Aanspreekcultuur veranderen zeer ingrijpend

Aanspreken is een thema in bedrijven. Nu lijkt het vaak zo dat de dingen juist slechter gaan in organisaties als je er een thema van maakt. Zo werken de NS en de KLM al jaren aan service, maar je ziet die daardoor niet bepaald verbeteren. En bij de belastingdienst werken ze steeds beter langs elkaar heen, sinds de processen daar vereenvoudigd zijn... 

Aanspreken is een thema in bedrijven. Nu lijkt het vaak zo dat de dingen juist slechter gaan in organisaties als je er een thema van maakt. Zo werken de NS en de KLM al jaren aan service, maar je ziet die daardoor niet bepaald verbeteren. En bij de belastingdienst werken ze steeds beter langs elkaar heen, sinds de processen daar vereenvoudigd zijn.
Bij aanspreken is dat ook zo. Op de trainingen is het vaak al een hele klus. Maar dan de praktijk. Grofweg zien we drie dingen:
-het gebeurt niet;
-het gebeurt in een grapje; of
-het gebeurt bot.
Er zijn bedrijven die er kostbare samenkomsten tegenaan gooien om het aanspreken op peil te brengen, maar mensen hebben –wanneer je doorvraagt-  allerlei bezwaren. Die bezwaren lijken mij van belang. Ik noem er drie.
*De informele pikorde. Mensen spreken informele leiders niet aan, omdat dat kan leiden tot informele sancties. Dat hoeven geen pesterijen te zijn. Negeren is ook erg, zeker als dat door een deel van de groep gebeurt.
*Mensen zijn bang om een collega te kwetsen met hun feedback.
*Mensen die het wel doen krijgen vaak de vraag waar ze zich mee bemoeien. ‘Je bent mijn baas niet’. 
Deze voorbeelden geven aan waar de crux echt zit bij aanspreken. Die zit niet op kennis- of op vaardighedenniveau. Het gaat zelfs niet om houding. Het gaat om de relaties onderling. Het zogenaamde relatie- en interactieniveau. En informeel.
Informele leiders aanpakken, de angst overwinnen om mensen te kwetsen en hiërarchische denkpatronen veranderen zijn zeer ingrijpende processen. Maar het kan. Willen organisaties echt naar een aanspreekcultuur dan zullen ze deze structuren moeten doorbreken. Wat vinden jullie?

CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement 

Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro

Gerard
Ik herken de groepsprocessen die Bert beschrijft. In mijn OR-werk probeer ik daarop in te spelen door de directeur erop te wijzen dat ie:
- presentaties in kleine groepjes moet doen (want hoe groter de groep, des te groter het percentage zwijgers)
- mensen de mogelijkheid moet bieden schriftelijk en/of anoniem te reageren (want niet iedereen zal tegen een hogere in hiërarchie het achterste van de tong durven laten zien)
Ik verdenk de directeur ervan dat ie de groepsprocessen haarfijn doorheeft en er daarom misbruik van maakt...
Bas Schenk
Ook ik herken de groepsprocessen die Bert beschrijft. Ik heb een heel andere visie om dit op te lossen. In het bedrijf waar ik nu actief ben (1200 medewerkers, verdeeld over heel Nederland)worden de teamleiders uitgenodigd om hun verhaal te vertellen. Hun voortgang, waar ze mee bezig zijn en wat hun plannen zijn om het nog beter te doen. Zo'n dag duurt dan wel lang, maar iedereen kan iedereen recht in de ogen kijken. En als het dagprogramma ook een leuke actieve onderbreking kent,is het reultaat gewoon positief.
En raad eens wat: het werkt!
Weg die achterdocht; weg de negatieve gedachten over de ander; weg de indruk dat jij als minst goede uit de bus komt; enz. enz. Dit heeft te maken met onderling respect!
W.L. Hovius
Lid sinds 2023
Het verhaal is herkenbaar. Maar ik vraag me af of je op een heilzame weg zit als je bedenkt wat anderen moeten veranderen. Ik heb mijn handen er vol aan om zelf als rolmodel op te treden als het gaat om het geven en ontvangen van feedback. Na verloop van tijd zet dat heus wel mensen aan het nadenken, ik geloof niet dat wij met zoveel diepere inzichten zijn behept dan onze collega's. Goed voorbeeld doet goed volgen. En als het anderen eens niet spontaan tot ander gedrag aanzet, dan heb je tenminste een punt om het zelf aan de orde te stellen. En in ieder geval ben je zelf degene die nog eens iets leert van zijn collega's, in plaats van met het vingertje te wijzen en te vinden dat jij het sowieso al beter weet. Want daarmee geef je een signaal af dat je zelf nog niet klaar bent voor een aanpsreekcultuur. Een aanspreekcultuur is hartstikke moeilijk en vergt veel moed.
Gerard
Uit je verhaal begrijp ik dat tijdens zo'n dag uitsluitend teamleiders aanwezig zijn; dus niét de bazen van deze teamleiders. Dat maakt toch een heel groot verschil?
Zouden de teamleiders óók het achterste van hun tong laten zien, als hun bazen meeluisteren?
Bas Schenk
Pardon, Bij die sessies (voorlopig om de 3 weken!!) zijn de directie, middle management en OR aanwezig!
Het gaat er best wel heet aan toe af en toe, maar altijd met open visier en na de sessie een lekker pilsie!
Zo kan het blijkbaar ook.
Maar...eerlijk is eerlijk...soms merk je wel dat men het achterste van de tong niet altijd ten toon spreidt.
De sfeer is van dien aard, dat dat toch vroeg of laat komt! Volwassenheid?
Gerard
Ik denk dat de sfeer inderdaad het belangrijkste is: de mensen moeten zich veilig voelen.
Want als iemand zich vroeg of laat blootgeeft en later de rekening gepresenteerd krijgt, zit ie er de volgende keer als een zombie bij!
Bas Schenk
En daar is nu juist de manager bij die dat moet voorkomen! Een goede manager beschermd de "zombie" dan met hand en tand. Ik zou zoiets ook absoluut zonder enige twijfel doen! Ook al heeft de gene die zogenaamd de rekening presenteert 100% gelijk; van mij krijgt-ie dat niet! Ik ga voor de "zombie" staan en verdedig hem tot het uiterste. En reken maar dat de rekening presentator zich belabbert voelt hoor!
Dat is overigens niet alles wat ik zou doen, ik zou met diezelfde presentator en de "zombie" een pilsie drinken na afloop en de zaak volwassen evalueren!