Wikinomics

Wie had tien jaar geleden kunnen vermoeden dat het ooit mogelijk zou zijn om met 75.000 actieve deelnemers van over de hele wereld samen te werken aan een kennisinfrastructuur bestaande uit 5,3 miljoen artikelen in meer dan 100 talen? Ik heb het natuurlijk over Wikipedia, de onmisbare toolbox voor zowat iedere internetter. Welke mogelijkheden bieden Wiki's en andere Web 2.0 toepassingen voor het innovatief organiseren van ondernemingen?

Bij organisaties denken we haast automatisch aan tastbare en grijpbare zaken. Mensen in een kantoorpand bijvoorbeeld. Of het harkje van het organogram. Of een opsomming van functies met fte's.  Dus is het niet vreemd dat we bij woorden als sociale innovatie en innovatief organiseren onze werkelijkheid ook vaak definiëren binnen de ons zo vertrouwde begrenzingen van het traditionele bedrijf of instelling. Op z'n best gaat het over samenwerking tussen deze bedrijven en instellingen, bijvoorbeeld bij zaken als open innovatie. 

Inmiddels zijn er via het internet vele andere vormen van organiseren ontstaan die niets meer te maken hebben met ons mechanistische idee organisaties. Denk bijvoorbeeld aan online communities zoals wikipedia, flickr, myspace, youtube, second life en het home genome project. Moderne technologie maakt het mogelijk om buiten de traditionele lijnen om, en vaak veel sneller en effectiever dan voorheen, nieuwe diensten te produceren en realtime beschikbaar te stellen. De "consumer" wordt een "prosumer".  Ook weblogs zoals deze site zijn een goed voorbeeld van een almaar uitdijend en zichzelf verrijkend universum van kennis. Mensen kiezen er vrijwillig voor om voor korte of langere tijd verbonden te zijn aan deze organisaties. Ervaringen met wikinomics zijn gebuldeld in het gelijknamige boek van Tapscott en Williams, waarvan u op deze site het eerste hoofdstuk kunt downloaden.

Wat deze nieuwe vormen van organiseren voor mij vooral zo bijzonder maakt is het volledige ontbreken van hiërarchie. In de traditionele organisatieconcepten is organiseren zonder hiërarchie vrijwel ondenkbaar. In de nieuwe economie blijkt dat het ontbreken van hiërarchie helemaal geen obstakel hoeft te zijn. In tegendeel. Kent u voorbeelden van de toepassing van Web 2.0 -achtige toepassingen binnen bedrijven? Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van nieuwe producten of als kennismanagementsysteem? Ik ben erg nieuwsgierig naar de ervaringen!

CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement 

Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro

MY Ernst
Lid sinds 2023
beroepsmatig (als directeur/uitgever van HRMinfo.net) & blogger over (personeels)management en aanvertwante zaken (op HRMblogs.net) ben ik ook benieuwd naar ervaringen met Web 0.2-toepassingen in bedrijven en organisaties. In de eerste plaats in Nederland en België, maar ook elders.
Robert
Je slaat de spijker op de kop, dit is een van de meest belangwekkende ontwikkelingen die we ooit hebben gezien; het samenwerken op een ongeevenaarde schaal en inderdaad zonder hierarchie, zonder dat mensen een direct belang hebben; je koppelt als het ware miljoenen hersenpannen aan elkaar om kennis te bundelen.
Op dit moment heb je met het WWW toegang tot 1 miljard mensen, ongelooflijk en interactie is mogelijk.

Om op je vraag in te gaan, het lijkt me dat elk bedrijf een interne wikipedia zou moeten opzetten om kennis te delen, het mechanisme is eenvoudig en nog belangrijker elke medewerker passert hiermee zijn afdelingsgrens, nu nog kijken hoe het management erop reageert.

Ten tweede, ook medewerkers kunnen hun ei kwijt, er is vermoedelijk veel meer kennis binnen de muren dan men beseft, zo zou je best wel producten kunnen ontwikkelen omdat een grote groep er hobby-matig al mee bezig is. Het begrip brainstormen zou echt in een storm kunnen ontaarden door interactief sessies op te zetten waar elke medewerker aan kan deelnemen, de tools zijn beschikbaar lijkt me...
Ellen de Lange-Ros
Lid sinds 2009
Ik spendeer zelf zo'n 20-30 uur per week als 'hobby' in een semi-professioneel netwerk. Met een redactie van zo'n tien mensen (bijna allemaal tieners) schrijven we dagelijks nieuws, artikelen en reviews over computergames. We ontmoeten elkaar zelden 'in real life', alle communicatie en afstemming gaat via ons forum of chat. Nieuwe redactieleden worden op die manier gerecruteerd en ingewerkt en ook alle werkafspraken worden via deze kanalen gemaakt. De meesten van ons hebben elkaar nog nooit in het echt gezien, toch werken we als een groep collega's hecht samen en leveren we dagelijks een semi-professioneel resultaat op.

