Sociale innovatie: naar een levendige definitie

De term sociale innovatie heeft internationaal een aantal deels overlappende betekenissen gekregen. Het lijkt duidelijk dat hier in Nederland nauwelijks aandacht aan is besteed. Een Nederlandse taskforce kwam met een levendige definitie, die recht leek te doen aan belangen van werkgevers en werknemers. Dit voorstel blijkt inmiddels niet overgenomen door de sociale partners, want de definitie is nu: "het systematisch verbeteren van de manieren van werken in organisaties." Deze vergrijzing in de definitie zal geen beweging tot leven brengen. Is een betere definitie mogelijk? Volgens mij wel!

Systematisch verbeteren

De nu vigerende definitie heeft als kern het systematisch verbeteren van werkwijzen. In de wetenschap die zich met management van organisaties bezig houdt is het duidelijk dat verbeteren en innoveren mijlenver uit elkaar liggen. Systematisch verbeteren verwijst naar kwaliteitsmanagement met methoden als INK en Six Sigma. Op zich is het goed dat men na een innovatie overgaat tot bestendiging en verbetering, maar dat is nogmaals ná een innovatie. Deze definitie is dus onduidelijk. 

Sociale innovatie vanuit een internationaal perspectief

Op de Engelstalige site van Wikipedia begint de definitie van sociale innovatie als volgt: "Social innovation refers to new strategies, concepts, ideas and organizations that meet social needs of all kinds." De term sociaal in SI kan zijn gericht op a) processen; en b) doelen. In de procesvariant is sociale innovatie gericht op het vernieuwen van de sociale processen in innovatie. In de doelvariant is sociale innovatie het innoveren met een sociaal doel, zoals het verstrekken van microkredieten. Op dit laatste zijn invloedrijke business school gericht, zoals Harvard Business School met het Social Enterprise Initiative en Insead met Corporate Responsibility. In Nederland zouden we in dit kader met name de Voedselbank een sociale innovatie noemen. In Nederland is de term sociale innovatie echter vooral gericht op de procesvariant.

Verdieping van de procesvariant

Wat we nodig hebben is een aantal nieuwe experimenten met een hoge WOW-factor waarbinnen het sociale proces van innoveren volop aandacht krijgt. Dit proces kent tenminste drie aspecten: (1) innovatie van de organisatie als sociaal systeem, zie bijvoorbeeld mijn blog op deze site over personeelsschaarste; (2) versterking van sociale aspecten bij innovatie, bijvoorbeeld door te letten op hoe teams worden ingericht (zie bijvoorbeeld blog over X-teams), invoeren van technologie voor eenvoudig sociaal netwerken binnen organisaties (bijvoorbeeld Microsoft Sharepoint 2007) en te zorgen dat macht vooral positief wordt toegepast; (3) socialisatie van innovatie, met name door het verhogen van participatie bij innoveren. Een minder grijze definitie van sociale innovatie dan nu in Nederland wordt aangetroffen kan met bovenstaande op het netvlies met gemak worden uitgeschreven. Dat ben ik dan ook van plan in een wat langer artikel.