Werknemerskunde

De tweede leergang werknemerskunde is 1 maart 2007 van start gegaan. Een verfrissende kijk op bedrijfsvoering, management en organiseren verlost ons van het juk van alleen maar succesdenken uit de bedrijfskunde. Rene ten Bos deed de aftrap met een filosofische beschouwing op bedrijfskunde en de tegenhanger die in Critical management theory gevonden wordt. Hij vroeg zich af waarom bedrijven en managers alleen maar geloven in bedrijfskunde, kunnen we niet (meer) op een andere manier naar organisaties kijken?

De leergang werknemerskunde wordt georganiseerd door Basis & Beleid in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen. Het is ontstaan uit onvrede over het dwingende succesdenken dat vanuit bedrijfskunde gepropageerd wordt. In praktijk worden we maar al te vaak geconfronteerd met de problemen die bedrijfskundige instrumenten veroorzaken. Helaas worden die problemen nooit echt onder de loep genomen, het gaat eerder om het aanpassen van het concept om weer door te gaan naar nieuwe successen. Het gaat altijd over die ene weg naar succes. Deze rechtlijnigheid leidt tot tunnelvisie, die tunnelvisie richt zich alleen op het georganiseerde.

Dat is uiteindelijk de claim van de bedrijfskunde. Alles wat we doen is het organiseren. Het management is daar verantwoordelijk voor. Rene ten Bos zorgde in zijn college voor veel ongemak. Want wat houdt management nou eigenlijk in? Het is niet echt een functie, er zijn geen taken aan verbonden en er zijn maar weinig jonge kinderen die dit een eerbaar beroep vinden. Die willen liever bij de brandweer.

Rene ten Bos benoemt enkele onderdelen van het managementdenken: Efficiëntie, Verandering, Communicatie, Projectdenken en Resultaatgerichtheid zijn voor iedereen tegenwoordig bekende termen. Allen zijn gericht op het georganiseerde of pogen het ongeorganiseerde in het georganiseerde te trekken. Maar daarmee wordt zoveel van het werken vergeten. Het depersonificeert de werknemer tot een rationeel persoon.

Een tegenstroming is de critical management theory. Hoewel, net als de bedrijfskunde vertegenwoordigt dit een waaier aan ideeën. Deze ideeën variëren van een totale anti-management-visie tot een kritiek op de alomtegenwoordigheid van het management in het huidige organisatiedenken. Binnen werknemerskunde wordt niet gekozen voor een stroming tegen het management, vooral een emancipatoire agenda, ook voor managers. Want niet alleen de werknemers zijn de dupe van de alomtegenwoordigheid van het management, de managers worden ook zelf dit positivistische en functionalistische keurslijf binnengezogen.

Dit keurslijf leidt tot absurditeiten. Bijvoorbeeld de integere politieman die aan het einde van het jaar meer bekeuringen moet uitschrijven; De code voor verantwoord ondernemen die niet nageleefd wordt; de ontwikkeling van mensen voorop stellen, behalve als er niet direct resultaat mee wordt gehaald; jaarlijks een functioneringsgesprek om met elkaar te communiceren over je functioneren. En er zijn er nog veel meer.