Mensen en organisaties die groeien en bloeien? Organiseer dan op basis van positieve psychologie!

Vorig jaar las ik het boek ‘Reinventing Organizations’ van Frederic Laloux. Dat was lange tijd mijn favoriete boek over innovatief organiseren. Van verschillende kanten was er ook kritiek op het boek: de inleiding is ‘te zweverig’ en de uitwerking van de ideeën gebeurt alleen in praktijkcases. Kortom: de wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt. Een andere aanpak kiest Rens ter Weijde met zijn boek ‘Building positive organisations’ (2015). Hierin presenteert hij een benadering voor organisatieverbetering die sterk ‘evidence based’ is. In mijn openingszin schrijf ik bewust ‘was’ want het boek ‘Building positive organisations’ is nú mijn favoriet!

Volgens Ter Weijde hebben op dit moment minder dan 20% van de medewerkers de kans om te ‘groeien en bloeien’ (‘flourish’) in hun organisatie. Dat moet en kan volgens hem beter. Zijn redenering is dat gelukkige medewerkers productiever, creatiever en innovatiever zijn en ook minder vaak ziek. Belangrijk uitgangspunt voor Ter Weijde is de ’50-10-40 regel’ die zegt dat 50% van ons geluksgevoel genetisch bepaald is, 10% door de omstandigheden wordt veroorzaakt en 40% door ons eigen positief handelen. We kunnen dus een significante invloed hebben op ons eigen geluksgevoel en daarmee positieve organisaties realiseren. De stroming in de (organisatie-)psychologie die zich hiermee bezig houdt, heet ‘positieve psychologie’.

“De positieve psychologie ziet zich als een uitbreiding op de 'traditionele’ psychologie die primair gericht is op het ontdekken en genezen van psychische problemen. Binnen de positieve psychologie gaat het over drie onderwerpen: positieve ervaringen die mensen kunnen hebben, zoals geluk, hoop en liefde, positieve eigenschappen, zoals vitaliteit, doorzettingsvermogen en wijsheid en positieve instituties oftewel manieren waarop instellingen een positief verschil kunnen maken binnen de maatschappij.” (Bron: Wikipedia)

Belangrijk wetenschappelijk onderzoek op het gebied van ‘welbevinden’ is gedaan door Martin Seligman en is door hem gepubliceerd in zijn boek ‘Flourish: a new understanding of happiness and well-being, and how to achieve them’ (2011). Volgens Seligman zijn er vijf factoren die ons welbevinden bepalen en al deze factoren kunnen we zelf positief beïnvloeden:

• Positive emotions
• Engagement
• Relationships
• Meaning
• Accomplishment

De vijf factoren vormen het acroniem PERMA. Volgens Ter Weijde ontbreekt echter een belangrijke factor, namelijk Vitality. Uit veel onderzoeken blijkt namelijk dat lichamelijke inspanning leidt tot betere gezondheid en meer vitaliteit. Hij gebruikt dan verder in zijn boek ook het acroniem PERMA+V.

Positieve psychologie kan goed ingezet worden in organisaties en een voorbeeld kan dat verduidelijken. Mensen hebben van nature de neiging meer aandacht te geven aan zwakten/tekorten (‘deficit gap’) in plaats van aan sterktes/overvloed (‘abundance gap’). Daarom gaan bij veel organisaties de beoordelingsgesprekken vooral over de tekortkomingen van de medewerker en hoe de medewerker dit moet verbeteren. Inmiddels tonen verschillende onderzoeken aan dat een focus op het ontwikkelen van sterkte punten meer loont. Op team- of organisatieniveau moeten organisaties meer aandacht geven aan zaken die wel goed gingen, aan prestatie-indicatoren die wel zijn gehaald. Ter Weijde pleit dan ook voor het benoemen, bespreken en vieren van de sterke punten en goede prestaties van medewerkers en teams en die sterke punten verder uit te bouwen.

Het hele boek staat vol met dit soort positieve ideeën die allemaal onderbouwd zijn met (verwijzingen naar) wetenschappelijk onderzoek. De ideeën worden steeds uitgewerkt tot praktische inzichten waarmee medewerkers en organisaties aan de slag kunnen om de PERMA+V-factoren in te zetten. Verder bevat het boek veel links naar wetenschappelijk gevalideerde diagnose instrumenten (die vaak gratis online gebruikt kunnen worden), beschrijft het boek veel werkvormen voor individuele interventies en geeft het handreikingen voor interventies in teams en organisaties. Het boek is dus theoretisch sterk, maar ook praktisch bruikbaar en zeer vlot en overtuigend geschreven.

"Successful 21st-century organisations have embedded positive psychology practices into their DNA and thrive on people who are flourishing. This book is a terrific how-to manual for building positive organisations. An exciting book to read." - Nick van Dam, chief global learning officer, McKinsey & Company

Ter Weijde gelooft in organisaties die een gezonde balans hebben tussen ‘purpose’ en ‘profit’. Er moet door de organisatie geld verdiend worden als teken van succes en voor continuïteit, maar dat bereik je het best als de organisatie een maatschappelijke bijdrage levert, een hoger zingevend doel heeft (en dat is weer de M van ‘Meaning). Dat Ter Weijde al deze handreikingen voor managers en professionals deelt, past dan ook binnen zijn filosofie dat ‘geven gelukkiger maakt dan nemen’. En door zijn inzichten te delen wil hij zijn persoonlijk doel realiseren: om medewerkers en organisaties, en uiteindelijk de hele maatschappij ‘te laten groeien en bloeien’.

Een must-read voor iedereen die zich met mens- en organisatieontwikkeling bezig houdt!

Rens ter Weijde is oprichter en partner van Purpose+. “Purpose+ was established in 2012 with a single mission: help more people live a happy and meaningful life (‘flourish’).”