Maar nu over het album.

De neiging om te vergelijken met andere artiesten is altijd aanwezig bij debuutalbums. Zelfs als het om het debuutalbum gaat van de grootste actrice van het land. Bij See you on the ice, de eersteling van Carice van Houten liggen de vergelijkingen voor het oprapen. Maar is dat niet net zoiets als van een kind zeggen dat het op iedereen lijkt, behalve op zichzelf? Inderdaad. Voor hen die enig referentiekader nodig hebben, toch maar wat vergelijkingen. De stem van Carice komt in de buurt van die van Kate Bush, Deborah Harry, Coco Rosie, Tori Amos en Dagmar Krause; niet de geringsten.

Ze mist het verpletterende volume van een Adele, maar ze benut haar ijle stem formidabel. Ze heeft meerdere malen getwitterd graag te luisteren naar David Sylvian, die ook vaak beticht werd van een te weinig volumineuze stem. Hij wist, net als Carice, dat hij zichzelf niet hoefde te overschreeuwen om gehoord te worden. Over talentontwikkeling gesproken. Ken uw beperking, en wordt groot!

Wie op See you on the ice op zoek is naar knetterharde rock, toch een beetje de opmaat van de moderne Hollandse scene, zal teleurgesteld worden. De plaat is een tribute aan ingetogenheid en schoonheid, al is het ook geen katerige sing-a-song. Nostalgie en romantiek zijn volop aanwezig, veel nummers kunnen worden beschouwd als eine kleine Nachtmusik; met name een jazzy song als End of the world die je draait als je na een lange werkdag in de beslotenheid van je woon- of hotelkamer even iets heel anders wil.

De plaat is anders dan anderen. In poprecensies spreekt men graag over vernieuwend, maar dat kom je nog maar zelden tegen in de popmuziek. Bijna alles lijkt wel op iets anders, op iets dat eerder is gedaan. Er wordt kwistig geciteerd uit het werk van anderen. Ik zou deze plaat dan ook niet per sé vernieuwend noemen. Ik vind het veel meer a compilation of wonderful ready mades, een herschepping van prachtig materiaal, maar dan wel een zeer originele en mooie herschepping. Ze zet daarmee de poorten open voor een groter publiek naar de moedige experimentele muziek, die je in het verleden nog wel eens mocht ontmoeten.

Er is hier en daar hartverwarmend introvert geproduceerd. Luister maar eens naar Particle of Light. Dit duet met de vermaarde Anthony Hegarty van Anthony & the Johnsons is één van de hoogtepunten van See you on the ice. Carice en Anthony articuleren zoals de schrijver Dylan Thomas zijn acteurs opdroeg te articuleren: met liefde voor de woorden. En als contrast, om de veelzijdigheid van mevrouw Van Houten te benadrukken, klinkt Emily als een volwaardige Blondie-hit.

Een knipoog naar de filmjaren ‘50 zit in de opening van Still I dream of it. Een song die als een rivier door de romantiek van Audrey Hepburn en Doris Day slingert, en gaandeweg een transformatie ondergaat. Prachtige orkestratie. Het zou niet moeilijk zijn om van het nummer een romantic uit de jaren vijftig te maken, al doet het slot ineens weer denken aan Lennon & McCartney.

Aan het begin van dit artikel stelde ik de vraag:  is het vergelijken met andere artiesten niet net zoiets als van een kind zeggen dat het op iedereen lijkt, behalve op zichzelf? Dat is zeker zo. Toch heb ik het gedaan met Carice’ album. Het boeiende is namelijk dat ze, net als elke andere popartiest, wel op van alles kan lijken, maar ondertussen volledig zichzelf is. Als iemand haar eigen talent volgt, en dan op grootheden lijkt, is zelf een grootheid.

Dat ze dat is, daarover hoeven we niet te twijfelen. Ik noemde haar gisteren (nog een vergelijking!) de Marco van Basten van de Nederlandse film. Deze rijke, veelzijdige plaat laat zien dat ze ook de Nederlandse muziek kan onttrekken aan de polder. Talent verloochent zich niet.

Of de polder dat leuk zal gaan vinden, is voorlopig nog de vraag. Het gemopper en soms het gescheld op Carice is niet van de lucht. Ze moet zich bij haar leest houden als actrice. En daar en daar zong ze als een natte krant. Tja. De erkenning in ons land voor internationale allure volgt pas nadat het buitenland het in onze sterren heeft herkend. Zie van Basten.

Dit is, op een enkele zwakke plek na, een vijfsterrenalbum. De zwakte zit hem af en toe in een iets te voorspelbaar deuntje of de plotselinge overschakeling naar een andere zang- en productiestijl, waardoor het te fragmentarisch wordt. In het mooie nummer Still I dream of it vind ik het net teveel van het goede. Het breekt de sfeer. In Siren or the sea is het overigens wel weer uitstekend gedaan.

Ik was al een fan van de actrice Carice, nu ben ik ook een fan van de musicus Carice. Niet op voorhand, ik wilde een beetje kritisch zijn over het album, maar door de kwaliteit die mevrouw Van Houten keer op keer levert laat je dat los. Kopen die hap dus, kaarsen aan, borrel erbij, en jezelf en je omgeving naar de zelfreflectie toe mijmeren, want die heb je morgen weer nodig in de hectiek van je werk.

Bert twittert op Goeroetweets en schrijft ook op www.egobert.wordpress.com Hij is vernieuwend in zijn vak als trainer, coach en manager doordat hij in al zijn modules recente breininzichten heeft verwerkt. (pitchersupport.com)