Ik vind het als bedrijfskundig professional fantastisch inspirerend om ZELF te ervaren hoe het is om in zo'n netwerk te werken aan een product dat semi-professioneel is (onze site) en die concurreert met de professionele sector (tijdschriften en kranten).

Wat bovendien fascinerend is, is om te zien hoe de jongere generatie (jonger dan 25) natuurlijk omgaat met nieuwe ICT en de mogelijkheden hiervan, terwijl mijn eigen generatie (35+) hier toch vaak nog vreemd tegenaan kijkt. OK, mijn generatie communiceert wel via email, maar echte afstemming via chat en dergelijke is er echt nog niet bij.

Voor mij is mijn hobby dan ook een prachtige manier om zelf te ervaren hoe de nieuwe economie werk. Ik leer ontzettend veel van de jonkies op onze site en zij helpen mij de nieuwe economische wetten zelf te ervaren en te begrijpen!
Edwin Lambregts
Robert,

Leuk dat je net zo enthousiast bent over deze ontwikkeling als ik. De vraag blijft hoe we dit soort denken in kunnen zetten in systemen waar wel hierarchie heerst, zoals in een bedrijf. Iemand vertelde me laatst dat het modieuze "1x per kwartaal chatten met de baas" vaak niets oplevert omdat mensen zich constant bewust zijn van hun niveauverschil in de organisatie. Dit zou een remmende werking hebben, vergelijkbaar met het gedrag dat mensen in vergaderingen e.d. etaleren. Hoe zouden we dit kunnen voorkomen?

Groet,

Edwin
Edwin Lambregts
Ellen,

Goed te horen dat de theorie in de praktijk ook echt werkt. Wat ik me afvroeg of er binnen de groep van redacteuren ook rolverdelingen zijn afgesproken (hoofdredacteur, verdeling rubrieken, technische realisatie etc.). Zo ja, wie gaat hierover? Zo nee, hoe werkt het dan wel?

Edwin
Ellen de Lange-Ros
Lid sinds 2009
Edwin,
Dat is een goede vraag. Het is bij onze redactie leuk om te zien dat een taakverdeling deels formeel en deels informeel ontstaat, maar er is wel degelijk een duidelijke rol- en taakverdeling. Er is een formele hoofdredacteur die alles moet regelen. Daarnaast zijn er twee eindredacteuren die uit hobby de stukken van de anderen corrigeren en feedback op schrijfstijl geven. Verder zijn er nog enkele andere rollen (zoals databasemanager) waarvoor via de site vrijwilligers zijn geworven. Ook zijn er mensen die handig zijn in dingen (plaatjes maken in flash, video's maken en monteren) en dat soort taken spontaan op zich gaan nemen.
Oftewel: een deel van de taakverdeling is formeel geregeld, een deel is informeel ontstaan. Maar er zijn duidelijke rollen en daarin zijn we eigenlijk een 'gewone organisatie'.
Edwin Lambregts
Ellen,

Zo zie je maar dat ouderwetse hierarchie in de nieuwe economie niet nutteloos is :) Ik ben trouwens wel nieuwsgierig geworden naar de url van de site...

Edwin
Robert
Ik vind de discussie inspirerend, wel oppassen dat we rollen/taken niet verwarren met hierarchie; uiteindelijk gaat het ook in zo´n samenwerking hoe de individuele bijdragen via een besluitvormingsproces komen tot het eindproduct; hoe neem je besluiten in een virtueel team? We kennen ook allen het voeren van discussies via email, dat is vermoeiend want het gaat om stellingen, meningen, interactie via non-verbale uitingen (lichaamstaal e.d. wat normaal 80% van de communicatie inneemt). Waar is dat gebleven?

