Oproep aan de organisatieadviseur: draag bij aan sociale innovatie

Op 16 november 2006 sprak Alexander Rinnooy Kan de Ernst Hijmanslezing uit. In zijn toespraak deed hij een oproep aan de organisatieadvieswereld om een bijdrage te leveren aan sociale innovatie. De lezing is nu integraal te beluisteren via de website van de Ooa. In dit artikel een korte samenvatting van hetgeen Rinnooy Kan te vertellen had.

(foto: Ernst Hijmans)

De Ernst Hijmanslezing is in het leven geroepen om een impuls te geven aan het maatschappelijke debat over de professie van organisatieadviseurs. De jaarlijkse lezing is een initiatief van de Raad van Organisatie-adviesbureaus (ROA) en de Orde van Organisatiekundigen en -adviseurs (Ooa). Dit jaar was Alexander Rinnooy Kan de spreker.

Volgens Rinnooy Kan ontbreekt het in Nederland aan kennisabsorptievermogen. Volgens hem is sociale innovatie nóg belangrijker dan productinnovatie. Hiermee sluit hij aan op onderzoek van prof. Volberda van de Erasmus Universiteit: 25% van de innovatie is gedreven door technologie, 75% door innovatief organiseren. Rinnooy Kan gebruikte aansprekende voorbeelden bij Toyota, General Electric en ING om zijn betoog kracht bij te zetten.

Rinnooy Kan verwees naar de grondlegger van de Nederlandse adviesbranche en tevens naamgever van de lezing, Ernst Hijmans, om aandacht te vragen voor de spanning tussen inhoud en proces bij het implementeren van verandering. Enerzijds wordt de organisatieadviseur gevraagd om koelbloedige analyse en ontwerpen, anderzijds is er het besef dat elke verandering kansloos is als ze top-down wordt opgelegd en niet wordt doorleefd en geïnternaliseerd door mensen binnen de organisatie. Hierbij verwees hij naar de top vijf van blokkerende factoren uit het Nationaal Onderzoek Verandermanagement. Een samenvatting van dit onderzoek vindt u in dit artikel op Managementsite.

Rinnooy Kan noemt het een groot probleem dat Nederland volgens het Global Competitiveness Report uit de top 10 van meest concurrerende landen is gezakt. Op kennisabsorptie scoort Nederland zelfs maar een magere 36e plaats!

Er is nog een lange weg te gaan naar herstel en nieuw elan. Volgens Rinnooy Kan zijn de ingrediënten van zo'n herstel algemeen bekend en niet nieuw. Om er een paar te noemen: een lange termijn strategie gericht op innovatie, actieve participatie van werknemers, heterogene teams, ruimte om te experimenteren, mensen die bereid zijn te leren en een cultuur van continue resultaatverbetering.   

Overigens blijft dergelijke sociale innovatie (Rinnooy Kan vindt dit trouwens een ellendige term, alsof er ook a-sociale innovatie zou bestaan!) niet beperkt tot de profit-sector. Ook onze overheid kan zo veel beter. Rinnooy kan deed tijdens de lezing een beroep op de advieswereld om methoden en modellen te ontwikkelen om sociale innovatie "body" te geven. Met andere woorden: de advieswereld moet zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen!

Rinnooy Kan ziet wel een aantal problemen:

(1) MKB ervaart een drempel om met dit soort thema's aan de slag te gaan.

(2) Grote Angelsaksische adviesbureaus wensen geen rekening te houden met de Nederlandse arbeidsverhoudingen

(3) Strategische advieswerk wordt overgewaardeerd, het gaat om de dagelijkse praktijk

(4) Aanbestedingsprocedures bij de overheid zijn niet innovatiebevorderend.

Concrete voorstellen had Rinnooy Kan ook. Ten eerste vindt hij het wenselijk dat de adviesbureaus samenwerking met het NCSI om best practices en methoden te ontwikkelen. Ten tweede dient de adviesdrempel voor het MKB verlaagd te worden door in navolging van de innovatievouchers van het Innovatieplatform adviesvouchers vanuit de ROA of de Ooa te ontwikkelen. Tot slot moet er alles aan gedaan worden om sociale innovatie stevig op de agenda van het nieuwe kabinet te krijgen.