Minister Bos heeft afgelopen weekend goede zaken gedaan in België door voor een appel en een ei Fortis Bank Nederland en ABN AMRO terug te te kopen. Nu dit achter de rug is kunnen we ons richten op de volgende ramp die zich al tijden voltrekt in het hogere onderwijs. De kenniscrisis. Studeren is tegenwoordig een parttime activiteit en de titel van student is aan hyperinflatie onderhevig (studenten vindt je tegenwoordig al op de lagere school….). Leuk bedacht allemaal van de beleidsmakers om de kenniseconomie te willen ‘pimpen’ door tempo beurzen in te voeren, hogescholen te prikkelen om de slagings- percentages kunstmatig te verhogen en vooral te sturen op output.
De gevolgen laten zich raden. Een gestage stroom van studenten op de arbeidsmarkt met diploma’s die niet hun werkelijke niveau aangeven. Kwaliteit lijkt van ondergeschikt belang. In de statistieken doen we het als Nederland Kennisland natuurlijk aardig. Maar, studenten zijn geen klanten en een onderwijsinstelling is niet een bedrijf. In de tijd van personeelschaarste is het toch van belang dat we de kenniswerkers de beste opleidingen geven? Minister Plasterk, wanneer houdt het zelfbedrog eens op en wordt de kenniscrisis een halt toegeroepen?
Wat is er aan de hand in het hoger onderwijs?
Omdat de studiebeurs tegenwoordig verwaarloosbaar is (€ 255,64 per maand in het hoger beroeps onderwijs), werken de meeste studenten om te voorzien in hun levensonderhoud. Naast huur, gas, licht en water wordt er ook veel geld verdiend en uitgegeven aan de hoge levensstandaard. Dure mobiele telefoontjes met de nieuwste ringtones, merkkleding en natuurlijk uitgaan. Niets mis mee, ze hebben er toch voor gewerkt? Ja, maar ze hadden ook die tijd kunnen besteden aan hun studie en het verwerven van kennis.
Vroeger was alles beter…Dat gevoel bekroop met toen ik een maand geleden werd gevraagd om college te geven in het hogere onderwijs. Ik wist niet wat ik las toen ik het programma kreeg. In het hogere beroepsonderwijs is het tegenwoordig normaal om aanwezigheidsplicht te turven, huiswerk te controleren, bonustoetsen af te nemen (om het slagingspercentage voor het tentamen te verhogen) en heb je tegenwoordig examencommissies die als intern advocaat optreden voor studenten die herkansingen willen afdwingen. Om nog maar te zwijgen over het niveau, de houding en de algemene ontwikkeling van de gemiddelde student. Wat betekent studeren tegenwoordig nog? Het lijkt wel de middelbare school!
Precies 17 jaar geleden begon ik zelf als student. Dat was nog in de tijd dat je twee studies kon volgen, als je een beetje je best deed. Tegenwoordig is dit ondenkbaar. Studeren is een parttime activiteit geworden. Geld verdienen, dat telt. Logisch gevolg van deze ontwikkeling is natuurlijk diploma inflatie. Er worden studenten afgeleverd die op de arbeidsmarkt nog eens moeten worden bijgeschoold, voordat ze eindelijk productief worden. Wanneer wordt hier eens paal en perk aan gesteld? Nederland kennisland is natuurlijk een aanfluiting op deze manier.
Of zoals Anton Loonen, buitengewoon hoogleraar aan de RUG, het in de Volkskrant verwoordde: Wee ons, die op onze oude dag van de stuurmanskunsten van dit soort intelligentsia afhankelijk gaan worden. Wij kunnen nu al zien aan de prestaties van het bestuurder- en ambtenarencorps in Den Haag hoe rooskleurig een dergelijk vooruitzicht is.
Hoe kan de kennisrecessie een halt toe worden geroepen?
