Symptoombestrijding: over zieke bedrijven en hoe ze weer beter kunnen worden

Een observatie door een medewerker van een verzekeringsmaatschappij in het boek: ‘Hoezo, mijn mensen?’ van Katinka Velthuijs, verschenen bij Eburon Business.

Het bedrijf waar ik werk is ziek. Dat heeft tal van oorzaken, zoals kortetermijndenken, gebrek aan besluitvaardigheid, wederzijds wantrouwen tussen directie en medewerkers en nog veel meer. Het is te vergelijken met een patiënt met een hersentumor. Als iemand zo ziek is, moet je proberen hem beter te maken. Dat klinkt leuk, maar hoe doe je dat dan?

De directie denkt dat de patiënt beter wordt wanneer je hem veel en vaak aspirines toedient tegen de hoofdpijn. Problemen worden ad hoc aangepakt door managers die zich vooral laten leiden door hun eigen dubbele agenda’s. In de analogie van de patiënt is dat symptoombestrijding. De oorzaak van de pijn, namelijk de tumor, wordt er immers niet mee weggenomen.

Om beter te kunnen worden moet de patiënt allereerst onder ogen zien dat hij heel erg ziek is. Dat vergt veel moed. Problemen moeten eerst benoemd worden, alvorens ze kunnen worden opgelost. Moeten er echt wel twaalf parafen op een dossier? Waarom vertrouwen we elkaar niet? De klachten kunnen vervolgens structureel verholpen worden door operatieve verwijdering van de hersentumor. Niet de symptomen moeten worden bestreden, maar de kwaal zelf.

Nu neemt de overlevingskans bij zo’n zware operatie aanzienlijk toe als de patiënt in een goede conditie verkeert. Daar moeten we dus eerst aan werken. Het aardige is dat iedereen in het bedrijf daar aan kan bijdragen. Uitgangspunt is een positieve benadering. In het bedrijf waar ik werk weet iedereen heel goed te vertellen hoe het niet moet en wat men niet wil. Er wordt vaak vergeten dat er ook nog veel wel goed gaat. Vreemd genoeg wordt dat vanzelfsprekend gevonden en is daar nauwelijks aandacht voor.

Laten we het eens omdraaien. Als iedereen nu eens kijkt naar wat er wel goed gaat en dat verder probeert uit te bouwen, wordt de patiënt vanzelf sterker. Natuurlijk kun je als medewerker in je eentje het bedrijf niet veranderen. Je kunt wel op individueel niveau een positieve bijdrage leveren aan je directe omgeving.

Uiteindelijk wordt de patiënt misschien zelfs sterk genoeg om de operatie aan te kunnen. En dan is het grote moment aangebroken dat die ook echt begint en het bedrijf op de schop gaat. Is de operatie geslaagd, dan begint een periode van herstel. Er zullen momenten zijn dat het heel goed gaat, maar soms zal de genezing minder vlot verlopen dan gehoopt. Maar ook hier geldt: een gezonde dosis optimisme bespoedigt het genezingsproces. De patiënt zal zich bovendien realiseren dat zijn overlevingskansen zonder operatie aanzienlijk kleiner waren geweest. Was hij niet overleden aan de tumor, dan wellicht aan een overdosis aspirines.

Katinka Velthuijs is auteur van de boeken ‘Hoezo, mijn mensen?’ en ‘Hoezo, de baas?’. Via haar bureau Lunare Persoonlijk Raadgever verzorgt zij workshops en lezingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en leiderschap.