Ik heb zelf in een virtueel team gewerkt in een internationale organisatie en was blij dat ik de teamleden al een aantal keren gezien had waardoor ik me beter kon inleven in het waarom van wat iemand zei... we hebben het wel over serieuze samnewerking met bedrijfs- en/of persoonlijke consequenties en niet - excusez le mot - een beetje vrijblijvend meelullen in een forum.
Ellen de Lange-Ros
Lid sinds 2009
@Robert: ik vind het dan ook juist zo fascinerend om te zien dat wat er bij onze site ontstaat veel meer is dan 'vrijblijvend meelullen in een forum'. Er is écht sprake van een formele organisatie met hierarchie en taakverdeling.
Wij hebben een heldere taakverdeling, bijvoorbeeld met vele documenten die zijn opgesteld om kennis te delen en aan nieuwkomers onze werkwijze uit te leggen (stijlgids voor schrijfstijl, gids als introductie op het gebruik van het content management systeem, etc) en we vergaderen af en toe via MSN. Verder is er dagelijks overleg in ons redactieforum.
Ik heb het bij dit soort sites over serieuze samenwerking en zeker niet over een vrijblijvend forum.
Het resultaaat van deze samenwerking zijn communities die alleen al binnen Nederland duizenden (onze site www.jouwgames.nl) tot tienduizenden bezoekers PER DAG trekken (bijvoorbeeld www.insidegamer.nl). Volgens mij zijn dat veel meer bezoekers dan de meeste grote kranten op dit moment dagelijks op hun website krijgen...

En dat is juist het fascinerende: met de 'losse' werkwijze worden hele professionele resultaten geboekt die op dit moment al concurreren met traditionele hierarchische organisaties.

Mijn ervaring is overigens ook: ik kan dit altijd lastig uitleggen aan mensen boven de 25. Over het algemeen is de generatie boven de 25 totaal niet vertrouwd met de interactie-mogelijkheden die de nieuwe ICT biedt. Zij zien discussies via mail als vermoeiend (en die moet je dus ook niet via mail maar via (groeps)chat voeren), missen lichaamstaal, of vinden het allemaal maar 'nerdy'. Ik ben dan ook heel blij met boeken zoals die van Tapscott, waardoor de oudere generatie de ontwikkelingen toch ook een beetje gaat zien en begrijpen. Dit soort boeken is zo belangrijk!
Anneke Beelaerts
Edwin, in 2005 heeft mijn bedrijf, In Petto Creative Productions, voor een financiele dienstverlener een opdracht gedaan om conferences te vernieuwen, hierbij heb ik gebruik gemaakt van internet. De vernieuwing zat met name toen in het samen met klanten werken op de website ter voorbereiding van de conferentie(co-creatie)dat tijdens de conferentie en daarna verder uitgewerkt kon worden. De wijze van presentatie van de website was een community dat ik VENDORIAN heb genoemd en dat er als een tempel uit zag. Helaas was het idee toen nog zijn tijd vooruit (2005-zo snel gaat het) en bleef er een slap aftreksel over. Nu twee jaar later begint het toch weer te borrelen bij mijn opdrachtgever dus wie weet kan ik binnenkort de praktijk weergeven. Overigens vond ik met name de kracht van een community als VENDORIAN, dat mensen informatie met elkaar konden delen, (plaatjes,teksten,muziek) en vooral met klanten aan de toekomst werken! Ik heb het hele idee geregistreerd bij het Benelux merkenbureau want er zijn vast andere (grotere) bedrijven die dichter bij hun klanten willen komen en dan kan ik ze mooi daarmee helpen gebruik makend van de ongekende mogelijkheden van Internet, Share! met groet
Willem Mastenbroek
Edwin: Heel mooi om het gebruik van Web 2.0 -achtige toepassingen binnen bedrijven aan de orde te stellen. Het voorbeeld van Ellen vind ik veelzeggend. Ik ben op haar site geweest; ziet er geweldig uit! Mijn complimenten, Ellen!

Deze site gaat over innovatief organiseren. Een wiki of nog simpeler een 'eigen hoek' op het intranet kan een krachtig middel zijn om innovaties te activeren. Onbegrijpelijk dat dit nog zo weinig gedaan wordt!
Het voorbeeld van Anneke laat in ieder geval zien hoe gemakkelijk en vanzelfsprekend het dan wordt om klanten erbij te betrekken.

Er komt nu een generatie aan die veel gemakkelijker op deze manier werkt. Nu nog de actieve steun van het management.