1. Wees verschillig
Het is natuurlijk bedenkelijk dat het kabinet een doelstelling heeft om 50% (!) van de beroepsbevolking op te leiden op HBO niveau. Terug naar selectie aan de poort. Maak hogere onderwijs exclusief door weer eisen te gaan stellen. Onderwijs moet zich niet laten leiden door het marktmechanisme. Zorg ervoor dat het hogere onderwijs niet alleen maar jaagt om potentiële studenten, maar laat ze zich primair richten op kwalitatief goed onderwijs. Hierdoor wordt het behalen van een diploma weer een prestatie die iets zegt over je doorzettingsvermogen en je kennis en vaardigheden. Dit levert direct ook enorm veel ruimte op in de begroting, zodat de minister van onderwijs meer geld over houdt om extra salaris te betalen en meer mensen uit het bedrijfsleven in te huren om de brug te slaan naar de praktijk. Hierdoor zal de overstapsaldo dit jaar van 30 (!) mensen uit het bedrijfsleven naar het onderwijs ongetwijfeld spectaculair verbeteren.
2. Sta het bedrijfsleven toe om te sponsoren
Het bedrijfsleven wil heel graag de schaarse studenten sponsoren. In ruil daarvoor willen ze wellicht wat meer inspraak in het curriculum. Lijkt me geen probleem. De komende 30 jaar is er enorme schaarste en kan het bedrijfsleven concurreren om de beste studenten. Studenten kunnen zich weer richten op hun studie en investeren in kennisverwerving. Door sponsoring hoeven niet meer te worden afgeleid door hun bijbaantjes. Als het wordt gekoppeld aan afstudeerplekken en meer docenten uit het bedrijfsleven lijkt me sprake van een mooi compromis.
3. Investeer ook in kennis
Probleemgestuurd leren, competentiegericht leren, werken in teams. Prachtige onderwijsnoviteiten, maar ook een prima manier om je ter verschuilen achter kennisgebrek. Studenten zijn verbaal enorm vaardig en vinden dat alles bespreekbaar moet zijn (nee is het begin van een onderhandelingsproces, zo is de gedachte). Maar, rekenen, begrijpend lezen, laat staan schrijven zijn onderbelicht in hun vooropleiding. Laten we daarom beginnen met investeren in het taal en rekenvaardigheden op de lagere school. Dan kunnen we in het hogere onderwijs weer aan de slag met kennis.
Minster Plasterk, in uw vorige leven was u een scherpe columnist en wetenschapper. Bent u het niet aan uw stand verplicht om de kenniscrisis een halt toe te roepen?
CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement
Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro
Zelf ben ik net iets meer dan een jaar klaar met HBO.
Studenten hebben het gevoel alles toch wel terug te kunnen betalen, zo lang over hun studie te kunnen doen als ze willen. Onder het motto dat ze toch wel aan een baan komen.
Op mijn HBO was alles naar mijn mening best goed geregeld, er zat veel tijd en aandacht in het wekken van motivatie in studenten. En dat is voor een deel gelukt.
Maar de zesjes cultuur sluipt er op veel plaatsen in, veel studenten hebben het gevoel dat ze toch hetzelfde diploma krijgen. Ze kijken dus naar een meetbare output (diploma) en studeren zelden om de concrete kennis.
Zelf zou ik ook liever zien dat studeren meer tijd kostte. Dat je er geen baantje bij nodig had om huur/eten te kunnen betalen (nu moeten je ouders daarvoor bijspringen, iets wat maar weinig mensen willen).
Hopelijk wordt er in de toekomst meer geïnvesteerd in kennis.
Bedankt. Ik bedenk me dat ik nog 1 punt ben vergeten te noemen in de oplossing voor de kenniscrises. Voer de zgn. academici belasting in. Maak een soort fonds, waar alumni een deel van hun inkomen in storten, zodat je een soort omslag stelsel krijgt. Is niet een nieuw plan, maar heeft het nooit gehaald in de Tweede Kamer.