Laten we op dese site doorgaan met het verschaffen van voorbeelden. Wie volgt?
Anneke Beelaerts
Nog even een voorbeeld; Philips laat zijn consumenten-klanten via hun interactieve deel van de website een nieuwe HiFi installatie uit modules ontwerpen, zo krijgen ze directe informatie over wie klanten zijn en de behoeften van hun (potentiele) consumenten.
Perry Smit
Ik denk dat 2008 het jaar zal worden van dit soort virtuele samenwerkingen. Naast bovenstaande voorbeelden vind ik www.cambrainhouse.com een leuke plek waar je ideeën in een groep kunt gooien en samen aan kunt werken. Of neem de Open Source communities. Er zijn naar mij mening mooiere en betere Open Source applicaties dan commerciële. Wat er momenteel alleen enigszins ontbreekt is eigenlijk een nog betere faciliterende structuur. Enerzijds om uiteindelijk goed (betaald) support en aansprakelijkheid te leveren aan eindgebruikers en anderzijds om de experts op de juiste manier te vergoeden.  In deze communities zal wel degelijk een beslissende groep zijn die richting geeft aan de uiteindelijke experts, maar die zal uiteindelijk gekozen worden  door de experts zelf en periodiek wisselen. Feitelijk praten we gewoon over coöperaties die volgens mij  weer van de plank zullen worden gehaald en de samenwerkende structuren ook financieel beter zullen gaan faciliteren.

Uiteindelijk willen en gaan we onze passies en kennis bij elkaar brengen om gezamenlijke doelstellingen gerealiseerd te krijgen. Aan het eind van 2008 zal het me niet verbazen als er flink wat coöperaties zijn aangemaakt en helemaal niet vreemd is als we straks een hyves.coop een xing.coop etc hebben. Het is de volgende stap vanuit network communities. Zaken voor elkaar krijgen waar een ieder zijn passie in kan leggen en uiteindelijk nog goed  beloond zal worden ook. Geen baan meer van 9 tot 5 maar je kennis en tijd delen met verschillende teams die uiteindelijk automatisch succesvol zullen zijn. Minder concurrentie, meer samenwerken, coïnventief mischien het nieuwe woord?


Perry
www.morevalue.nl
Crowdsourcing
[...] je op InnovatiefOrganiseren.nl. Bijvoorbeeld over andere voorbeelden van user centred innovation, Wikinomics, en Innovation by going Wiki.  Meer informatie over het onderwerp crowdsourcing vind je o.a. op [...]
Marga Groot Zwaaftink
Als congresorganisator, hebben wij een klein beetje ervaring hiermee; deelnemers research noemde wij dat al de afgelopen 10 jaar: gewoon deelnemers die de doelgroep van het congres zijn, bellen en vragen om op het concept programma te 'schieten'. Dit gaat nu makkelijker, digitaal, maar voor de fineses bellen we altijd. Dit is een heel praktisch voorbeeld want we krijgen digitaal nu ook vanuit onverwachte hoek reacties, die zeer veel waarde toevoegen aan de inhoud van een congresprogramma.
Innovatie in het nieuws, zomerspecial 2008 (2)
[...] wel crowdsourcing genoemd en is gebaseerd op het principe van The Wisdom of Crowds. Websites als Wikipedia berusten in zijn geheel op dit principe. Daarnaast is er een groeiende trend van open innovatie, [...]
Nework bijeenkomst over gedrag in netwerken | Innovatief Organiseren
[...] meer daarover in een toekomstige posting. In plaats daarvan ging zijn verhaal voor 90% over de democratisering van onze samenleving via het internet. De burger pikt het niet meer dat er van ‘bovenaf’ bepaald [...]
Drion, Marée en Melissen: Workin’ Wonderland (recensie) | Innovatief Organiseren
[...] en het hen naar de zin te maken. En om nog maar eens aan te geven dat er in een gravitatiepunt niemand de baas is stellen Drion, Marée en Melissen voor om het werkwoord ‘managen’ voortaan te vervangen door [...]
Trendwatcher voorspelt het einde van de Evergreen | Innovatief Organiseren
[...] de opkomst van web 2.0 wordt muziek en nieuws steeds meer geïndividualiseerd en ‘on demand’. Community’s concentreren zich rondom specifieke onderwerpen en smaken. Het gevolg daarvan is dat de volle [...]